Nederland politiestaat: Rechter eist inzage in massasurveillance, maar politie weigert dat

Tienduizenden Nederlanders staan op een terrorismelijst van de politie, veelal onterecht. Ondanks een bevel van de rechtbank weigert de politie een onafhankelijk onderzoeker mee te laten kijken naar deze vermeldingen en die te toetsen op rechtvaardigheid. Dat meldt onderzoeksplatform Follow The Money (FTM). Het is hierdoor niet mogelijk voor burgers om te achterhalen welke gegevens door de politie zijn verzameld.

Zowel de Nationale Ombudsman als deskundigen maken zich grote zorgen. “Meedoen aan een protestactie kan al een reden zijn voor een vinkje achter je naam, zonder dat de politie je daarover informeert. En heb je eenmaal zo’n vinkje dan kom je er nauwelijks meer vanaf”, schrijft FTM.

Volgens korpschef Janny Knol is er voor zo’n onderzoek door een deskundige geen wettelijke grondslag. Ook zegt ze dat alleen de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) bevoegd is om mee te kijken. De AP zelf bestrijdt dat en zegt dat een rechter “vanzelfsprekend” mag meekijken, of iemand benoemen om dat te doen.

Hoogleraar digitalisering en rechtsstaat Reijer Passchier waarschuwt tegenover FTM voor het gevaar dat Nederland op deze manier een politiestaat dreigt te worden: “Door digitalisering wordt de uitvoerende macht alleen maar machtiger. De controlerende macht krijgt steeds minder grip op uitvoerende macht. Deze zaak laat zien dat het probleem verder uit de hand loopt. Er zijn nieuwe checks and balances nodig. Anders komen burgers in de knel.”

Steun vanuit het kabinet is er evenmin. Minister van Justitie David Van Weel (VVD) wil de bevoegdheden van de politie juist verruimen. Naar aanleiding van de rellen rond de extreemrechtse hooligans van voetbalclub Maccabi Tel Aviv in Amsterdam kondigde Van Weel nieuwe wetgeving aan “die het mogelijk maakt dat opsporingsdiensten meekijken in besloten chatgroepen. Dit betekent dat de politie die berichten kan lezen voordat sprake is van strafbare feiten, wat tot nu toe voorbehouden is aan de veiligheidsdiensten.”

FTM:

Follow the Money onthulde eerder dit jaar dat de politie een abonnement heeft op de Basisadministratie Personen, waardoor ze van meer dan elf miljoen Nederlanders automatisch een seintje krijgt bij gezinsuitbreiding, verhuizing of overlijden. De burger op wiens naam de politie eenmaal zo’n abonnement of ‘afnemersindicatie’ heeft, komt daar nooit meer vanaf. Dat geldt inmiddels ook voor miljoenen kinderen, die soms al vanaf hun babytijd worden gevolgd. In totaal wordt meer dan 60 procent van de bevolking zo in de gaten gehouden – in strijd met de wet.