Met welk verhaal kunnen we de valse profeten verjagen?
“We hebben een bijzonder jaar achter de rug…” is een openingszin die ik in vele Kerst- en Nieuwjaarswensen van bestuurders en topfunctionarissen binnen de Rijksoverheid en aanverwante organisaties aantref. Wat een eufemisme en wat een verhullende taal! Voor een cultuur die prat gaat op zijn “rechtdoorzee”-mentaliteit lijkt de Nederlandse bestuurlijke elite toch behoorlijk goed in het verbloemen.
“Bijzonder jaar”? Nee mijn beste, het was een diepdonker jaar. Een jaar met een dikke donkere wolk boven ons land, die het ware en het goede vermorzelde. Het schone is verbannen. Want hoe lief en aardig we ook in kleine kring voor elkaar zijn, het is de grootste kring van ons samenzijn die iets zegt over onze gedeelde geestesgesteldheid, ons collectief geweten en onze waardigheid als samenleving. Dat gedeelde, hoe goed wij in de waarheid staan, moreel en ethisch en esthetisch waardig zijn, wordt hoe je het ook wendt of keert, vooral bepaald door de keuzes en de bewegingen die we als de Polis maken. Welnu, juist daar lijkt ons vuur uitgedoofd in het afgelopen jaar. Het nodige pathos om een politieke gemeenschap van betekenis te voorzien is overgelaten aan xenofobe schreeuwlelijken en angstpredikers, de valse profeten.
Eerlijk is eerlijk, het was een waardeloos jaar, als je het zo beziet. Met politieke bestuurders en een parlementaire meerderheid die Neder-moslims stigmatiseren en criminaliseren, het klimaatvraagstuk verachten en oorlogsmisdadiger Netanyahu de hand boven het hoofd houden.
Het sluitstuk van dit rampzalig jaar was voor mij de eyeopener die duidelijk maakte hoe we in zo’n waardeloos donkere tijd zijn beland. Het was de speech van de kersverse NATO-baas Mark Rutte. Deze pragmaticus ultimum die tijdens zijn lange staat van dienst als premier nog nooit iets van een visie had getoond, kroop in zijn nieuwe functie zonder moeite in de rol van de moedige ziener. De ridder der Europeanen die ons de weg wijst hoe we de ondergang van onze beschaving kunnen voorkomen, hoe we de barbaren kunnen weerstaan die ons onder de voeten willen lopen. Hij riep ons op tot een moedige daad, namelijk… meer belastinggeld naar de NATO.
Ik kreeg de indruk dat dat hele preek vooral bedoeld was om aan de wensen van de aanstaande Amerikaanse president Trump te voldoen. Die wil dat wij Europeanen net zo hard aan de wapenwedloop meedoen en de wapenindustrie net zozeer spekken als de Amerikanen.
Onze langstzittende premier wisselt - wellicht voor zijn eigen gevoel soepeltjes - zijn pragmatische reputatie voor een principiële rol. Maar zijn pathos voelt van plastic, de meeste mensen beoordelen de leiders in het licht van hun track record, ben ik bang.
Toch was het voor mij een waardevolle reminder om de heer Rutte weer eens in actie zien. Het liet zien hoe de wind waait en hoe ongeloofwaardig hij in zijn nieuwe rol is. Pragmatisme overstretched. De verpersoonlijking van waarden-loze politiek.
Waarden-loze politiek heeft de politiek lang gedomineerd. Het nam zijn aanloop na de val van de muur met de belofte van het einde van de ideologieën. Het is geen exclusief Nederlands fenomeen, noch enkel zichtbaar aan de rechterflank van de politiek. Maar deze wijze van politiek bedrijven blijkt beperkt houdbaar. Waarden-loze politiek maakt de mens op den duur of diep cynisch of opstandig. In de ergste gevallen ontstaat een cynische opstand tegen de kernwaarden van de liberale democratie zelf, als liberalisme wordt verward met het oneindige pragmatisme en de eenzame leegte van egocentrisme.
