Nederland loopt leeg na verbod op intolerantie

Met de kennis van nu was 2011 het keerpunt. De Communitaire Unie, toen nog CDA geheten, verloor in de Provinciale Statenverkiezing van dat jaar meer dan de helft van haar zetels. “Het CDA deelt uit”, luidde toen de voorpagina. Pas later dat jaar volgde de ‘heruitvinding’ tot een brede volkspartij geschoeid op joods-christelijke leest; de omdoping naar de ons nu zo vertrouwde naam Communitaire Unie (ComU). De herbezinningscommissie schijnt Amitai Etzioni nog uit de VS over hebben laten komen om te adviseren. Maar dat alles is geschiedenis.

Vandaag is het feest. Het dorpsplein van Erp is versierd met fel oranje slingers. Ze steken af tegen de kale bomen en de bruine sneeuwpap waarmee de stoep is bedekt. Bij de huizen aan het plein hangt de vlag uit. Ondanks de winterkou, staat het plein vol met mensen. Een groep kinderen zingt Hollandse volksliederen en koning Willem-Alexander kijkt tevreden toe. Het is de Dag van de Vrijheid. We vieren dat vandaag, precies vijf jaar geleden, het verbod op intolerantie is opgenomen in het wetboek van strafrecht. De wet heeft het land bevrijd van haatzaaiende imams, seksistische rabbijnen en homofobe pastors.

Zoals bekend is de Staatkundig Gereformeerde Partij opgeheven kort na de invoering van de intolerantiewet. Daarop volgde een grote uitstroom bij de ambtenarij. Het bedrijfsleven bleef lang gespaard, maar dat veranderde met het onderzoek van de Vrije Universiteit. Daar had een team van psychologen een jaar lang gewerkt aan een methode om intolerantie wetenschappelijk vast te kunnen stellen. En met succes. De invoering van de intolerantietoets was het begin van een serie massaontslagen in de private en semipublieke sector.

Minister-president Verhagen (ComU) heeft achteraf verklaard daarin het sterkste bewijs te hebben gevonden voor de noodzaak van het strafbaar stellen van intolerantie:

Het kan toch niet zo zijn dat 12% van de werknemers er een intolerante zienswijze op nahoudt? Ik denk dat deze ontslagen het gelijk aantonen van de wet op intolerantie. In een tolerant land als Nederland is geen plek voor intolerantie!

Vice-minister-president Verhagen heeft altijd volgehouden dat de emigratie van Moslims niets te maken had met het verbod op intolerantie. Kwade tongen spraken echter van het feit dat de helft van de in totaal 1.5 miljoen landverlaters het islamitische geloof beleed. De cijfers laten zien dat het leeuwendeel van de emigranten afkomstig was uit de Randstad. Uit de provincie vertrokken vooral katholieken. Politieke analisten hebben het bij de suggestie gelaten.

Feit is dat met het verbod op intolerantie de monoculturele samenleving een realiteit is geworden. Nederland is weer als vanouds: het land van joods-christelijk waarden en normen. “Eén samenleving, één cultuur”, was de leuze die de Communitaire Unie in de verkiezingen van 2016 het historische aantal van 66 zetels bracht. Haar aanhang en populariteit is sindsdien gestaag gegroeid. Rond de invoering van de intolerantiewet, het eerste wapenfeit van de nieuwe regering, stond ze in de peilingen al op 74 zetels.

Maar niet iedereen viert vandaag feest. René Danen (Voorzitter Links Nederland) heeft een tegendemonstratie georganiseerd op het August Allebeplein in Amsterdam-West. Het hartje van ’s lands grootste immigrantenwijk. Een groepje Griekse Nederlanders kijkt van een afstandje toe hoe Danen staat te ruziën met Rutger en zijn cameraploeg van het NOS Journaal. Er staat een aantal agenten paraat voor als de demonstratie uit de hand zou lopen. Ze grappen over de onzin van een demonstratie in een land zonder problemen.

