Joop

Nieuwe president Raad van State zal geen 'staatsman' zijn

•

Opinie

•

28-10-2011

•

leestijd 4 minuten

•

Een redelijk alternatief voor een schijnbaar gelopen race

Weinig dingen zijn tragischer dan het beeld van machthebbers die zich niet realiseren dat de wereld om hen heen veranderd is. Iedereen herinnert zich de beelden van Nicolae Ceaușescu op de Piata Revolutiei die in ongeloof en verbijstering probeert de menigte tot bedaren te brengen. Al even Roemeens is het verhaal van de oude Koning Berenger uit Le Roi se meurt van Eugene Ionesco) die langzaam maar zeker door al zijn illusies, koninkrijksonderdelen en volgelingen verlaten wordt totdat hij moet erkennen wat hij is: een oude, eenzame en verlaten man.

 Het is dan belangrijk voor machthebbers, politieke én economische, om te weten en begrijpen wat er aan de hand is. Die “Occupy”-beweging bijvoorbeeld, is een beweging die de boodschap afgeeft dat alle premies, belastingen, provisies, heffingen die zij betalen ten goede komen aan bonussen, salarissen, gebouwen en auto’s waar zij, de betalers, niet van profiteren. Het is daarmee, zo geef ik eens een schot voor de boeg, niet alleen een stelsel van meningen en overtuigingen dat nu zo toevallig opkomt, maar een exponent van een verlangen naar nóg sterkere horizontale werking van rechten en grondrechten en verdere democratisering van macht. Dit klinkt zo mooi dat ik binnenkort eens ga nadenken of ik nou gelijk heb met deze stelling.

Het lijkt alsof die beroemde regel uit de Internationale “Sterft gij oude vormen en gedachten” weer actueler is dan ooit. Minsten zo actueel is dan de regel “Geen recht waar plicht is opheven, geen plicht (…) waar recht ontbreekt”. Ik heb a priori een groot begrip voor iedereen die meer rechten wil hebben, maar verbindt daar dan wel telkens de vraag aan welke plichten daar dan tegenover staan. Zo ook bij de occupy’ers.  Maar goed: er is een wens om oude vormen en gedachten uit te bannen. Verstandige bestuurders zouden dan na moeten denken over hoe men daaraan tegemoet kan komen zonder dat dat tot chaos leidt.

  Onlangs verscheen de advertentie voor een nieuwe vice-president van de Raad van State. Een oude vorm en gedachte is dat de invulling van die functie het gevolg moet zijn van een deal waarbij ook het voorzitterschap van beide kamers en een aantal burgemeesterschappen meegenomen wordt. Dat is niet meer van deze tijd.   Een andere oude vorm en gedachte is een vacature te plaatsen terwijl men al een kandidaat heeft. Ook dat is niet meer van deze tijd.  Tegengegaan moet worden dat mensen over zichzelf beslissen (wat het geval zou zijn als waarschijnlijk de beste kandidaat Donner de functie zou krijgen: éénmaal omdat hij moet adviseren om wat hij zelf gezegd heeft, en éénmaal omdat over de functie mede besloten wordt over een college waar hij zelf deel van uitmaakt).   Tegengegaan moet ook worden dat de Raad van State nog meer onderdeel van een politieke discussie wordt, als mijn favoriete kandidaat Hirsch Ballin, waarschijnlijk de één na beste kandidaat, voor de functie benoemd zou worden.

Helaas.   Het ambt van vice-president vraagt om gezag bij zoveel mogelijk partijen, en moet recht doen aan het beeld dat de Raad in elk geval niet partijpolitiek toetst (niet als rechter en niet als adviseur). Daarom wordt in de samenstelling van de Raad altijd naar een mix van politieke en andere gezindten gezocht en moet er aan het hoofd een vicepresident staan die voor allen acceptabel is. Dat is belangrijker dat het zijn van jurist of het hebben van een Gazelle herenrijwiel.  

