Negerdag

9 maart is uitgeroepen tot negerdag door media expert Brian Hinman. Met alle bijzondere dagen voor vrouwen, roodharigen en secretaresses vroeg hij zich af waarom dan geen ‘negerdag’. Het woord ‘neger’ blijkt ook overigens een zeer gewaardeerd woord te zijn hier in Nederland. De NRC Next vroeg op vrijdag 2 december 2011 zelfs tot haar eigen schrik: Mag je neger zeggen? Tuurlijk mag je dat zeggen, is mijn antwoord daarop. De vraag die de NRC Next eigenlijk had moeten stellen is: mag je iemand vertellen dat hij of zij sociopatisch handelt door iemand anders een neger te noemen?

In 2011 begonnen als een grap op twitter besloot Hinman het door te zetten en naar eigen zeggen ‘bekende negers’ te vragen om erover te twitteren. De stand up comedian Howard Komproe was een van die ‘bekende negers’ en had er behoorlijk schik in. Mede door zijn toedoen werd het trending topic en vloog het vervolgens de wereld over. Het bleek al snel ook een vrijbrief voor het uiten van racistische vooroordelen. Als grap. Net als het Rihanna Niggabitch artikel in de Jackie grappig hoorde te zijn. Maar weten mensen wel waar de term ‘neger’ vandaan komt en wat het betekent? De voltallige redactie, hoofdredactrice en uitgever Yves Gijrath wisten niet waar het woord nigga vandaan kwam en inhield. Misschien is dat ook hier het geval zou je denken. In het NRC Next artikel wordt jammer genoeg ook duidelijk dat de betekenis niet begrepen wordt. 

Linnaeus en verantwoordelijkheid nemen Het stuk begint met een uitleg van het woord neger. De uitleg, beduidend kleiner dan de daarop volgende deelrubrieken, bevat een aantal cruciale feitelijke onjuistheden. De verantwoordelijkheid voor ons handelen wordt, net als in de NTR serie De Slavernij , eerst bij een andere partij neergelegd. Omdat de Spanjaarden en Portugezen het deden konden wij niet achterblijven en moesten wij als land ook mensen verhandelen als koopwaar en vee. In het artikel wordt dit feit als normaal gebracht, maar dit was helemaal niet normaal in die tijd en werd vanuit economische belangen normaal gemaakt door middel van theologie, wetenschap en culturele uitingen. De etymoloog Nicoline van der Sijs weet niet, of vergeet, dat de term negro om andere mensen te categoriseren oorspronkelijk niet van de Spaanse en Portugese mogendheden komt.

Carolus Linnaeus gebruikte als eerste de term nigre toen hij mensen, net zoals hij dat met planten had gedaan, probeerden te classificeren naar ras. Wat hierbij belangrijk is om op te merken is dat het niet gaat om een zelfdefinitie, maar om een definitie van buitenaf: Europeanen die de rest van de wereld proberen te rangschikken naar blijk van hun kennis over die gebieden en volkeren. Linnaeus heeft in zijn hele leven nooit een stap gezet in Afrika of de andere gebieden waar hij wetenschap over bedreef, met uitzondering van Europa dan. Zijn wetenschappelijke classificatie is vervolgens gebruikt om een hiërarchische opstelling van wezens op de wereld te maken met de mannelijke witte Europeaan als uitgangspunt, en bovenaan. Mag ik dit openbaren?

Mensenhandel als positief In het artikel wordt toegegeven dat het woord neger in de boekhouding van plantage eigenaars voorkwam om de in gevangschap genomen Afrikanen als koopwaar aan te duiden. Het artikel komt vervolgens met een uitleg van waarom het woord neger negatief werd. De aanname in het artikel is dat een Afrikaan aanduiden als neger om die te verhandelen positief was en nog steeds is. De redactie van de NRC Next stelt hiermee dat het positief is om gedehumaniseerd te worden en te dehumaniseren. Van der Sijs en de redactie gaan voorbij aan het feit dat het behoorlijk sociopatisch is om mensen nu nog voor koopwaar aan te zien. Het verschil tussen negers opmerken is ook een probleem voor velen. In december werd ik uitgenodigd om bij Debat Op 2 aanwezig te zijn samen met Kno’Ledge Cesare. Wij werden in eerste instantie allebei omschreven als Surinamers en daarna als Antillianen toen ik had laten weten dat we geen van beiden Surinamers waren. Maar de programmamakers leek te suggeren dat we allemaal hetzelfde waren, negers. 

