Misbruik door katholieke priesters gebeurt nog steeds overal

Afgelopen zaterdag op de voorpagina van de Volkskrant: Het seksueel misbruik door priesters in België is veel wijdverbreider en gruwelijker geweest dan werd gedacht. Het vond plaats op alle internaten en heeft tot zeker dertien zelfmoorden geleid. De slachtoffertjes, merendeels jongens, waren gemiddeld 12 jaar toen het misbruik begon. De onderzoekscommissie-Adriaenssens kreeg bijna 500 meldingen van misbruik en noemde dat nog maar het ‘topje van de ijsberg’.

Wat mij in dit soort berichten extra opvalt, is dat het altijd lijkt te gaan over toestanden uit een ver verleden. Zo staat er in de Volkskrant: ‘De geanonimiseerde verhalen geven een onthutsend en ontluisterend beeld van wat zich op katholieke scholen, internaten, jeugd- en sportkampen en in priesterkamers heeft afgespeeld in de jaren zestig, zeventig en tachtig van de vorige eeuw.’ Daarmee wordt de suggestie gewekt dat het vandaag de dag niet meer zou voorkomen.

Ik ben geen samenzweringsfanaat, dus ik geloof niet dat de onderzoekscommissies alleen over strafbare feiten van vóór de gemiddeld langste verjaringstermijn rapporteren, omdat dit priesters achter de tralies zou weghouden. Ik neem aan dat de gevallen die niet zijn verjaard niet in de onderzoeksrapporten terechtkomen en meteen worden overgedragen aan het Openbaar Ministerie. Het kan niet anders of de rechtbanken zullen binnenkort worden overstroomd door dit soort zedenzaken.

Er zullen genoeg verdachte priesters zijn die in de periode 1982-2010 seksueel misbruik hebben gepleegd. Zolang de katholieke kerk priesters het celibaat oplegt, blijft er een grote kans op recidive door katholieke priesters en seksueel misbruik van kinderen door nieuwe plegers die het kazuifel dragen.

De verhalen in de commissie-rapporten zijn van slachtoffers die na jaren en jaren de moed bij elkaar hebben geraapt om er als volwassene voor uit te komen. Net als de slachtoffertjes van toen, durven de slachtoffertjes van nu niets te zeggen of wordt er door hun gelovige ouders niet naar hen geluisterd. Verwacht mag worden dat door de wetenschap van nu, door alle aandacht en de hogere pakkans, seksueel misbruik door priesters tegenwoordig iets minder vaak voorkomt. Maar daarover maak ik mij geen illusies. Als er toentertijd tienduizenden gevallen wereldwijd waren, zijn er ook vandaag de dag nog duizenden gevallen van misbruik gaande. En het zijn uiteraard alleen de gezinnen waar men minder dogmatisch over het eigen geloof denkt, waar dit soort misstanden nu sneller aan de orde komen.

In de Volkskrant stond een reactie van de Belgische voorzitter van de onderzoekscommissie Adriaenssens. Hij had geen aanwijzingen dat de kerk systematisch probeerde misbruik in de doofpot te stoppen. Dat het werd verzwegen, heeft veel meer te maken met de cultuur van zwijgen in de kerk en in de samenleving. Een opmerkelijk staaltje van spin. Want wat staat hier eigenlijk? Dat in de katholieke kerk — en de samenleving — als het over seksueel misbruik door priesters gaat — een cultuur leeft om zaken te verzwijgen die de katholieke kerk schade kunnen berokkenen. Een ‘cultuur van zwijgen’ is per definitie systematisch en synoniem met ‘doofpot’.

Erger nog, tot nu toe hebben we gezien dat het ‘exemplarisch’ is voor de r.k. kerk om gevallen van gebleken seksueel misbruik te verzwijgen en de priesters over te plaatsen en niet aan te geven. Ik geloof niet dat die cultuur in de jaren 1990-2010 (waarin feiten zijn gepleegd die nog niet zijn verjaard) zo sterk is veranderd.

De vraag is dan ook hoeveel gevallen van seksueel misbruik er de komende eeuwen zullen opduiken bij andere religies, waar de religieuze dogma’s minder aan afkalving onderhevig zijn, zoals de islamitische gemeenschap.

Natuurlijk vormt het celibaat een extra risicofactor, maar dat geldt ook voor seksueel repressieve normen onder volwassenen. Laten we ons daarvan goed bewust zijn en extra waakzaam zijn als kinderen zonder begeleiding omgaan met priesters, imams of andere religieuze leiders.

Bij DeGidsFM op Radio 1 wordt op donderdag 16 september om 11:45 over deze kwestie gedebatteerd door onder meer Peter Schouten. Het stuk staat ook in de Volkskrant.