Moussa Koussa

Vorige week besloot Moussa Koussa, de Libische minister van Buitenlandse Zaken, niet langer verantwoordelijk te willen zijn voor het regime van Khadaffi. Hij vloog naar het Verenigd Koninkrijk, landde keurig op Farnborough Airport, nam ontslag en zocht hulp van de autoriteiten.

Het is handig dat Koussa besloten heeft het slagveld te verlaten en de Britten van informatie te voorzien over zijn vorige baas; hij werd bijkans als de hoofdprijs binnengehaald door William Hague, de Britse minister van Buitenlandse Zaken. Ook voor Moreno-Ocampo, de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag, is een informant als Koussa nuttig om een scherpe aanklacht tegen Khadaffi te kunnen opstellen.

Maar moet Koussa vervolgens met wierook en mirre onthaald worden? Dat lijkt me niet. De man was 30 jaar lang de rechterhand van Khadaffi. Zoals de New York Times het formuleerde: 

As the longtime Libyan intelligence chief and foreign minister, Mr. Koussa is widely believed to be implicated in acts of terrorism and murder over the last three decades, including the assassination of dissidents, the training of international terrorists and the bombing of Pan Am 103 over Lockerbie, Scotland, in 1988.

Een asielzoeker met een dergelijk curriculum vitae zou direct uitgesloten worden van vluchtelingenstatus. Artikel 1F van het Vluchtelingenverdrag zegt namelijk dat iemand die zeer ernstige misdaden heeft gepleegd of daarvan verdacht wordt (waaronder oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid) niet in aanmerking mag komen voor de status van vluchteling en de daarbij behorende rechten. Jaarlijks worden overal ter wereld mensen die onder Artikel 1F vallen uitgesloten vanwege zaken die niet eens in de buurt komen van de handel en wandel van Koussa.

Nu heeft naar mijn weten Koussa (nog) geen asielverzoek ingediend bij de Britse autoriteiten. Mocht hij dat gaan doen, dan lijkt het mij logisch dat het verzoek niet goedgekeurd zal worden. Wat dan te doen met hem: moet hij, net zoals keizer Wilhelm II van Duitsland na de Eerste Wereldoorlog, als banneling een nieuw leven aangeboden krijgen? Of moet Moreno-Ocampo ook naar hem een onderzoek instellen? Dat zal de kans dat andere hooggeplaatste personen van het Gadhafi-regime overlopen waarschijnlijk niet vergroten.

Het is het eeuwige dilemma tussen vrede en rechtvaardigheid. Mijns inziens kan vrede echter niet vruchtbaar zijn als deze niet ook rechtvaardig is: het laten lopen van diegene die zeer zware misdrijven op hun naam hebben zal die vrede hol en levenloos maken. Dat betekent dat er op zijn minst een onderzoek moet worden gestart naar de gedane zaken door Koussa. Ik ben benieuwd wat de Britten gaan doen.

Dit artikel verscheen eerder vandaag op de weblog van Evelien van Roemburg.