Nee meeuw

Als kind verslond ik boeken. Op een bepaald moment was Hasse Simonsdochter ernstig favoriet. Nog jaren daarna kon ik een feilloze samenvatting van het boek geven zonder het opnieuw te hoeven lezen – ik kon het dromen.

Ik herkende me in de miskende en vrijgevochten Hasse en wilde hetzelfde zijn als zij. Dus werden meeuwen mijn lievelingsvogels, want dat waren ook de lievelingsvogels van Hasse. (Jaren later, toen ik in de haven van het Schotse Oban mijn fish & chips poogde te eten, dacht ik daar heel anders over. Vreselijk brutale rotbeesten zijn het, die meeuwen.) Vrijheid, dat is wat meeuwen symboliseren. Ze vliegen overal maar heen en de hele wereld is van hen. Ze lijken niet aan vaste trekpatronen vast te zitten en zijn dol op de zee – nog zo’n symbool van vrijheid.

Maar het symbool is, als zovele symbolen, besmet geraakt. Wie kent niet de beroemde posters van de NSB? Het blad de Stormvogel? De meeuw is meer dan een brutale schooier die de patat uit je bakje jat waar je bij zit. Het is een symbool voor nationalistische gevoelens die niets met vrijheid in welke vorm dan ook te maken hebben.

Hef het glas met wijn, rood van de dood van jood en neger. Lest de glans van dit karmijn de dorst niet van je leger?

Vrijheid is meer dan mogen roepen wat in je opkomt. Vrijheid is kunnen denken wat je wil, kunnen zijn wie je bent en je kunnen ontwikkelen tot wie je worden kan. De mogelijkheid hebben te leven zoals dat jou goeddunkt, zonder daarbij anderen tot last te zijn.

Jouw vrijheid houdt op waar die van een ander begint. De twee grote, bekende partijen die de meeuw als symbool gebruikten omdat ze zeiden voor vrijheid te zijn hebben dat niet begrepen. Zij willen vrijheid voor een zeer selecte groep, ten koste van een andere groep. Zijn het niet de joden die niet vrij mogen zijn, dan zijn het wel de moslims die geen moskee mogen, geen hoofddoekje mogen dragen, niet mogen bidden – kortom: zichzelf niet mogen zijn. Omdat een klein groepje bleekhuiden zich in de eigen vrijheid aangetast voelt. Volkomen ten onrechte, overigens.

Je taal is glinsterend als een aal vol gladde zilveren woorden. En kijk: ze trekken allemaal een slijmerig spoor van moorden.

In de jaren ’60 zong Boudewijn de Groot het al : ‘Nee meeuw, ik wil je wieken niet, je vrijheid niet, want heel je hemel liegt.’