Nederland lette niet goed op bij falen medische apparatuur Philips

Vorige maand kwam Philips met een wereldwijde terugroepactie van door haar geleverde beademingsapparatuur. Een specifieke serie toestellen die ook aan Nederlandse slaapapneu patiënten zijn geleverd. De paniek die uitbrak was groot. De toestellen zouden onveilig zijn en de gezondheid ernstig kunnen schaden. Het advies werd gegeven om voorlopig die apparaten absoluut niet te gebruiken. Een uit gezondheidsoverwegingen wel zeer zorgwekkend advies en aanbeveling voor alle slaapapneu-patiënten die hierdoor direct gedupeerd raakten. In Nederland zou het kunnen gaan om enkele tienduizenden patiënten.

Zorgverzekeraars verwezen hun verzekerde patiënten naar de door hen gecontracteerde hulpmiddelenleveranciers. Die vanzelfsprekend niets konden uitrichten in afwachting van door Philips nader te geven informatie over de concretisering van deze wereldwijde terugroepactie. Die werd gestart vanuit Amerikaanse aansprakelijkheidswetgeving in de VS. Op die Amerikaanse afzetmarkt zijn de problemen ook ontdekt.

Door Nederland is het probleem tot nu toe primair benaderd vanuit de medische- en zorginvalshoek. Welke focus slechts als resultaat heeft opgeleverd dat een grote groep patiënten zelf een keuze heeft moeten maken of ze uit veiligheidsoverwegingen het gebruik van het toestel hebben gestaakt. Conform het advies dat aanvankelijk gegeven is door de leveranciers en de overheid in gemeen overleg met Philips. Of op later advies van de leveranciers en overheid het gebruik hebben voortgezet, na overleg met de behandelend arts of specialist. Slaapapneu is een ernstige aandoening die voor veel gezondheidsschade kan zorgen als deze niet tijdig en adequaat wordt behandeld. Het gebruik van beademingsapparatuur is derhalve van levensbelang voor alle gedupeerde patiënten.

Leveranciers en de overheid hebben weinig aandacht geschonken aan het direct door Philips voor deze terugroepactie en te verwachten schadeclaims gereserveerde bedrag van ruim 500 miljoen dollar. Een glashelder signaal over de omvang van het gesignaleerde probleem. Waardoor voor de Nederlandse afzetmarkt niet direct een concrete passende oplossing te verwachten zal zijn voor alle patiënten waarvan de gezondheidsschade oploopt als ze het toestel niet gebruiken. Of als ze het wel blijven gebruiken, de mogelijke toekomstige schade voor hun gezondheid als gevolg van een mogelijk onveilig toestel.

In Nederland had na het bekend worden van het door Philips gereserveerde bedrag voor dit probleem direct onderzocht moeten worden hoe de schade voor alle gedupeerde patiënten beperkt zou kunnen worden. Dat is iets anders dan als zorgverzekeraars passief blijven en te volstaan met een verwijzing naar de gecontracteerde hulpmiddelenleverancier. Aangevuld met een persbericht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) waarin, zonder enige wetenschappelijke basis, de latente risico’s van de beademingsapparatuur aanzienlijk worden gemarginaliseerd. Een persbericht van een overheidsinspectie dat geen recht doet aan het werkelijke probleem en geen antwoord geeft op de vraag wie de juridische probleemeigenaar van het ontstane probleem nu feitelijk is.

Dat is vanzelfsprekend de zorgverzekeraar die een rechtstreekse juridische band heeft met zijn verzekerde/patiënt. Beter was het geweest als de IGJ in samenwerking met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) de in deze concrete situatie verplichtingen van zorgverzekeraars had onderzocht ten aanzien van de zorgplicht die zorgverzekeraars in deze urgente situatie hebben naar hun verzekerden. Die door deze terugroepacties zo ernstig in hun gezondheid geschaad zijn en worden. Met een volstrekte onduidelijkheid voor hen welke schade al geleden is en welke in de toekomst nog naar buiten zal kunnen komen.

In toekomstige aansprakelijkheidsclaims zal altijd de vraag gesteld worden welke inspanningen gedaan zijn om de schade te beperken die de patiënten door deze terugroepactie geleden hebben. Die vraag blijft vanzelfsprekend niet beperkt tot Philips. Ook zorgverzekeraars kunnen niet weglopen voor hun verantwoordelijkheid. Zeker als je niet echt door hebt welk signaal Philips feitelijk afgeeft als ze zo’n hoog bedrag voor de terugroepactie vrijmaakt. Dan behoor je te weten dat je ook zelf snel op zoek moet gaan naar nieuwe toestellen op de wereldmarkt die de schade voor je eigen verzekerden kunnen beperken. Als een concrete oplossing van Philips, gelet op de hoge urgentie van gedupeerde patiënten, te lang uitblijft. Daar dienen de zorgverzekeraars, leveranciers, overheid en Philips gezamenlijk in een te organiseren crisisoverleg zorg voor te dragen.

Passief blijven als zorgverzekeraars, zoals tot nu toe het geval is voor alle patiënten die dagelijks afhankelijk zijn van zo’n voor hun gezondheid belangrijk medisch hulpmiddel, zal naar verwachting later door rechters niet geaccepteerd worden. Een overheid die durft te volstaan met zo’n zogenaamd geruststellend persbericht, zoals dat op 16 juli 2021 naar buiten is gebracht, geeft er blijk van dat de inspectie niet competent genoeg geacht kan worden om een adequate afhandeling van een in feite heel simpel juridisch probleem van productaansprakelijkheid, voor alle gedupeerde patiënten in Nederland goed te kunnen regelen.

Pappen en nathouden in afwachting van nadere berichten van de tekortschietende producent Philips is niet de houding van een overheid waar alle patiënten op zitten te wachten. Dit gezondheidsprobleem vraagt letterlijk om zelf op zoek te gaan op de wereldmarkt naar goede en betrouwbare ademhalingsapparatuur voor je verzekerden. Om productiecapaciteit veilig te stellen en te reserveren als dat onverhoopt nodig zou zijn. Als uitwerking van de zorgplicht van zorgverzekeraars naar hun verzekerden toe, die dagelijks latente gezondheidsrisico’s lopen vanwege dit juridisch probleem van productaansprakelijkheid. Risico’s waarvan je mag hopen dat ze nooit voor patiënten manifest zullen worden.