Nederlandse kernramp met Amerikaanse wapens zorgt voor rel

In juni werd bekend dat er nog steeds Amerikaanse kernwapens opgeslagen lagen op de Nederlandse luchtmachtbasis Volkel. Donderdag komt KRO Brandpunt met een uitzending waarin te zien is dat Nederland daarnaast een regelmatige stop-over is op de route die Amerikaanse kernwapens vervoert, en dat er een ‘reëel gevaar’ bestaat op een ongeluk met nucleair materiaal op Nederlands grondgebied. De weigering van de Verenigde Staten om afspraken te maken over de ‘schoonmaak’ na afloop van een dergelijke kernramp, zorgde voor een diplomatieke rel. Nederland heeft zelfs gedreigd de overvliegrechten van de Amerikaanse luchtmacht in te trekken.

Brandpunt meldt:

Een ongeluk met een vliegtuig dat kernwapens vervoert, is volgens de Deense atoomwapenexpert Hans Kristensen een ‘realistisch scenario’: “Deze wapens worden regelmatig heen en weer gevlogen. Ik weet niet precies hoe vaak dat van en naar Volkel gebeurt, maar waarschijnlijk wel een paar keer per jaar.” Uit gegevens van vliegtuigspotters blijkt dat er alleen al in juli van dit jaar drie keer een Amerikaanse C17 op Volkel is geland van de 62ste Airlift Wing, het onderdeel van de luchtmacht van de Verenigde Staten dat gespecialiseerd is in nucleaire transporten.

Mocht een van deze vliegtuigen dus verongelukken op of boven Nederlands grondgebied, dan is de rotzooi voor ons. De Verenigde Staten weigeren vooralsnog om een duidelijke afspraak te maken over de verantwoordelijkheid voor een ramp met hun eigen wapens. Volgens de website van Brandpunt bevestigt oud-staatssecretaris en minister van Defensie, Bram Stemerdink, dat Nederland al vanaf de jaren zeventig probeert overeenstemming te bereiken met de VS over de financiële aansprakelijkheid bij een ongeluk met kernwapens:

Ik denk dat je hierover nog jaren kunt praten, boeiende discussies houden, ferme standpunten innemen, maar er komt geen ene moer op papier.

Militair historicus Christ Klep zegt in Brandpunt Reporter:

Denk maar niet dat de Amerikanen zeggen: waar moeten we tekenen? Alleen al het financiële argument is voor de Amerikanen reden om te zeggen: we willen best met jullie samenwerken, we willen ook met jullie overleggen over het opruimen van de rommel achteraf, maar verwacht van ons niet dat we dat uitgebreid gaan betalen. Zoiets kan in de miljarden lopen.

Deze opstelling bleek voor de Nederlandse regering reden om zelf zwaar geschut in te zetten. Brandpunt bericht:

De Amerikaanse opstelling leidt in juni 2008 binnen de NUSOG tot een ‘verhitte discussie’ waarbij “Nederlandse ambtenaren en militairen zichtbaar geïrriteerd reageerden op het Amerikaanse standpunt”. De Nederlandse co-voorzitter van NUSOG, het hoofd van de Directie Crisisbeheersing van het voormalige ministerie van VROM, “dreigt dat de Nederlanders de overvliegrechten mogelijk gaan heroverwegen”, bericht de ambassade aan Washington.

Wat de huidige status van het conflict is, is vooralsnog niet bekend. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (het voormalige Vrom) en het ministerie van Defensie willen er niets over zeggen. Brandpunt Reporter wordt uitgezonden op donderdag 12 september (Nederland 2, 21.10 uur).