Nederlandse banken wasten gestolen Magnitsky-miljoenen wit

De Brits-Amerikaanse zakenman Bill Browder heeft aangifte gedaan tegen Nederlandse banken en bedrijven wegens het witwassen van crimineel geld. ZEMBLA en NRC ontdekten dat een bedrag van ruim 8 miljoen euro dat via onbekende bedrijven uit belastingparadijzen op Nederlandse bankrekeningen terechtkwam, mogelijk afkomstig is uit de grootste belastingfraude uit de Russische geschiedenis: de Magnitsky-affaire.

Sergei Magnitsky was een Russische advocaat die werkte voor Browder. Hij kwam in 2009 in gevangenschap om het leven nadat hij een grootscheepse belastingfraude aan het licht bracht, waarbij Russische politie-officieren en belastingambtenaren betrokken waren. Browder leidt sinds de dood van Magnitsky een zoektocht naar de gestolen miljoenen, en pleit er bij landen voor om wetgeving in te voeren die het mogelijk maakt om bezittingen te bevriezen en de visa te blokkeren van personen die betrokken waren bij zijn dood.

De Magnitsky-miljoenen belandden deels in Nederland via Danske Bank uit Denemarken, dat centraal staat in het grootste witwasschandaal ooit. Verdachte brievenbusbedrijven maakten geld over naar bankrekeningen van Nederlandse ondernemingen, maar zowel de banken als de bedrijven was niets vreemds aan de geldstromen opgevallen. Uit het gezamenlijke onderzoek van ZEMBLA en NRC blijkt dat het om tientallen bedrijven gaat en dat alle grote Nederlandse banken, ING, ABN-AMRO en Rabobank, gebruikt zijn voor deze transacties. Ook de Amsterdam Trade Bank, die in handen is van een Russische oligarch en waar de FIOD vorig jaar binnenviel, staat op de lijst met transacties.

De betrokken bedrijven, waaronder veel exporteurs van groenten, fruit en bloemen, leverden producten aan Russische afnemers. Ze werden hiervoor op Nederlandse bankrekeningen betaald door verdachte derde partijen, via het Estse filiaal van Danske Bank. Vaak was sprake van opvallende transactieomschrijvingen. Zo kreeg een bloemenexporteur betaald voor ‘bouwmaterialen’. Er zijn geen aanwijzingen dat de Nederlandse exporteurs van de fraude op de hoogte waren.

Nederlandse banken zijn wettelijk verplicht om verdachte transacties te detecteren en te melden. Als banken zich niet aan deze verplichting houden, maken ze zich schuldig aan een misdrijf. Banken zeggen op zoek te zijn naar een balans tussen controle en efficiency. Hoogleraar forensische accountancy Marcel Pheijffer zegt in ZEMBLA:

Dat Nederlandse banken betrokken zijn bij het witwassen van crimineel geld is door een recente schikking van ING meer dan duidelijk geworden. Deze bank betaalde 775 miljoen euro om strafvervolging te ontlopen. Rabobank schikte in de Verenigde Staten voor een bedrag van bijna 300 miljoen euro wegens witwassen van Mexicaans drugsgeld. Het OM laat weten de aangifte in behandeling te nemen.

ZEMBLA: Bankieren voor Rusland, wordt woensdag 5 december om 21.15 uur uitgezonden op NPO2. Kijk hier een eerdere documentaire van ZEMBLA over de Magnitsky-zaak: Geld en gif uit Moskou