Migrantenhaat wordt veroorzaakt door extreemrechtse politieke elite

Het is een bekend patroon: als er bijvoorbeeld ergens een azc wordt gevestigd berichten media over verzet en onrust bij de bevolking maar na van verloop van tijd blijkt er niets aan de hand en vinden de bewoners de aanwezigheid van migranten geen enkel probleem. Integendeel, vaak leidt de sluiting van azc's tot protesten.

Dat fenomeen beperkt zich niet tot Nederland. Het is overal aan de hand. Caroline de Gruyter, politiek journalist van NRC, bericht in haar column over een Italiaans onderzoek waarbij wetenschappers ontdekt hebben hoe dit werkt. De 'onrust' onder de bevolking wordt veroorzaakt door een extreemrechtse politieke elite. De aanduiding elite is belangrijk omdat het niet gaat om geluiden uit 'het volk', zoals vaak beweerd wordt, maar van beroepspolitici die bij de onrust direct belang hebben.

Caroline de Gruyter:

De wetenschappers onderzochten de correlatie tussen immigratie en het succes van extreemrechts in grensgemeentes in Ticino, het Italiaanssprekende kanton in Zwitserland. Ze focusten op de periode na 2000, het jaar waarin Zwitserland en zijn EU-buurlanden de grenzen openden zodat burgers makkelijker in elkaars landen konden wonen en werken. De immigratie in Ticino steeg vervolgens met 14 procent, de steun voor extreemrechts met 32 procent. Toch vonden de onderzoekers amper een link tussen die twee. „We vinden beperkt bewijs dat de gebruikelijke economische, culturele en veiligheidsverklaringen dit groeiende anti-immigratiesentiment opstuwen”, schrijven ze in The Free Movement of People and the Success of Far-Right Parties: Evidence from Switzerland’s Border Liberalization, een rapport net gepubliceerd in de American Political Science Review. Wat het rapport wel aantoont: dat Zwitserse politieke elites vanaf het moment dat de grenzen met Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk en Italië opengingen snoeihard campagne gingen voeren in grensgebieden, met verhalen over overbevolking, criminaliteit en density stress, ofwel te veel druk op openbaar vervoer, huisvesting, parkeergelegenheid, zorg en dergelijke.

Dat verband is duidelijk zichtbaar omdat extreemrechts niet in iedere gemeente campagne voerde. Waar de campagnes achterwege bleven, was er geen verschuiving naar extreemrechts in het stemgedrag. Het effect van de extreemrechtse campagnes wordt versterkt door nerveus geworden middenpartijen die soortgelijke taal gaan uitslaan.

"Het zou goed zijn als het politieke midden, dat vaak onnadenkend achter extreemrechts aanhuppelt, hier eens oog voor kreeg," besluit De Koning. Hetzelfde advies geldt voor de media, zeggen wij van Joop.

correctie: aanvankelijk stond foutief vermeld dat de column van parlementair journalist Petra de Koning was. Het is de column van Caroline de Gruyter, gespecialiseerd in Europese politiek.