Scholten was weliswaar minister toen hij vicepresident werd, maar had niet zo’n sterk partijpolitiek profiel als Donner nu. Tjeenk Willink is lid van mijn eigen politieke kiesvereniging PvdA, maar geniet ook bij andere partijen draagvlak. Het moge duidelijk zijn dat zowel Donner als bijv. Hirsch Ballin veel draagvlak hebben, maar op dit moment, elk bij een beperkte groep, en bij anderen juist expliciet niet.   Waarom geen alternatief? Iemand met een zwakker actueel partijpolitiek profiel, maar met breed gezag. Iemand die meer teamspeler dan solist is (hij moet de Raad aansturen en niet overnemen) en iemand die blijk geeft te snappen waar het bij checks & balances om gaat.   Ik denk dat men kan stoppen met zoeken naar iemand die enerzijds wel de statuur van een staatsman heeft, en anderzijds los staat van het politieke gekrakeel van dit moment door Alexander Rinnooy Kan te vragen te solliciteren op de functie van vicepresident van de Raad van State, en bij een zorgvuldige afweging te betrekken. Hij is op dit moment de beste kandidaat, zo niet de enige.

Dit artikel verscheen eerder op de blog van Robbert Baruch

Meer over:

politiek, opinie

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

Reacties (5)

Sorteren op:

neutralist28 okt. 2011 - 9:13

Ik vind Donner gezien zijn statuur bij uitstek geschikt voor de Raad van State, meer dan voor een ministerrol. Hij zal dat heel goed doen. Hirsch Ballin vind ik veel te slap. Er gaat ook geen enkel gezag van uit. Donner is Nederlands laatste echte staatsman.

ElChe28 okt. 2011 - 9:13

Staatsman, dat ben je, vaak in alle eenvoud. Staatsman word je niet door jezelf zo naar voren te schuiven, zoals donner doet. Als hij het wordt betekent dat een afgang voor het bestuur en de politiek in Nederland. Hij kan het bestuur in Nederland geen slechtere dienst doen, door deze functie te aanvaarden. Op deze wijze wordt hij het lachertje van de klas, een beschamende vertoning.

arieroos28 okt. 2011 - 9:13

Tsja, Donner is wat mij betreft de afgelopen anderhalf jaar flink over de schreef gegaan. Het begon met de verklaring, die hij wilde laten tekenen door Koppejan en Ferrier. Dat ging regelrecht in tegen de Nederlandse grondwet; parlementariers moeten hun eigen afweging maken, en dienen te stemmen zonder ruggespraak. Wat Donner toen deed kan dus niet door de beugel. Het Burkaverbod is ook zo'n ding. Donner's motivatie was, dat er preventief opgetreden moest worden, omdat dat volgens hem niet meer mogelijk zou zijn als de helft van de vrouwen een Burka zou dragen. Dat slaat natuurlijk als een tang op een varken. Wetgeving baseren op aangeprate, onrealistische angstbeelden lijkt me juist iets, dat de Raad van State zou moeten tegenhouden. En sowieso ... Waarom zouden we plotseling onze wetgeving niet meer kunnen veranderen, als de helft van de moslima's een burka draagt ? Dat slaat nergens op. En zijn noodwetje over de kosten van de ID kaart slaat natuurlijk alles. Dat soort praktijken is nu precies, waar een vice-president van de Raad van State ver vandaan moet blijven. Als Donner zich niet met de formatie zou hebben bemoeid, en geen minister zou zijn geworden, dan zou het een prima kandidaat zijn geweest. Nu heeft hij zichzelf, wat mij betreft, volledig gediskwalificeerd.

rgeurtsen28 okt. 2011 - 9:13

Het is inderdaad een tijdsverschijnsel dat de rol van Vice-President van de raad van state niet meer aanzien heeft. Het is een rol geworden voor de slimste machtswelllussteling, helaas op it moment voor donner, een toonbeeld van niet democratische solistische machtswellust. Helemaal niet het toonbeeld van wat de afgelopen decennia bij de Raad van State lijkt te passen (terecht of niet). Het gezag is weg. De vraag blijft of dat ligt aan de manier waarop Donner benoemd wordt, of dat het een automatisch gevolg van de tijdsgeest is. Een nuance verschil met de opvatting van Baruch.

Hermanbakker28 okt. 2011 - 9:13

Donner lijkt mij een uitermate verstandige en redelijke man. Het gezeur over hem kan ik dan ook niet volgen. Bovendien heeft de Raad van State nog meer leden dan de feitelijke voorzitter.