Met zo’n POTUS moeten de Europeanen zich helemaal verenigen

Praatvaar Donald Trump heeft het afgelopen weekend een paar opmerkingen gemaakt die elke Europeaan te denken moet geven. Zij beloven namelijk weinig goeds, óók voor zijn fans die hier hun hoop stellen op geestverwanten als Geert Wilders en Marine Le Pen.

Kernwapendeal De president elect noemde de Brexit “fantastisch”. Hij verwacht dat nog meer landen de volgens hem zwaar beschadigde Europese Unie gaan verlaten. Hij liet zich schamper uit over bondskanselier Merkel die teveel buitenlanders had toegelaten. Hij noemde de NAVO belangrijk maar wel verouderd. BMW stelde Trump hoge invoerrechten in het vooruitzicht om de Amerikaanse auto-industrie te beschermen. Tenslotte stelde hij vast dat we moeten leren om Poetin te vertrouwen. Hij hoopt dat hij met de Russische president een kernwapendeal kan sluiten in ruil voor opheffing van de sancties.

Met andere woorden: de nieuwe POTUS (President of the United States) geeft geen steek om Europa. Hij heeft geen fiducie in de Europese Unie. Hij heeft een lage dunk van Angela Merkel. Hij zal de Europese landen ongetwijfeld vragen om eens een groter bedrag in die verouderde NAVO te steken als zij daar nog prijs op stellen. Nu heb je kans dat de nieuwe president omslaat als een blad aan een boom. Bijvoorbeeld als hij over een maand of wat merkt dat Poetin een harder en listiger onderhandelaar is dan hij denkt. De president-elect schijnt blijkens zijn uitingen nogal te geloven dat hij iedereen in zijn zak heeft. We weten niet wat hij zal doen als hij de indruk krijgt dat hij zelf gepiepeld wordt in plaats van dat hij zulks met anderen doet. Maar toch.

Macht De Europese landen staan er in het denken van Trump alléén voor en hij meent ook nog dat zij geen knip voor de neus waard zijn. Dat ziet hij verkeerd. Ook na de Brexit zijn wij nog steeds het grootste economische blok ter wereld. Wij zouden – als er sprake was van een nauwe Europese defensiesamenwerking – ook een geduchte militaire macht kunnen vormen. Een wezenlijk probleem is dat we geen totale autonome energievoorziening hebben, maar dat valt op te lossen door versneld af te stappen van olie, kolen en gas. Ook zouden wij ons landbouwbeleid in die zin moeten hervormen, dat de landen van de Europese Unie zich te allen tijde zonder importen van buiten zelf kunnen voeden. Daat zitten nu nog haken en ogen aan, ook als is ons land zo’n beetje de derde voedselexporteur ter wereld.

Als afzonderlijke onafhankelijke staten zijn de Europese landen economisch en militair te zwak om een eigen beleid te voeren. Zij zullen moeten schuilen onder de paraplu van een ander, satellietstaat worden, zoals het lot van het Verenigd Koninkrijk zal zijn dat zich echt door de Verenigde Staten aan een touwtje moet laten nemen. Want van die die zo geroemde nationale soevereiniteit en die geweldige banden met het Commonwealth (een organisatie met vooral symbolische waarde) komt helemaal niets terecht. Als de EU-leden zoals de Duitsers het formuleren voor een Alleingang kiezen, dan gaat dat pas ten koste van de onafhankelijkheid, de soevereiniteit en de nationale keuzevrijheid. Dan worden ze de vazalstaat van grotere buiteneuropese mogendheden. Je hebt dan ook nog kans dat opnieuw fronten van koude oorlogen dwars door het continent zullen snijden. Dat is geen prettig vooruitzicht.

Samenwerken Wij staan er in Europa alleen voor. Om onze welvaart, onze manier van leven en onze culturele diversiteit te behouden, zullen de lidstaten van de EU veel nauwer dan tot nog toe samen moeten werken op economisch, militair en buitenlands politiek terrein. Als dat overdracht betekent van enige soevereiniteit naar een hoger orgaan – zeg maar Brussel – dan dient dit gepaard te gaan met een drastische democratisering aan de top. Dat wil zeggen: een systeem met een parlement, een regering en wellicht paneuropese correctieve referenda. Ook moet worden heroverwogen welke onderwerpen – uitsluitend de grote – een zaak van Brussel zijn en welke beter geregeld kunnen worden op nationale niveaus (de motoren in stofzuigers?).

Het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens biedt de grondslag voor de verhouding van Europese burgers tot hun Unie en ook voor het internationale beleid. De meeste landen op het Europese vasteland hebben een traditie van samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven en een stelsel van sociale voorzieningen. Wij zouden een aantrekkelijker vorm van kapitalisme kunnen ontwikkelingen dan dat van de Angelsaksische landen met zijn rat race en zijn winner takes all- mentaliteit. Aan de andere kant is het Europese model dan óók een alternatief voor de autoritaire Russische en Chinese rijken met hun chauvinisme en hun beperkte ruimte voor de burger. Als de Europese landen zich nu uit elkaar laten spelen, zijn voor hen de duistere eeuwen begonnen. Pas op voor de kwakzalverij van het nieuwe nationalisme.

Volg  @HanvanderHorst  op Twitter.