Nederland is hard op weg om gesplitst te worden

Samen komen we er niet uit. Hoe graag we dat ook zouden willen. Empathie is een mooi streven, maar redt ons niet. Samenlevingen ontstaan misschien door goedwillende mensen, maar sterven zonder verstandige leiders.

De huidige animositeit tussen burgers houdt dus niet op zolang we geen verstandige leiders hebben. Dat zien we in Amerika. Daar is Trump roerganger van een brede beweging. Of we dat nou leuk vinden of niet. Het zijn extreme krachten die daar regeren. Trumps adviseur Steve Bannon pleit voor een nieuwe kruistocht ter bescherming van de witte mens. Dit soort mensen smeken om meer tolerantie en begrip voor de ‘ander’, vergeet het maar. Dat zal nimmer lukken.

Maar erger nog, bij elk nieuw moreel offensief zullen zij slechts extra garen spinnen. Hillary’s term deplorables echoot nog na.

Samen zullen we er dus vanzelf niet uitkomen, zoveel is mij nu wel duidelijk. Ook Nederland is hard op weg om gesplitst te worden. Dat ooit zo nuchtere en multiculturele land. Maar niet door de donkere krachten, maar door de zwakke machten.

Mijn stelling is: juist vanwege decennia van politiek moralisme hebben we de culturele tweedeling bereikt. Politici die vanaf de kansel de normen en waarden van burgers kapittelden, zaaiden de valse verwachting van een collectieve moraal, waarbij mensen het steeds vanzelfsprekender gingen vinden elkaar de maat te mogen nemen. Want samen moeten we het doen toch? Dus denkt een PVV’er: stomme GroenLinkser, doe effe normaal, en een denkt een GroenLinkser: extreemrechtse tokkie, doe effe normaal.

Politici die ons de maat nemen, ik heb er zo schoon genoeg van. Deze week werd er zomaar een motie aangenomen van VVD’er Duisenberg om de KNAW onderzoek te laten doen naar politieke voorkeuren in de wetenschap. Hoe halen ze het in de Tweede Kamer in hun hoofd! Weg met dit soort politici maar niet van hun kleine kruistochtjes af kunnen blijven en niet eens de essentie van politiek weten: namelijk een gebalanceerde samenleving te maken.

En dat Deense filmpje dan waar verschillende groepen mensen (zoals moslims, homoseksuelen en hooligans) elkaar vonden door elkaars overeenkomsten te ontdekken (wie is een stiefouder, wie was de grappenmaker in de klas?) is dat dan niet de oplossing? Matthijs van Nieuwkerk stak de loftrompet erover. Dít is toch wat we willen met elkaar?

Zeker, de boodschap is mooi, kijk voorbij je hokjes, maar is niet het medicijn voor een vredige samenleving. Ik hoef niet per se met een hooligan te knuffelen, tenzij het mijn broer is, of degene die mij uit de sloot redde. Maar verder: laat maar, en dat hoeft ook niet. Gewoon met elkaar kunnen omgaan zou al fijn zijn. Want in de echte wereld komen we elkaar niet tegen in een loods met een ingehuurde quizmaster.

We hebben mensen nodig die tegen een stootje kunnen en ruzies weten te sussen. Docenten, agenten, directeuren, bedrijfsleiders, en ja, ook politici. Er is een schreeuwend tekort aan kalme politici met humor en inzicht. Die verschillen in de samenleving begrijpen en gewoon benoemen als het moet in plaats van olie op het vuur te gooien of oproepen elkaar te omhelzen.

Als ik als docent twee studenten heb die of Erdogan de hemel in prijzen als een groot leider, of juist twee studenten die een bloedhekel hebben aan moslims, dan is dat misschien niet zo fijn of aardig, maar begrijpen moet je het wel, om er mee om te kunnen gaan. En je kan het over hun beider leefwereld hebben zonder hun de maat te nemen, of begrip te tonen voor een ‘slachtoffers’. Want dan neem je ze ook de maat. Zij komen ergens vandaan en zijn opgegroeid in een bepaalde cultuur. Hun voor domkoppen uitmaken, werkt niet. Welk het er eerlijk over hebben. Politici kunnen dat niet eens.

Moeten deze studenten elkaars vrienden worden en zich zogenaamde Nederlandse normen aanmeten? Nee, hoor, dat hoeft niet. Zolang ze maar met elkaar kunnen omgaan. Normaal doen tegen elkaar als het even meezit, zonder elkaar per se normaal te vinden. Dat komt later wel; of niet, als we in de huidige vijandige atmosfeer blijven hangen. Dan komt er pas echte ruzie.