In vele westerse democratieën is het electoraat in een dergelijke cynische opstand terecht gekomen. Bij gebrek aan de nodige zeggingskracht onder politici om compassie en saamhorigheid als een universeel verbindend alternatief aan te bieden, kiest men voor de verkondigers van tribale waarden: het recht, de plicht zelfs om “het eigen”, “de echte wij” boven alle anderen te stellen.
En dat brengt ons bij deze dagen. De tijden dat politiek niet waarden-loos is maar geënt op waardeloze etnocentrische, xenofobe en racistische fundamenten.
Het moge duidelijk zijn: “de echte” Nederlander, “America First”, dat zijn semantische trucjes, vooral bedoeld om een zo groot mogelijke massa te mobiliseren tegen de minderheden. Om iedereen bij wie het gevoel van compassie en solidariteit verder reikt dan een primitieve etnische en racistische definitie van een wij, monddood te maken. Het is een retrotrucje, van het oud-fascisme afgekeken, weliswaar in een nieuw retorisch en mediaal jasje maar absoluut herkenbaar in de werkwijze.
Tijdperk van mythos
Hoe bevrijden we ons uit deze diepdonkere fascistische toestand? Wel, misschien door eerst toe te geven dat we in andere tijden leven dan voorheen en dat de aanpak van voorheen in deze tijd niet meer goed genoeg is. Wat mij betreft leven wij in een era waarin mens en maatschappij verlangen naar een pragmatisme overstijgende verbeelding, zeggingskracht, een horizon van hoop, een schets van het Morgenland. Ten goede of ten kwade, het is het tijdperk van mythos.
Oud-Grieken, en naar mijn inzicht ook Oud-Perzen, waren zich ervan bewust dat het niet voldoende is om vanuit objectieve feiten te willen handelen om de mens en de samenleving in goede banen te leiden en de continuïteit van vredig samenleven veilig te stellen. De mens is een betekenisgevend wezen met een diep verlangen naar eeuwige, mythische, tijd en vergankelijkheid overstijgende verhalen om zin te geven aan het leven en aan het samenleven.
Elke beschaving kent een tijdperk waarin logos op de voorgrond staat en tijden waarin mythos domineert. Vóór het een en tegen het ander willen zijn, lijkt mij een onzinnige inspanning. Het gaat er binnen de politiek om (en daarmee bedoel ik de politiek die ons allen aangaat en niet alleen de Haagse zandbak van beroepspolitici) de taal van de tijd te verstaan. De zeitgeist, onze collectieve drijfveren in een bepaalde periode, onder ogen te zien.
De wijze leider, of het nu een Sjah is of een premier of een bestuurder voelt de zeitgeist aan, en verhoudt zich daartoe bij het realiseren van de materiële en het morele welbevinden van zijn onderdanen, burgers, mensen.
Voor iedereen die de huidige waardeloze toestand verafschuwt, in de komende dagen, maanden en jaren moet deze vraag voorop staan: welk nobel verhaal, welke waardige mythe kunnen wij tot leven roepen om de samenleving te ontgiften en de demonen van angst en haat, oorlogszucht en polarisatie weg te jagen?
Praat mee
Reacties (17)
Met welk verhaal kunnen we de valse profeten verjagen?
-
Mythos en logos.
-
Een logos is een transformatie van een mythos
in wetenschappelijke en filosofische termen.
-
Minimaal toegepaste wetenschap
bevat in het algemeen ook
filosofische elementen of/en aspecten.
-
Als de wetenschap deugt dan is
de valsheid van de profeet
een kwestie van filosofie.
-
Helaas is wetenschap zelf al een combinatie van
determinisme, indeterminisme, en onwetendheid.
-
-
Leiderschap en wetenschap.
Met name hoogopgeleide politici en managers,
als stoere vastberaden mannen en vrouwen,
hebben een probleem met deze waarheden
(vanwege hun intenties).
-
-
Woeki Hypo.
Bedankt voor deze bijdrage, heb hem met veel aandacht gelezen. Laten we hopen en ernaar toewerken dat 2025 een beter jaar wordt waarin we allen op zijn minst onze stinkende best doen naar vermogen bij te dragen .