De woningnood die Nederland in de jaren ‘10 nog plaagde is met de massa-emigratie in één klap opgelost. Natuurbeheer heeft dit wel de redding van het Groene Hart genoemd. De spoorwegen rijden al tien jaar vertragingsvrij, maar het fileprobleem groeit jaarlijks met het toenemende aantal forensen. De grootste teleurstelling van de overheid is dat de misdaadcijfers niet zijn afgenomen. Blijkbaar, heeft de minister van justitie moeten toegeven, leidt het delen van een cultuur niet automatisch tot het naleven van normen. De meest recente veiligheidsmonitor laat zelfs een lichte toename van onveiligheid zien. Dit wijten de onderzoekers aan de negatieve perceptie van m.n. Griekse Nederlanders, met hun vreemde taal, opvliegend karakter, en afwijkende eetgewoontes. Er is de afgelopen jaren een fikse toename te zien, vooral in de zogenaamde ‘kleine overlast’. Meest genoemde klacht is geur- en geluidsoverlast in de late avonduren.

Ook wordt de bouw, alleen dit jaar al, van 11 Grieks-orthodoxe kerken aangehaald als verontrustende factor. De Socialistische Partij heeft Kamervragen gesteld over de bouwvergunningen en de Groene Democraten hebben de godsdienstvrijheid aan de kaak gesteld. Daaropvolgend is een gerechtelijk onderzoek gestart naar het discriminerende en haatzaaiende karakter van die uitlating. Deelfractievoorzitter Van Ham zegt de uitkomst van het onderzoek met vertrouwen tegemoet te zien. Deelfractievoorzitter Dibi, die de wisselzetel op 10 maart weer zal overnemen, zegt desgevraagd zich op zijn zwijgrecht te beroepen.

Economisch gezien heeft Nederland een paar stappen terug moeten doen. Met het leeglopen van de Randstad heeft ook een groot aantal internationale firma’s een ander heil gezocht voor haar hoofdkantoor. De campagne ‘Nederland, landbouwland’ moest de landbouwindustrie weer op vooroorlogs niveau brengen. Maar net als de vrijgekomen banen in de lagere dienstverlening, is het de overheid nooit gelukt genoeg arbeidskrachten aan te trekken. Niet dat de beroepsbevolking te klein is, maar met het uitblijven van de door de vakbonden geëiste loonstijging, hebben mensen op termijn toch voor hun uitkering gekozen. De gesubsidieerde immigratie van Grieken heeft de vacatures ook niet weten te vullen. Wel heeft het tot een grote toename van Griekse eettentjes geleid.

Staatssecretaris Papadopoulos sprak in dat kader onlangs trots van “de onuitwisbare Pitaïsering” van de Hollandse keuken. Toerisme stelt tegenwoordig niet zo veel meer voor. In reisgidsen wordt Nederland steevast saai genoemd. De minister-president heeft dat tot een onzer verworvenheden gerekend: “Saai is een ander woord voor zorgeloos”. Het gerucht ging dat zijn partij bij de verkiezingen van 2020 nog heeft overwogen om ‘Saai dus Veilig’ als verkiezingsleuze te gebruiken, maar daar op het laatste moment toch van heeft afgezien. Politiek debat is in ieder geval verstomd na de verschuiving van de zetelverhoudingen. De Groene Democraten, net als de SP, PvdA en de VVD zijn volstrekt gemarginaliseerd en oppositieleider Graus (Mens en Dier) spreekt zich in de regel alleen uit over dierenleed.

De nog in Nederland actieve politicologen hebben in een serie boeken uiteengezet dat de marginalisering van links logisch voortvloeit uit het feit dat de linkse partijen geen duidelijk verhaal hebben kunnen bieden over waar het met het land naartoe moet. De verhalen van links waren kleurloos, ingewikkeld en dikwijls erg deprimerend. Of ze beperkten zich tot een opsomming van al het kwaad dat politiek rechts Nederland gebracht zou hebben. Die kritiekreflex schoot de kiezers in het verkeerde keelgat.

De teloorgang van de vrijzinnige partijen is door de politicologen verklaard vanuit het anti-intellectuele sentiment dat in de jaren ’10 is opgekomen. Hoe kon het ook anders, na die pijnlijke ontmaskering van de kosmopolitische elite als wereldvreemde geldverspillers. De enige verrassing voor de politicologen was de ontbinding van de Partij Voor de Vrijheid. Ik denk dat het hele land verbaasd was toen Geert Wilders op een persconferentie in 2014 aankondigde dat hij zijn punt nu wel had gemaakt.

Een verkorte versie van dit artikel verscheen eerder vandaag in NRC.