Ministeriële kwakzalverij

Terwijl de psychologie in al haar subspecialisaties, van sociale tot ontwikkelings-, van gezondheids- tot forensische psychologie, toch zoveel kennis biedt die de maatschappij gezonder, veiliger en leuker zou kunnen maken.

Zo weten we uit de sociale psychologie dat de omgeving waarin we leven een belangrijke determinant is van ons gedrag. Is die omgeving schoon, dan maken mensen minder rotzooi, is er minder criminaliteit en voelen mensen zich veiliger. Toch is het in Nederland al jaren ontzettend vies op straat, met Amsterdam als koploper.

Ook de bestrijding van jeugdcriminaliteit is allesbehalve ‘evidence-based’. Hoe pakt Nederland kinderen onder de 12 jaar die strafbare feiten plegen aan? Ze krijgen een waarschuwing of een taakstraf, een HALT-afdoening noemt men dat laatste. Onderzoek heeft al in 2006 uitgewezen dat kinderen die de HALT-afdoening opgelegd krijgen net zo vaak nieuwe delicten plegen als kinderen die geen enkele sanctie krijgen. Weggegooid publiek geld dus. Dat kan veel beter.

In het voorjaar van 2004 was ik op studiereis in het Canadese Toronto bij het Center for Children Committing Offenses (CCCO). Daar worden ‘12-minners’ die delicten plegen eerst uitgebreid onderzocht met behulp van de Early Assessment Risk List, een lijst met bewezen risicofactoren voor crimineel gedrag. Dat zijn deels kindgebonden factoren, zoals ADHD en schoolachterstand, maar ook gezinsfactoren zoals zwakke opvoedingsvaardigheden van ouders en psychosociale stress.

Wil je voorkomen dat kinderen die al een delict op hun kerfstok hebben verder ontsporen, dan moet je dus iets aan die risicofactoren doen. Dat doet men in Toronto al een groot aantal jaren met succes. Ik kwam enthousiast terug, maar medewerkers van Bureau Halt en het Ministerie van Justitie vonden toch vooral dat “het allemaal wel goed ging” in Nederland. Inmiddels vijf (!) jaar later, bestaan er plannen bij het Ministerie van Justitie om het CCCO in Toronto te bezoeken omdat men het als “een veelbelovend concept” ziet. Hoe ik dit weet? Ik heb al die jaren contact gehouden met de onderzoekers in Toronto, de Early Assessment Risk List voor Nederland bewerkt, en er onderzoek mee gedaan. Never give up hope.

De Britse socioloog Frank Furedi schreef in zijn boek “Where Have All the Intellectuals Gone?” in datzelfde jaar 2004, dat intellectuelen een bedreigde soort zijn. Furedi betoogde dat er te weinig intellectuelen zijn die een essentiële bijdrage leveren aan de cultuur en de democratie. We hebben weliswaar een steeds groter percentage hoger opgeleiden in de maatschappij, maar dat leidt niet automatisch tot rationeler en research-based overheidsbeleid. Ik blijf mij daarover verbazen. Hoe is het toch te verklaren dat het Ministerie van Justitie in juni 2008 een aantal wetenschappers (inclusief ondergetekende) uitnodigt ten haar kantore om hun visie op effectieve methoden voor het terugdringen van jeugdcriminaliteit te geven, om vervolgens twee maanden later in de pers te melden dat men van plan is om ouders van kinderen die overlast geven hun kinderbijslag af te pakken. En dat hadden we ze net afgeraden!

Mijn verbazing werd nog veel groter toen ik op 20 november j.l. op de website van het Ministerie van Jeugd en Gezin las dat het kabinet zojuist heeft ingestemd met een voorstel waardoor het mogelijk wordt om bij ouders die zich niet houden aan de schriftelijke aanwijzing(en) van een gezinsvoogd terwijl hun kind onder toezicht is gesteld, de kinderbijslag voor maximaal 1 jaar op te schorten. Terwijl ons onderzoek heeft aangetoond dat in deze gezinnen armoede en sociaal isolement de hoofdoorzaken zijn van de problemen van de kinderen. Die maak je zo als overheid dus alleen maar groter.

“Kwakzalverij” heb ik dit soort beleid al vaker en ook in de landelijke media genoemd. Van een dokter accepteren we dat niet; van een minister blijkbaar wel. Ik hoop dat onze parlementariërs wakker zijn als dit onzalige plan hun kant op komt.