Niemand houdt van dom werk

Zingeving is zinmaking. Maar wat is dan zin? Voormalig Denker des Vaderlands René Gude onderscheidde vier soorten zin. Vandaag de vierde: zintuiglijkheid.

Zinrijk In dagblad Trouw heeft Stevo Akkerman op dit moment een serie over ethiek in het bedrijfsleven. Hij interviewde ook Egbert Eeftink, Head of Audit en lid van de Raad van Bestuur van KPMG.  Na drie kwartier komt het gesprek op de ‘ purpose-badge ‘ die Eeftink draagt. Op zijn eigen badge staat: ‘Ik sta voor vakmanschap en vertrouwen in alles wat ik doe.’ Eeftink zegt hierover:  “We hebben iedereen gevraagd op te schrijven wat hij of zij persoonlijk bijdraagt aan KPMG en waar ze voor staan.”

Dit lijkt op wat Gude omschreef als de derde betekenis van zin. Gude:

Dit noemde Gude de derde betekenis van zin,  de meest letterlijke: zingeving door betekenisgeving.  “Niemand houdt van dom werk,” zei Gude om er aan toe te voegen: “behalve soms even voor de afwisseling.” Zelfs bij het eenvoudigste werk is het prettig om de betekenis ervan te begrijpen. Dat maakt het mogelijk om jezelf in een werkoverleg te laten horen en een veelzeggend antwoord te geven op de eeuwige vraag: “Wat doe jij?”

Een makkelijke vraag, op het eerste gezicht. In de praktijk blijkt dat tegen te vallen, zeker als de zin in je werk langzaam aan het verdwijnen is. Marco van Basten formuleerde scherp wat er met hem aan de hand was, toen hij als trainer tegen een burn-out aanzat. Begin september 2014 gaf hij aan, dat hij het werk als hoofdtrainer te zwaar vond. Hij stopte er niet mee, wat hij zich financieel prima kan veroorloven. Hij deed een stap terug. Met als motivatie: “Ik kan ander werk gaan doen, of ik kan mijn werk anders gaan doen.” Hij koos voor het laatste. Na een paar weken bedenktijd bleek Van Basten in staat uitstekend te kunnen verwoorden waar de pijn zat.

Van Bastens schitterende chiasme keerde onmiddellijk terug in de media. Bij een artikel over een stap terug in je carrière werd onze voormalige topvoetballer ten voorbeeld gesteld. Een van de tips als je demotie overweegt: “Onderzoek goed welke beweegredenen ten grondslag liggen aan je besluit om een stap terug te doen in je carrière. Zijn ze negatief (vluchten uit je huidige baan) of positief (meer vrijheid).” (NRC 20 september 2014) Dit advies bij demotie is de zinrijkheid van Gude: zingeving door betekenisgeving. Maar volgens sociologe Christien Brinkgreve is het soms lastig zelf te formuleren waar de schoen wringt, of te zorgen voor nieuwe betekenis.  Brinkgreve meent dat er vaak ‘plettende structuren’ zijn, die ‘de energie langzaam uit je zuigen, totdat je zachtjes sterft.’  Het zinrijke van Gude, de derde betekenis van zin, is naar haar idee  ook erg belangrijk.

Volgens Brinkgreve zijn dat soort gesprekken “niet alleen van belang voor iemand die de zin in werk is verloren, of tegen een burn-out aan zit. Het lijkt me ook van belang van tijd tot tijd het verhaal van de organisatie door te nemen, het doel van de onderneming. Waar zijn we ooit voor opgericht? Wat is onze missie? Is die veranderd?”

Is zoiets in een badge te vangen, zoals die van Egbert Eeftink? Brinkgreve: