Nederlandse kunstenaar krijgt klappen bij omstreden Grindr-project

Een project van een Nederlandse kunstenaar in Berlijn is voortijdig afgebroken nadat er geweld uitbrak. Dries Verhoeven, zelf homo, projecteerde op een wand in Kreuzberg tegenover het drukke metrostation Kottbusser Tor chats die hij voerde met andere mannen in Grindr, de homo-variant van dating app Tinder. Een nietsvermoedende deelnemer was daar niet blij mee en trakteerde de kunstenaar op klappen. Daarop is het project afgelast.

Dries Verhoeven is een kunstenaar die volgens eigen zeggen de kijker uitdaagt “ om zijn eigen wereld, en belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen, te beschouwen vanuit een radicaal ander perspectief” . Dit keer projecteerde hij op een wand in Berlijn in het kader van “Wanna Play? Liebe in Zeiten von Grindr” chats die hij met mannen voerde , compleet met hun naam en profielfoto voor iedereen op straat zichtbaar. Een Amerikaanse chatpartner, onwetend van de projecties,  zag zichzelf terug en ontplofte. In een posting op Facebook doet de man zijn relaas. Hij zat wat te chatten met Verhoeven op Grindr, gewoon voor de lol en ze wisselden foto’s uit. 

Toen zei hij dat hij een vreemd verzoek had en vroeg me of ik er interesse in had zijn baard te scheren. Dit intrigeerde me en ik vond het wel enigszins opwindend dus ik besloot met het idee te spelen. We wisselden foto’s uit, hij stelde een paar specifieke en vreemde vragen, gaf me zijn adres en vertelde me z’n naam. Vanwege de vreemde aard van onze conversatie vroeg ik hem gekscherend “ga je me vermoorden?” waarop hij antwoordde “nee, maar ik ben bang dat jij degene kunt zijn die mij vermoordt”. Of zoiets. Ik nam een douche, liet de hond uit en ging op weg.

Eenmaal aangekomen bij het adres zag hij een container waarin mensen aan het werk zijn achter computerscherm. Dichterbij gekomen bemerkte hij dat de hele Grindr-chat, inclusief foto’s van hem, op een wand werd geprojecteerd, zichtbaar voor alle voorbijgangers.

Ik ben nog nooit zo kwaad geweest. Ik ben geen boos of agressief persoon maar ik ging door het lint. Ik opende de trailer en greep hem. Ik sloeg hem. Ik schreeuwde. Ik gooide een tafel omver. Ik werd naar buiten getrokken. Ik liep een blokje rond om af te koelen en realiseerde me dat ik mijn hoed was kwijtgeraakt in de worsteling. Ik ging terug om hem op te halen. Iemand die bij het project betrokken was, kwam op me af en ik schreeuwde harder naar hem dan ik ooit in mijn leven geschreeuwd heb. De hele straat stond stil, op een gegeven moment gingen ze zelfs klappen. Ik schreeuwde hoe durf je, je schendt het leven van mensen, je maakt mensen publiekelijk belachelijk en projecteert de beelden en woorden op een muur in een van de drukste delen van Kreuzberg zodat iedereen ze kan zien. Wat je doet is onethisch. Het is digitale verkrachting. Je bent een digitale verkrachter. Op geen enkel moment heb je mijn instemming gehad of heb je met op de hoogte gesteld dat je dit zou doen. Je kunt mensen niet op deze manier exploiteren voor je  bullshit hipster berlin art world crap.”

De kunstenaar stelde dat Grindr niet privé is, dat je niet weet met wie je praat en dat het allemaal “openbare informatie” is. Het slachtoffer wijst er op dat homo’s in de samenleving amper veilige plekken hebben om elkaar in vrijheid te ontmoeten. Op internet is Grindr zo’n plek. Dries Verhoeven heeft die veiligheid geschonden en de plek kapot gemaakt, zo zet de man uiteen.

‘Wanna play” werd gemaakt in samenwerking met het theater Hebbel am Ufer waar Annemie Vanackere, tot 2011 artistiek leider van de Rotterdamse Schouwburg, de scepter zwaait. Zondagavond werd er in het theater een bijeenkomst gehouden waar ongeveer tweehonderd mensen, vooral mannen, op af kwamen. Vanackere maakte bekend dat het project dat twee weken zou duren per direct was gestopt. Ze erkende dat er fouten waren gemaakt. Dries Verhoeven beriep zich op zijn kunstenaarschap en stelde dat zijn project naïef was geweest maar dat hij zich ook onbegrepen voelt. Hij kreeg daarop vanuit het publiek het verwijt dat hij het publiek voor dom houdt en juist niet serieus neemt, zo meldt de Berliner Zeitung.

Verhoeven verklaarde eerder op Facebook dat de foto’s onherkenbaar waren gemaakt en de namen geanonimiseerd. “De kans dat mannen herkend worden is daardoor extreem klein.” Dat bleek in de praktijk echter niet te werken.

In een verklaring die hij vrijdag op Facebook postte , stelde Verhoeven:

In mijn werk maak ik zichtbaar wat onder oppervlakte leeft, in dit geval de parallelle wereld van internet, een wereld waar we ons soms veiliger voelen dan in de publieke ruimte. Ik vind het interessant om te onderzoeken hoe functioneren als we denken dat we onzichtbaar zijn.” 

Zijn woordvoerder verklaart desgevraagd tegenover Joop dat Verhoeven “beduusd en verlamd” is door de gebeurtenissen. Of het project ook in Nederland te zien zal zijn is nog niet bekend.

Update 22:50

Verhoeven heeft een verklaring gepubliceerd die als volgt luidt:

Achteraf gezien zou het beter geweest zijn om iedere gebruiker expliciet om toestemming te hebben gevraagd om onze communicatie openlijk te vertonen. Het feit dat ik dat niet gedaan heb en dat sommige mensen herkend zijn ondanks de technische maatregelen die genomen zijn, leidde er toe dat mensen zich geweld aangedaan voelden en gaf voeding aan grootschalige kritiek op het project. Op zondagmiddag, nadat ik uit de container op Heinrichplatz stapte om direct te praten met hen die protesteerden tegen de actie, werd de volle omvang duidelijk van wat ik de voorbije 5 dagen had veroorzaakt in de buitenwereld en op internet. De informatie die ik projecteerde is zonder wederzijdse instemming gebruikt. Dat is oneerbiedig. Ik bied mijn excuses aan iedereen aan die zich aangetast voelt in zijn privacy door mijn actie. Er is veel te zeggen over de vragen die door het werkt zijn opgeroepen. Ik kom binnenkort met een langer verhaal.