Morele superioriteit

Het is een favoriet frame van rechts: links voelt zich ‘moreel superieur’. Het wordt meestal uit de kast getrokken als de gewone rationele argumenten niet meer voldoen. Zoals in de kwestie Mauro. Volkskrant-columniste Malou van Hintum wijdde er deze week een heel stuk aan met de titel: Morele superioriteit van Mauro-beschermers is stuitend. De kwalificatie ‘stuitend’ is op zichzelf natuurlijk al moreel maar zo flauw wil ik niet doen.

Het valt op dat in haar hele betoog geen enkel voorbeeld wordt genoemd. Misschien vindt ze dat het noemen van een voorbeeld ook al een gevalletje is van ‘morele superioriteit’. Het redeneert natuurlijk ook makkelijker, beweren zonder te bewijzen. Het is een genre dat populair is onder zwakke denkers: ze bouwen eerst zelf de windmolens die ze daarna gaan bestrijden.

Ze schrijft: “Want Mauro is een perfect instrument geworden om politieke tegenstanders persoonlijk af te fakkelen. Het is niet meer zo dat hun beleid niet deugt; nee, ze deugen zélf niet, als mens.”

Ze noemt het voorbeeld van Bleker, die vindt ze juist ‘moedig’ omdat hij bij P&W aan tafel ging zitten tegenover Mauro. Een politicus die de confrontatie aangaat met een 18-jarige rechtenloze. Moedig. Als ik zeg dat moed voor mij toch een wat andere betekenis heeft, voel ik me dan ook al ‘moreel superieur’? 

Volgens Van Hintum vinden de Mauro-beschermers Bleker een slecht mens. Ik tik bij Google in Bleker en ‘slecht mens’ en krijg 624 hits. Kan aan mij liggen maar volgens mij is het geen tsunami. In de meeste gevallen is er niet eens een verband tussen de zoektermen. De term ‘slecht mens’ wordt in de resultaten vooral gebruikt door mensen die links willen framen. Het zijn dezelfde types die praten over ‘gutmenschen’. Links vindt rechtse mensen ‘slecht’, roepen ze steevast. Voilá, morele superioriteit.

Morele superioriteit heeft niets met links te maken. Integendeel. Als je, zoals links, streeft naar gelijkwaardigheid is het bovendien een vrij absurde beschuldiging. Ik kan me ook geen politici voor de geest halen die zo gereageerd hebben in de kwestie Mauro.

De beschuldiging van Van Hintum is een reactie op het innemen van een moreel standpunt. In dit geval over Mauro. Zo’n moreel standpunt roept bij sommige mensen per definitie aversie op. Het doet me denken aan de reacties die ik in de jaren tachtig kreeg als bleek dat ik vegetariër ben. Ook al heb ik geen enkele zendingsdrang en zal ik vleeseters niet bekritiseren, riep die gewaarwording bij bepaalde types vaak heftige reacties op. Soms tot op het agressieve af. Dat ik vegetariër ben is een morele beslissing die ik voor mezelf neem. Op de een of andere manier roept alleen dát al weerstand op. Precies zoals nu: ‘Jij vindt jezelf zeker moreel superieur omdat je geen vlees eet’. Nu het steeds normaler is om niet altijd vlees te eten is, krijg je dat soort reacties overigens minder.

Van Van Hintum mag je de voetbalwedstrijduitnodiging van Bleker niet ‘schandalig’ noemen. Of de houding van Leers, die nog niet zo lang geleden het tegenovergestelde beweerde van wat hij nu zegt, niet als ‘hypocriet’ bestempelen. Mensen die dat doen zet ze weg als ‘de kant die zichzelf vindt deugen’. De gutmenschen. Maar begrijp haar niet verkeerd, zelf is ze ook heel erg voor Mauro hoor! En voor al die andere kinderen natuurlijk ook. Hoe je dan de politieke strijd moet aangaan om hun ellende te voorkomen, vertelt ze niet.

Het is de kritiek van iemand die het liefste doet alsof er geen conflicten zijn. En als die er zijn, vindt dat je daar geen partij in moet kiezen. En als je dat wel doet dat je die keuze dan niet moet uitdragen. En als je wel kiest dat je je dan vooral in de tegenstander moet verplaatsen. Het is kortom een vorm van anti-politiek.

Wat zo opvallend is aan het verwijt van morele superioriteit is dat links het over zich heen krijgt terwijl je het eerder bij rechts treft. De hele discussie over de multiculturele samenleving bijvoorbeeld is er van doordrenkt. Fortuyn noemde de islam een ‘achterlijke cultuur’. Hoeveel morele superioriteit wil je nog hebben?

In de jaren tachtig kwam rechts er ook rond voor uit. De voorloper van de Tea Party in de Verenigde Staten noemde zichzelf trots de ‘moral majority’. Ze gingen tekeer tegen bijvoorbeeld homo’s want die waren ‘immoreel’. In Nederland werd de beweging omarmd door de rechtervleugel van de VVD, die nu sterk de toon bepaalt. 

Over slechte mensen gesproken. Op twitter zag ik iemand zich vrolijk maken over de uitzetting van Mauro. De foto op Joop van de tranende ogen was voor hem ‘genieten’ en het besluit tot uitzetting maakte zijn ‘dag weer goed’. In de rest van zijn timeline kwam dat vaker terug: genieten van het leed van anderen. Met zijn eigen naam en toenaam en zelfs zijn werkgever erbij vermeld. Het was geen satire, of grappig bedoeld. Zo’n  houding is steeds minder taboe. Het wordt gezien als brutaal, gedurfd.

Ik vind zo’n vent gewoon een lul. Is dat jezelf moreel superieur voelen? Zo ja, dan beschouw ik dat maar als een compliment.