Tijdens de uitzending van Debat Op 2 werd mijn opmerking over de foutieve verkondiging weggewuifd door Ghislaine Plag omdat ze het hadden aangepast naar twee Antillianen. Kno’ledge Cesare noemt zichzelf een Nederlander en de Nederlandse Antillen bestaan niet meer. Wie waren de Antillianen waar ze het over had? Het werd niet als problematisch gezien dat men met moeite onderscheid kon maken tussen Surinamers, Antillianen en Ghanezen. Wat dit inhoudt is dat de individualiteit van leden van deze groepen wordt ontkend. Het moment dat iemand alleen neergezet wordt als een vertegenwoordiger van een groep wordt die niet gewaardeerd als een individu dat eigen keuzes maakt, meningen heeft en vanuit zichzelf daden verricht. Nee, deze persoon doet precies hetzelfde als zijn groepsgenoten. Hierdoor is deze persoon dus niet gelijkwaardig aan ‘autochtonen’ in dit land wiens daden, woorden en meningen niet meteen terugslaan naar de groep waar die onderdeel van is. Een persoon niet als gelijkwaardig zien op basis van huidskleur, etniciteit of ras is racisme. Mag ik dit zeggen?

Zeevaart en demonisering In hetzelfde NRC Next wordt de connectie tussen negers en zwarte piet gemaakt. Een connectie die John Helsloot met zijn onderzoek naar de eerste naam legitimeerde. In zijn onderzoek word de persoon die de naam Pieter-me-knecht voor het eerst draagt, omschreven als een ‘ kroesharige neger ‘. In 1828 stond knecht gelijk aan lijfeigene en neger staat voor Afrikaans bezit. Voor de introductie van deze kroesharige neger werd Sinterklaas vergezeld door de demoon Krampus , zoals nu nog verbeeld in de Alpen en op de waddeneilanden tijdens Sunderums, en daarvoor was hij alleen zoals ook te zien op de bekende gevelsteen op de Damrak. Waar er aan voorbij wordt gegaan bij de opmerking hiervan is dat deze demoon de representatie is van al het onbegrijpelijk is waaronder mensen buiten Europa. Via populaire cultuur en tradities werd verspreid dat alles buiten Europa helemaal niet menselijk was. De Barbarijse zeelieden, waar veelal bekeerde Nederlanders aan het roer van schepen stonden volgens onderzoek van Ewald Vanvugt , en de Moren in Spanje waren hier voorbeelden van. Deze geschiedenis maakt de figuur van zijn compagnon niet minder racistisch, juist meer. Dit is letterlijk een ander demoniseren. In dezelfde periode waren Europeanen met dezelfde praktijken bezig als deze Barbarijse zeelieden, maar zij zijn vereeuwigd als helden in onze Westerse schoolboeken. Mag ik Michiel de Ruijter ook een piraat en zeerover noemen?

De NRC Next redactie geeft aan dat Nederland niet al te vertrouwd was met Afrikanen. Dat is feitelijk onjuist. Vanaf het moment dat Nederland schepen produceerde om Afrikaanse kusten te bereiken en handel bedreef in Afrika was Nederland vertrouwd met Afrikanen of de afstammelingen van gevangen Afrikanen. Dat is niet iets van de afgelopen 40 jaar. Zeelieden en reizigers ontwikkelden beelden en verhalen die gebaseerd waren op een superioriteitsgevoel en de werkelijke relatie vertekende. Daarnaast was Nederland ook al eerder bekend met Antillianen en Surinamers. Die kwamen voor 1980 en 1975 vooral naar Nederland om te studeren aan de hogescholen en universiteiten. Het brabbeltaaltje dat gesproken wordt door zwarte piet was niet onderdeel van de identiteit van deze groep uit de kolonies, maar onderdeel van een gefingeerd beeld van Antillianen en Surinamers. Ook hier faalt de NRC Next redactie in het overbrengen van feiten en vervalt het in ideologisch propaganda van de goede slavenmeester en koloniale mogendheid.

Vrijheid van opstaan Dit land struikelt over haar zelfdefinitie door een woord en een figuur die in gebruik werden genomen en bedacht zijn ten tijde van de transatlantische slavenhandel en slavernij. De afgelopen jaren hebben wij onszelf opnieuw een definitie aangemeten van het land waar de vrijheid van meningsuiting boven xenofobische en racistische uitspraken staat. Maar is dat wel zo? Geldt die vrijheid van meningsuiting wel wanneer men niet weet hoe snel men moeten zeggen dat je niet over de nu ontoelaatbare gedachtes achter concepten neger en zwarte piet mag beginnen? Of wanneer men blijft zeggen dat ik, door het uitspreken van de feiten, er niet bij hoor? Je zou verwachten dat je altijd zou willen wat de woorden en de tradities die je bezigt inhouden. Mensen mogen wat ze ook willen tegen of over mij zeggen door de vrijheid van meningsuiting. Door datzelfde recht mag ik aangeven dat je sociopatisch handelt wanneer je een ander als neger categoriseert. Door datzelfde recht mag ik zeggen dat gebaseerd op de feiten zwarte piet racisme is. Als je een probleem met mijn vrijheid van meningsuiting hebt kan je zelf maar beter verhuizen.