Nederlander ondanks alle obstakels

Op 20 April heeft de Tweede Kamer voor de tweede keer dit jaar de motie aangenomen om duizenden pardonners de kans te geven om Nederlander te worden. Intense vreugde bij heel veel mensen, maar natuurlijk ook teleurstelling voor hen die buiten de boot vallen. Op 26 April kondigde staatssecretaris Ankie Broekers-Knol dan eindelijk het goede nieuws aan dat ruim 10.000 pardonners dan toch eindelijk de Nederlandse nationaliteit kunnen verkrijgen. Ook binnen mijn familie was dit geweldig nieuws. Als voormalige vluchtelingen uit Angola zijn wij begin 1994 naar Nederland gekomen, dertien jaar later mochten wij dan ook in Nederland blijven via het generaal pardon. Meer dan zeven asielzoekerscentra in alle hoeken van het land later, en als laatste bestemming een huisje in Lelystad, wij mochten dan eindelijk een beetje opgelucht ademhalen.

In de loop der jaren hebben ik, mijn moeder en mijn tweelingzussen die in Nederland zijn geboren ons met heel veel moeite kunnen naturaliseren. Mijn moeder moest onder andere met een laissez-passer naar haar geboortestad afreizen in Angola om officiële documenten te verkrijgen met de kans dat ze niet meer terug kon naar Nederland als dit niet lukte. Mijn tweelingzussen hadden het geluk dat ze in Nederland waren geboren, toen nog 17 jaar oud waren en dus als minderjarigen met mijn moeder konden naturaliseren. Dit gebeurde weken vóór hun 18de verjaardag, mijn andere zusje had minder geluk. Jessica was namelijk anderhalf jaar ouder dan de tweeling en kon dus haar aanvraag niet indienen, dus intense vreugde nu zij er na veertien jaar ook eindelijk bij mag horen. Maar natuurlijk komt dit met de nodige belemmeringen, vooral in deze tijd van COVID-19 en ambtelijke restricties.

De beleidswijziging die pas per 1 juni 2021 is ingevoerd om de uitvoerende instanties zoals de IND en de gemeentes voldoende tijd te geven om de werkprocessen aan te passen en voorbereid te zijn voor deze groep, is helaas niet zo soepel als verwacht. Of dit voldoende tijd is geweest voor de instanties, dat kunnen we ons natuurlijk afvragen, maar het is een feit dat de groep RANOV -vluchtelingen al veel te lang heeft moeten wachten en dat wachten wordt nog steeds uitgesteld. Via mijn zusje en haar vrienden heb ik vernomen dat velen nog moeite hebben om een afspraak in te plannen met de gemeentes. Sommigen krijgen simpelweg te horen dat de gemeente niet op de hoogte is van de beleidswijziging, anderen krijgen te horen dat ze op een officiële brief/uitnodiging moeten wachten en voor anderen is deze dienst simpelweg op dit moment niet beschikbaar bij hun gemeente in verband met COVID-19 en restricties. Weer een teleurstelling.

Toen Jessica, die inmiddels in Rotterdam woont, contact opnam met de gemeente om een afspraak te maken voor haar naturalisatieprocedure, kreeg zij ook te horen dat de gemeente Rotterdam op dit moment geen afspraken beschikbaar heeft voor naturalisatie vanwege social distancing en restricties. Ontmoedigd, gefrustreerd, maar vooral ook overtuigd dat ze het niet zomaar moest accepteren diende ze een klacht in bij de gemeente. Er werd heen en weer gecommuniceerd en uiteindelijk werd er een afspraak ingepland. Met moeite heeft mijn zus haar naturalisatieprocedure kunnen starten, maar daar liet ze het natuurlijk niet bij zitten. Zij beheert al een aantal jaren een Facebook-groep voor jongeren die een verblijfsvergunning hebben maar geen Nederlands paspoort, ook jongeren die “staatloos” zijn of zoals mijn zus nu nog op haar documenten heeft staan “Nationaliteit Onbekend”. In de groep delen jongeren ervaring over bijvoorbeeld reizen, op vakantie gaan met een vreemdelingen- of vluchtelingendocument en onder andere de visum- en documenteneisen van bepaalde landen. Een diverse groep jongeren die elkaar advies geeft en vraagt wanneer zij in Nederland en het buitenland willen navigeren met de beperkte rechten die ze hebben.

In deze groep werd ook de informatie gedeeld dat je vanaf 1 juni je aanvraag kon indienen voor naturalisatie, maar er waren ook reacties van leden bij wie het niet gelukt was om een afspraak te maken of waaraan verkeerde informatie was verstrekt door bijvoorbeeld de gemeente en de IND. Wanneer kan ik wel een afspraak maken? Wat zijn nou de kosten? Is Nederlander worden via optie een mogelijkheid? Dingen die veel verwarringen veroorzaakten in de reacties, maar dus ook een nieuw probleem belichtten; sommige gemeentes zijn niet voorbereid en hebben geen moeite genomen om zoveel mogelijk in werking te stellen om dit zo soepel mogelijk te laten verlopen. In de afgelopen afgelopen dagen alleen al, zijn vele anderen naar voren gekomen met de vraag wanneer ze dan wel terecht kunnen? De gemiddelde naturalisatieprocedure duurt tussen de acht en twaalf maanden, dit betekent dat uitstelling alleen maar meer teleurstelling, frustraties en vertraging met zich meebrengt.

Er is eindelijk een positieve stap gemaakt om een groep Nederlanders volwaardige burgers te laten worden en dat moet een moment van vreugde en acceptatie zijn. We moeten natuurlijk de andere pardonners die net buiten de boot vielen en nog steeds wachten op een definitief besluit niet vergeten. Nederland heeft niet alleen een morele, maar ook juridische verplichting om mensen niet als “staatloos” of in limbo te laten leven. Buiten de psychologische impact die zo’n situatie met zich meebrengt, beperkt het ook de mogelijkheden die mensen hebben met betrekking tot hun toekomst, maar ook de rechten die zij hebben, de vrijheid die het met zich meebrengt. Ik heb lang geleden moeten erkennen hoe bevoorrecht ik was omdat ik mij kon naturaliseren. Ik had anders nooit de mogelijkheid gehad om met een beurs van het VSB-Fonds in London te mogen studeren waar ik nu inmiddels rechten doceer aan SOAS, University of London en mijn PhD aan het afronden ben. Het heeft deuren geopend die in mijn jongere jaren niet mogelijk waren en ik hoop dat het voor deze nieuwe lichting Nederlanders veel meer meebrengt. Vrijheid en rust.