Nero speelde harp terwijl Rome in brand stond, wat doet Trump met Los Angeles?

Na drie dagen zijn de branden in Los Angeles nog steeds niet onder controle. Een van de meest iconische steden ter wereld staat machteloos tegenover het vuur. Het zijn juist elitewijken die worden getroffen. Brandkranen geven geen water meer terwijl de harde wind maar niet gaat liggen. De lucht zit vol brandende stukjes kunststof waardoor nieuwe brandhaarden ontstaan. Inmiddels zijn al honderdduizend mensen geëvacueerd. Er valt weinig te redden. De beheerders van een oude synagoge wisten alleen de Torah-rollen op het nippertje naar buiten te krijgen.

Er waren op donderdagmiddag nog maar vijf doden geteld. Dat valt gezien de omvang van de ramp mee. Wel wordt steeds duidelijk dat wat er nu in Los Angeles gebeurt de vorige grote catastrofe in Californië, de aardbeving in San Francisco van 1906, op zijn minst gaat evenaren.

Over enkele jaren zal Hollywood - dat zich nu in de gevarenzone bevindt - er zeker raad mee weten. In 1974 liet het Los Angeles ten onder gaan in de film Earthquake: instortende stuwdammen, overstromingen en brand creëren gezamenlijk een megaramp zodat Charlton Heston en Ava Gardner gevaarlijke stunts moeten uithalen om hun gelieven te redden. De moeder van alle rampenfilms echter is San Francisco uit 1936 met Spencer Tracy, Clark Gable en Jeanette MacDonald.

In beide legendarische films zit een onderstroom: de stad is niet op rampen voorbereid. De autoriteiten staan als puntje bij paaltje komt met lege handen. Je zou het kunnen hebben over misdadige zorgeloosheid. In dit verband is het niet verwonderlijk  dat Mario Puzo, beroemd als chroniqueur van de maffia, meeschreef aan het scenario van Earthquake.

Ongetwijfeld denken veel Amerikanen nu aan het bekende gezegde Nero fiddles while Rome burns . Dat is een verwijzing naar een legende rond de beroemde brand van Rome onder deze beruchte keizer. Hij zou door de brand geïnspireerd zijn tot muzikale improvisaties op zijn harp. Men gebruikt het spreekwoord als men de zorgeloosheid van de overheid aan de kaak wil stellen. Deze keizer werd er trouwens ook van beschuldigd zelf de boel in de fik te hebben gestoken. Later beschuldigde hij de christenen daarvan. Hij gebruikte ze als levende fakkels op zijn feesten, terwijl grote orkesten hun kreten moesten overstemmen. De waarheid van dit alles is overigens twijfelachtig.

In werkelijkheid kende het Rome van de Oudheid sinds keizer Augustus een voortreffelijke brandweer, de zogenaamde vigiles. Het korps bestond voornamelijk uit vrijgelaten slaven die op militaire wijze waren georganiseerd en getrained. Ze hielden zich allereerst bezig met preventie. Rome bestond voornamelijk uit flatgebouwen van minstens vier verdiepingen hoog die brandden als een lier. Er golden dan ook strenge voorschriften met betrekking tot open vuur en onbewaakt achtergelaten olielampen. Wie zich daaraan niet hield, kon op groot gesodemieter rekenen met de vigiles.

Na de brand liet Nero Rome schitterender dan ooit herbouwen en er kwamen bouwvoorschriften tegen al te brandbaar materiaal. Aan de organisatie en de efficiency van de vigiles werd in de eeuwen daarna continu geschaafd. Een brandweerkorps dat zich met hen kon meten kwam pas in de negentiende eeuw opnieuw tot stand.

Nu al is duidelijk dat de megabranden in Los Angeles in ieder geval ook te maken hebben met bestuurlijke zorgeloosheid. De klimaatverandering met bijbehorende droogtes en stormwinden speelt daarbij een rol. Tegelijk brandt het allemaal wel heel lekker, wat wijst op een gebrek aan voorschriften rond het gebruik van brandwerend materiaal. Of de handhaving daarvan. Het gebrek aan bluswater wijst daar eveneens op. Wat dat betreft lijkt het allemaal wel op de fictie van San Francisco en Earthquake.

Donald Trump heeft de schuld inmiddels gegeven aan de democratische gouverneur van Californië, Gavin Newsom. Hij had het over de incompetentie van het duo Biden/Newscum. Het kwam allemaal omdat er teveel water voor natuurgebieden werd gereserveerd, meer in het bijzonder om de spiering te redden, door de toekomstige president aangeduid als een 'waardeloze vis'. Eerder al had Trump gedreigd de federale steun aan Californië voor brandpreventie te stoppen zodra hij weer in het Witte Huis. Hij meende dat Californische boeren recht hadden op het water dat nu naar die natuurgebieden ging. Fact checkers hebben dit inmiddels naar het rijk van de Trumpiaanse fabelen verwezen.

Dit - en Trumps afwijzen van klimaatmaatregelen - belooft niet veel goeds voor de toekomst. Wie weet symboliseert wat nu in Los Angeles gebeurt, de toekomst van het Westen met al die politieke brandstichters aan de macht.

Inderdaad: Nero Fiddles while Rome burns.

Jeannette MacDonald met San Francisco, ingekleurd maar dat geeft niet.

Naschrift: afgelopen zaterdag, voordat de branden begonnen, vertrok de burgemeester van Los Angeles, Karen Bass naar Ghana omdat zij daar was uitgenodigd voor de inauguratie van president, John Mahama. Woensdag keerde zij ijlings terug maar toen was het kwaad al geschied: ze was feest gaan vieren terwijl de stad in brand vloog. Vergelijkingen met Nero waren niet van de lucht.

Burgemeester Bass is van Afro-Amerikaanse afkomst en heeft een progressieve achtergrond. Eigenlijk moet je wel gek zijn om het burgemeesterschap te ambiëren van een stad als Los Angeles met een krakkemikkige infrastructuur, een enorme dakloosheid, een gigantische kloof tussen arm en rijk, een misdaadprobleem en het nodige racisme. Daar komt de brand nu bij. Uiteraard staat ook de lokale Trump aanhang al klaar 'Nero' Bass de schuld in de schoenen te schuiven.

De burgemeester maakte het moeilijk voor zichzelf door direct na aankomst op het vliegveld van LA elk commentaar te weigeren. Later gaf zij een persconferentie waarin zij tot eenheid en samenwerking opriep. Een van haar belangrijkste criticasters blijkt overigens vastgoedkoning Caruso, die een particuliere brandweer inhuurde om zijn winkelcentrum en uitsluitend dát tegen de vuurstormen te beschermen.

Bass zal het de rest van haar ambtsperiode niet gemakkelijk hebben, zeker met een haar vijandig gezinde federale regering in Washington. In de Los Angeles Times schreef columnist Gustavo Arrejano een grote en uitgewogen analyse waarin hij iedereen die nu een blame game speelt uitmaakt voor pendejo, een stomme idioot. LA wordt een steeds Latijnsere stad.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin, zeker nu de laatste putten niet dicht bljken. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de komende val van het Westen.