Minder binnenlandse steun voor Poetin, toch meer succes op het slagveld?

Momenteel zijn er meer Russen die een besluit van de Russische president Poetin zouden steunen om zijn troepen terug te trekken uit Oekraïne en vredesbesprekingen te beginnen zonder dat hij zijn oorlogsdoelstellingen heeft bereikt (40 %) dan er Russen zijn die daar
tegen zijn (33 %).

Dat toont althans de laatste opiniepeiling van het onafhankelijke Russische oppositie-onderzoeksinstituut Chronicles.ru. Opmerkelijk is ook de mening van de zogenaamde 'overtuigde oorlogsteuners'. Dat zijn Russen die absoluut niet willen dat Poetin zijn troepen terugtrekt, vredesbesprekingen begint zonder dat hij zijn oorlogsdoelen heeft bereikt en die de al enorme militaire uitgaven nog verder willen verhogen. In februari deelden 22 procent van de ondervraagden deze mening, nu nog maar 12 procent. In dezelfde periode concludeerde de onafhankelijke opiniepeilingsorganisatie Levada Center dat 55 procent van de respondenten vinden dat Rusland vredesonderhandelingen moet beginnen, terwijl 38 procent voorstander was van voortzetting van de oorlog.

Natuurlijk moet men erg voorzichtig zijn met opiniepeilingen in een bijna dictatoriaal geregeerd land als Rusland. Toch heeft ook het gezaghebbende en zeer goed ingevoerde Amerikaanse Institute for the Study of War de indruk dat het Kremlin zich echt zorgen maakt over de veranderende kijk van Russen op de oorlog in Oekraïne. Die zouden de uitkomst van de Russische presidentsverkiezingen van maart 2024 negatief kunnen beïnvloeden. Daarom zou President Poetin zijn verkiezingscampagne focussen op de vermeende binnenlandse stabiliteit en de toegenomen kritiek op het Westen in plaats van te spreken over de oorlog, omdat hij daar geen successen kan laten zien. Tekenend zijn ook de aangekondigde verscherping van de al absurd zware censuur in Rusland.

Rond dezelfde tijd dat de opbeurende uitkomsten van de Chronicles-peiling naar buiten kwamen publiceerde het goed ingevoerde Britse weekblad The Economist een ontnuchterende analyse van Oekraïne's strijd tegen Rusland. Onder de kop “Poetin lijkt de oorlog in Oekraïne te winnen – voor het moment” schrijft het blad dat zo'n overwinning mogelijk is omdat winnen een kwestie is van uithoudingsvermogen is en niet van het veroveren van terrein. Geen van beide legers is momenteel in staat om het andere te verdrijven uit het gebied dat ze controleren. Het tegenoffensief van Oekraïne is tot stilstand gekomen, de oorlog is een verdedigingsoorlog geworden die vele jaren kan duren.

Volgens The Economist draagt het Westen een grote verantwoordelijkheid voor de verslechterde situatie. Het had veel meer kunnen en moeten doen om Poetin tegen te werken. Dat is overigens ook de mening van de voormalige opperbevelhebber van het Britse leger: “het Westen was… langzaam in het verstrekken van de noodzakelijke wapens om Oekraïne in staat te stellen om het tegenoffensief te beginnen.” De kostbare tijd die Oekraïne daardoor verloor, konden de Russen gebruiken om zware verdedigingslinies aan te leggen over de gehele frontlinie van 1000 kilometer, waartegen de Oekraïners nu met zoveel moeite moeten opboksen.

Het Westen kan en moet ook nu nog veel doen tegen de Russische agressie die ook niet-Oekraïens Europa bedreigt. Het beschikt daartoe over enorme industriële en financiële middelen die het tegen Rusland kan inzetten. Het bruto binnenlands product van de 27 EU-lidstaten samen bedraagt 16.000 miljard dollar, dat van de VS 25.000 miljard. Met 2200 miljard dollar valt de Russische economie met zijn verouderde industriële structuur daarbij in het niet. In dat licht is het onvoorstelbaar dat het Westen Rusland zo ver heeft laten komen in deze oorlog.

The Economist is bikkelhard over de Europese aanpak: “Fatalisme, zelfgenoegzaamheid en een schokkend gebrek aan strategische visie… Zowel in haar eigen belang als dat van Oekraïne moet het Westen dringend zijn lethargie van zich afschudden.”

Europa moet zich voorbereiden op de griezelige mogelijkheid dat de Amerikaanse hulp aan Oekraïne gaat vertragen, onder invloed van Republikeinse acties in het Congres en een mogelijke verkiezing van Donald Trump tot president in november 2024.

Het is niet zeker dat het onvoorstelbaar hoge aantal gesneuvelde en gewonde Russische militairen (300.000) en de verslechterende economie tot het vertrek van president Poetin zal leiden. Europa moet daarom rekening houden met Poetins Rusland als de belangrijkste lange-termijnbedreiging voor zijn veiligheid. Rusland zal zich herbewapenen en het zal gevechtservaring hebben. De Europese defensie moet erop gericht zijn te voorkomen dat Poetin zwakte aan zijn flank voelt – vooral als hij twijfelt aan de bereidheid van een president Trump om te vechten als een NAVO-land wordt aangevallen.

Maar de hoogste prioriteit zijn momenteel wapens voor Oekraïne. Door het niet tijdig leveren van luchtafweergeschut en gevechtsvliegtuigen dwong het Westen Oekraïne in feite zijn tegenoffensief 'blootshoofds' te beginnen. Normaliter starten legers nooit een tegenoffensief onder zulke omstandigheden. Nog steeds heeft Oekraïne een grote behoefte aan dit soort middelen. Verder zijn van cruciaal belang onder meer gepantserd materieel om mijnen te ruimen, artilleriegranaten en langeafstandsraketten om Russische doelen ver achter de frontlinies te raken.