Er zijn nu 2 verschillende kampen. En er komt een derde bij...AI. Er komen vreemde tijden aan en iedereen weet het. Je kan het gewoon voelen. de oude (goede) tijd is passé.
Om tegen "extremen" in de samenleving te ageren heeft het weinig zin om mensen die daar door ongenoegen terecht zijn gekomen te verketteren. Praatjes en plaatjes waarbij elke PVV stemmer die in de steek is gelaten door de regulaire partijen een fascistisch bruinhemd te noemen is weinig zinvol. Temeer het over het algemeen oude stemmers uit het midden en links van het midden zijn. Denk dat een heel groot deel van de oude PVDA zo teleurgesteld is dat ze deze stap gemaakt hebben. Met koppen als blond is het nieuwe fascisme en dan populistische leiders naast Hitler te zetten heeft weinig zin en maakt een terugkeer naar een meer regulaire partij welhaast onmogelijk. De PVV heeft na de verkiezingen als regeringspartij slechts enkele zetels verloren en die zijn niet terug gegaan naar de PVDA/GL combinatie. Nee denk dat het verstandiger is om in plaats van te wijzen eens grondig naar de rol van o.a. gematigd links te kijken en het waarom ze zijn weggevaagd en enkel door middel van een onwaarschijnlijke fusie nog enige betekenis hebben. Zou zeggen zoek de verbinding en niet de verkettering. Een ieder een mooi nieuwjaar natuurlijk.
Hopelijk dat met de stromingen, progressief, conservatief, liberaal, links en rechts samen, dus zonder de extremen aan beide kanten, we in 2025 terug kunnen naar een normaal waar met politiek geven en nemen er een basis gelegd wordt voor een nieuwe stabiliteit.
Hopelijk wil daar de media dan ook meewerken en niet zeggen dat het alleen maar aan de social media ligt dat de polarisatie door het lint aan het gaan is.
hans
U zegt: "Om tegen "extremen" in de samenleving te ageren heeft het weinig zin om mensen die daar door ongenoegen terecht zijn gekomen te verketteren."
Dat impliceert dan wel dat u niets van deze regering moet hebben. Toch?
En dan heeft u een probleem. Toch?
Want verkettert u dan niet die regering?
.
Ik zal dus vast ergens uw woorden verkeerd interpreteren maar waar.
Zandb
30 dec. 2024 - 17:40
Heb al meerder pogingen gedaan om u op bepaalde dingen te attenderen maar helaas u gaat door met de volledig bewust verkeerde conclusies te maken. Zal u vanaf nu niet meer in mijn gedachtewisseling meenemen. Wens u en uw PVDA/GL veel wijsheid toe maar een reactie van mij zult u niet meer krijgen om de rede dat van bewust mijn worden verdraaid of misschien dat u gewoon heel dom bent. Wens u en uw PVDA /GL veel in zichzelf gekeerde wij en zij denken toe en misschien bent u een van de laatste PVDA leden van dat regentenclubje die dan de deur voor altijd dicht trekt om ruimte bieden aan een oprecht links.
zolang mensen bang naar binnen blijven kijken, mede omdat moedwillig hun bestaanszekerheid voor politieke redenen onzeker word gemaakt, zal dit zo blijven.
Extreem rechts, maar ook conservatief, hebben baat bij een bange en onzekere bevolking wiens boosheid ze op een "buitenland" of een "ander" kunnen richten.
Dus de eerste 20 jaar zit daar, jammer genoeg, geen beweging in. Er zal soms eens een linkserig regeringtje tussendoor komen, maar totdat de mensen zat worden van de conflicten en het gehits...en zich weer op opbouwen willen richten (jammer genoeg is dat vaak na een oorlog of ander groot bloedig iets), zal het nog wel even zo blijven.
Het is niet het woord, het is de daad en als die laatste te lang achterwege gehouden wordt of te vaak niet te combineren is met het woord, gebeurd er wat er nu is gebeurd.
Met een goed verhaal kan je een goede profeet worden.
