Niet alles in de politiek is doorgestoken kaart

De politiek is gebaat bij een zekere mate van vertrouwelijkheid. Niet dat alles wat op het Binnenhof of in andere bestuurscentra gebeurt verborgen moet blijven. Maar sommige besluitvormingsprocessen zijn alleen mogelijk als hun toedracht niet in de krant komt. Onderhandelen in het openbaar gaat nu eenmaal niet. Fractievergaderingen hebben baat bij gesloten deuren. Kabinetsformaties verlopen beter als pottenkijkers er niet bij mogen zijn. En ook het kiezen van een Kamervoorzitter kan niet zonder dat degenen die beslissen verzekerd zijn van voldoende privacy.

Het gaat niet aan om dan meteen maar te roepen dat er sprake is van ‘achterkamertjes’ en ‘doorgestoken kaart’. Stemmen over personen kan alleen als geheimhouding is gewaarborgd. Wil iemand bekendmaken op wie hij of zij een stem heeft uitgebracht dan moet die persoon zijn gang maar gaan. Maar je moet er niet toe worden verplicht.

Neem de verkiezing van Vera Bergkamp tot Kamervoorzitter. Het regende de afgelopen dagen beschuldigingen en insinuaties over haar en haar partij, D66. Volgens Geert Wilders van de PVV is er stiekem een deal gesloten tussen VVD-leider Mark Rutte en diens D66-collega Sigrid Kaag. Die zou erop neerkomen dat de VVD-leden massaal op Bergkamp moesten stemmen. In ruil daarvoor zou Kaag dan zorgen dat Rutte premier blijft.

Wilders leidt dit af uit een contact dat er maandag is geweest tussen Rutte en Kaag. Op dat moment was de kandidatuur van Bergkamp nog niet bekend. Met andere woorden: de VVD-leider had ‘voorinformatie’. Nadat Bergkamp was verkozen herhaalde Wilders zijn aantijgingen op de sociale media. Ook anderen deden dat. ‘De bloemen voor Bergkamp lagen al klaar,’ las ik op Twitter. Er lagen inderdaad bloemen klaar, maar die waren bestemd voor de winnaar, wie dat ook geworden zou zijn. Als Khadija Arib (PvdA) of Martin Bosma (PVV) had gezegevierd zou zij of hij het boeket in ontvangst hebben mogen nemen. Een bewijs van gekonkelfoes tussen VVD en D66 kan ik er niet in ontdekken.

Ook Wilders droeg geen enkele onderbouwing aan voor zijn complottheorie. Bovendien: dinsdag – daags voor de voorzittersverkiezing – liet Bergkamp officieel weten dat ze mee zou dingen naar de prestigieuze post. Rutte had toen toch nog tijd genoeg gehad om zijn fractieleden te vertellen dat ze op het D66-Kamerlid moesten stemmen? Wat mij betreft deugen ongegronde, of althans onvoldoende onderbouwde, verdachtmakingen niet. Een kernmerk van democratie is dat de meerderheid een ander besluit kan nemen dan jij voor wenselijk houdt. Je kunt dat als een nadeel zien, maar ik weet zo snel geen beter systeem.

Even voor de duidelijkheid: ook ik had liever gezien dat Arib Kamervoorzitter was gebleven. Zij functioneerde de afgelopen jaren tot vrijwel ieders tevredenheid. Zelfs Wilders heeft wel eens toegegeven dat ze het prima deed. Dus waarom haar dan vervangen? Helaas, een Kamermeerderheid besliste anders.

Natuurlijk kun je best het gevoel hebben dat er iets scheef zat bij de stemming van woensdag. Was er echt sprake van vrije verkiezingen, zoals altijd wordt beweerd? Misschien zijn er in de fracties toch afspraken gemaakt. Maar daarover mag je wat mij betreft alleen aan de bel trekken als je over duidelijke aanwijzingen beschikt. Zo niet, dan kun je beter je mond houden. Anders begint degene die gekozen is als ‘aangeschoten wild’. Mogelijk volkomen ten onrechte.