Buiten een steeds kleinere bubbel die hier op Joop wel oververtegenwoordigd is gelooft niemand dat Nederlander het klimaat gaat redden en dat belangrijker is dan woningen. Ik vrees dat een zeer groot deel niet eens Israël of Gaza kan aanwijzen op de kaart, laat staan dat het ze interesseert wat daar gebeurt.
Een goede profeet komt met een goed en positief verhaal bijvoorbeeld , over noaberschap, woningen en betaalbare boodschappen.
In de strekking van dit verhaal kan ik me geheel vinden. De schijnbaar waarden-loze opstelling van Rutte en zijn kabinetten -die in vaak verhulde vorm de neoliberale ideologie verkondigden en in beleid doorvoerden, inderdaad met racisme, etnocentrisme en xenofobie als hulpmiddelen- is funest geweest. Het huidige extreemrechtse kabinet is de resultante.
Het schetsen van een beter perspectief, vergeleken met de huidige situatie, nationaal en internationaal, is van groot belang. Noodzakelijke elementen zijn daarin m.i.: solidariteit, vredesbevordering, bewustzijn van de gevaren voor het milieu en het klimaat, bestrijding van racisme en situaties van onderdrukking en uitbuiting, enz. Eigenlijk te veel om op te noemen. Ga er maar aanstaan.
Om een beweging in deze richting tot stand te brengen, zijn heel veel mensen nodig die zich ervoor willen inzetten. De hoop dit te kunnen realiseren moeten we blijven vasthouden, elke dag weer, want alleen dat zal het leven zinvol en de moeite waard houden.
Olav Heel mooi dat rijtje van jou.
Die aanbevelingen, daar zou het heen moeten gaan. Wel zou het beter zijn dat de mensen hun verwachtingen over de maakbaarheid wat zouden temperen. Wat voor regering er ook zit de mogelijkheden zijn beperkt. Zeker voor een klein land als Nederland. Te veel verwachten leid telkens weer tot teleurstelling in een regering. Regeringen zijn vaak ook niet eerlijk wat dat betreft.
Ze beloven te veel. Hun mogelijkheiden zijn vaak erg beperkt.
@Kees Olav schrijft niet wat een regering moet doen, maar heeft het over een brede maatschappelijke beweging. Te veel te veel mensen denken dat problemen in de maatschappij worden opgelost als de juiste grote leiders aan de knoppen draaien en dat het in een democratie volstaat om eens in de zoveel jaar een volksvertegenwoordiger te kiezen.
Een meerderheid van de bevolking in Nederland is voor betere huisvesting, minder uitbuiting van mens en milieu en tegen discriminatie. Het probleem is dat te veel mensen zich gedragen als consumenten in plaats van burgers.
Is dit het gevolg van hersenspoeling door het niet aflatende bombardement aan bedrijfspropaganda (reclame) waar we aan zijn onderworpen?
JOOSTDEF
1 Goed gezien. Beweging moet van onderen komen. 2 Hoe mensen kiezen is ook belangrijk. 3 Reclame is een vreselijke boosdoener.
Wat nodig is, is een verhaal van Hoop. Een verhaal dat toekomstperspectief biedt. Een verhaal waar mensen zich in kunnen herkennen en aan verbinden.
Want [extreem]rechts teert op angst, chaos, onrust en vervreemding.
Mee eens. Maar het lijkt me verstandig je af te vragen waarom zoveel mensen zich wel in dat verhaal van rechts herkennen en zich mee verbinden.
Het is niet de kracht van een profeet die iets heeft gewonnen, het is een diepgewortelde ontevredenheid waar rechts en rechter handig op inspeelt als ware het gevolg van midden en links beleid. Een heel effectieve methode. Valt er nog iets tegenover dat diep geslagen wantrouwen te zetten met voldoende kracht? Waarschijnlijk pas na een flinke pleuris of twee. Dat gaat ook vast niet meer lang duren.
De vraag waar je mee afsluit is niet moeilijk te beantwoorden omdat dat ook een les uit de geschiedenis is.
In plaats van een gemeenschappelijke vijand, geef een gemeenschappelijk doel.
Dat had het afremmen klimaat en andere milieu problemen kunnen zijn die iedereen in de wereld bedreigen, maar dan moet iedereen wel mee kunnen doen. Hier en in de arme landen. Hopelijk is er nog een uitweg. Ik weet het niet.
Ik heb het niet zo op profeten. En wat onderscheidt trouwens de echte van de valse profeet? De leer van die ene profeet zorgt, zelfs bijna 1400 jaar na zijn dood, nog steeds voor onrust, en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwde pasgeleden nog voor de kans op terroristische aanslagen door de fanatiekste van zijn aanhangers. Hoe kunnen we het Jihadisme, dat wortel heeft geschoten in onze samenleving, bestrijden? Wat in ieder geval niet werkt, is om eenzijdig de focus te leggen op het ene gevaar en weg te kijken voor het andere.
Totaal off topic, maar u wilde graag even uw moslimhaat etaleren begrijp ik?
Noam zegt. Wat in ieder geval niet helpt is eenzijdig de focus te leggen op het ene gevaar en...
Dat doen we als het over Rusland gaat en wegkijken voor het gevaar van Israël voor het samenleven in Nederland. Toenemende polarisatie en antisemitisme dat geeft de politiek van Israël ons
Als het dan misgaat dan word de schuld bij de slechte intergratie van de moslim gelegd. Gelukkig hebben steeds meer mensen door dat het de politiek van Israël is wat het geweld tussen Israel en de Palestijnen in stand houd. Heel jammer dat nu net Trump aan de macht komt . Met hem komt er zeker geen kentering in de houding van internationale politiek als het over Israel gaat.
@Anna R. Chist,
Nee hoor, ik wilde etaleren dat er bij sommigen een blinde vlek is voor de gevaren van Jihadisten. En ik haat moslims niet hoor. U bent toch niet van mening dat alle moslims Jihadisten zijn, mag ik hopen?
@Kees Flipsen
Israël vormt geen gevaar voor Nederland. Dat bepaalde mensen in Nederland helemaal los gaan vanwege een conflict hier ver vandaan en waar ze part noch deel aan hebben, is voor hun eigen verantwoordelijkheid. De enige link is, dat Israël aangevallen wordt door lui die dezelfde overtuiging hebben als de lui die een gevaar vormen voor Nederland.
Grootste gevaar op korte en lange termijn voor grootschalige conflicten die zich razendsnel kunnen escaleren is in mijn optiek het 'Zionisme' en Nethanyahu en zijn ultra conservatief nationalische kliek. Liegend aan de lopende band zullen zij ons richting oorlog tegen Iran dirigeren met valse voorwendselen. De genocide in Gaza, landjepik in bezette gebieden en schendingen van territoriale gebieden van aangrenzende soevereine staten niet meegerekend. Maar vooral je Hasbara pulp blijven spuien.
https://youtu.be/rVPauUOVrmk?si=OR1U0vJMRwdI0ViE
Noam. Israel is een gevaar voor de wereldvrede, dus ook voor ons.
Gelukkig zijn er nog mensen die zich druk maken over onrechtvaardigheid. Wij zouden dat meer moeten doen omdat Israël nodig was door de Jodenhaat in Europa in de vorige eeuw. Moslims zien ook onrechtvaardigheid en reageren heftiger omdat het hun moslim broeders en zusters zijn die vermoord worden door Israel.
Waarom moeten de Palestijnen bloeden voor het antisemitisme en de Holocaust in de vorige eeuw in Europa? Een Joodse staat dat snap ik, maar dat streven naar meer grondgebied met zo weinig mogelijk Palestijnen niet.
Noam
Moedeloos word je van dat gebrek aan inzicht:
Niet een of andere profeet, of god o.i.d. bepaalt wat er gebeurt maar dat doen de mensen die al dan niet waarde willen hechten aan wat zo iemand zou zeggen of gezegd zou hebben. Dan wel is er sprake van een dictatuur die voorschrijft hoe je bv de woorden van een profeet MOET verstaan. En dat is in feite waar u in deze oproep in zekere zin tot oproept; dat gedicteerd wordt wat we met de woorden van Mohammed, de profeet, aanmoeten!
.
Knoop het nu eens in uw oren, dat ménsen, onvermijdelijk, zin-geven aan wat ze zien horen en voelen. En dat zoiets zich niet laat dicteren. (Zelfs als het om Mein Kampf gaat, wordt niet opgelegd, hoe je dat boek moet lezen en welke consequenties je daar aan kunt/wilt verbinden. Let wel:
Dat laat onverlet, dat bepaalde daden - discrimineren, dwingen, bedreigen, moorden e.d. natuurlijk bij wet verboden zijn.)
Godzijdank voelde Churchill in 1940 heel goed de zeitgeist aan, en ging hij met een krachtig en nobel verhaal tegen de naïeve “appeasement politics” van Neville Chamberlain in, anders hadden we de huidige materiële en het morele welbevinden van alle onderdanen, burgers, mensen nooit gerealiseerd.
Churchill ging toch juist niet tegen de tijdgeest in ? De tijdgeest was juist capituleren, tot een vergelijk komen. Net zoals nu de tijdgeest er weer eens van een deal met Rusland sluiten.
Nukee toont zich op zijn manier ook zo'n goed verstaander van de tijdgeest en een appeaser.
Er is geen Zeitgeist . Er is niets gemeenschappelijks dat ervoor zorgt dat de mensen richting krijgen over waar we staan en waar we heen willen. Dat heeft ook te maken met de kwaliteit van het bestuur. Burgers komen constant in actie om via protest of via de rechter de politiek te corrigeren omdat ze onbekwaam, lui of corrupt zijn.
De oorlog is gewonnen door de industrialeerde militaire gecentraliseerde macht van de Amerikaanse en Soviet/Russische rijken. Niet door een verhaal of een geest. Churchill herhaalde gebruikelijke politiek van empire en Europeesche balance of power. Churchill kwam door gebruikelijk weegschaal democratie aan de knoppen.
Neoliberalisme is gewoon onverkoopbaar, gaat ten koste van milieu, bestaanszekerheid, koopkracht, vrede en inspraak.
Dus gaan mensen wezenloos op zoek naar een manier om te schoppen. Het is gewoon wanhoop.
Zo lang dit niet begrepen wordt door de wereldvreemde politici van voormalige middenpartijen gaat het niet goed komen.
En dat escaleert de boel op den duur en dat moeten we gewoon niet willen.
En NEE dat is niet omdat iedereen stiekem een dikke vette racist is .
ik vind de hele hetze tegen neoliberalisme onzinnig. De vrije liberale markt had best kunnen werken alleen bleven mensen te conservatief.
Dan begrijpt u waarschijnlijk het verschil niet tussen meer gestuurde vormen van kapitalisme en neoliberalisme.
@deugkeizer,
Dankzij het neoliberalisme is de woningmarkt naar de kl...., het zorgstelsel naar de th......, het OV naar de te...., het klimaat naar de fili......., kloof tussen arm en rijk alleen maar toegenomen en ga zo maar door.
En volgens u alles de schuld van 'de anderen'.
Hiermee definieert u voor een deel de moderne neo-liberalist: egoïst zonder gemeenschapszin en zonder verantwoordelijkheid voor anderen en komende generaties (incluis eigen oir)
Hoe sneu kun je zijn: Het had kunnen werken maar het ligt aan de anderen... sliep uit, lalalalalala...
Er is altijd een mix van conservatief en conservatief, dat is niet het verschil makende. Liberalisme is niet genoeg. Liberalisme zonder socialisme baart fascisme. Je kan niet verwachten dat als je sociale democratieen oplost dat dat dan geen negatieve konsekwenties heeft.
Niet wegkijken voor problemen. In de VS bleef Biden en Harris maar zeggen hoe goed het ging met de economie. Inderdaad met de Dow ging het geweldig, aandelen deden het super, maar de inflatie vernietigde het besteedbaar inkomen. Dat de gewone mensen niets meer konden kopen of niets meer betaalbaar was, werd altijd afgedaan met dat de economie het geweldig deed. Geen wonder dat je dan verkiezingen verliest.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
Als je een verhaal schrijft dat Rutte verwart met Nederland via Trump, dan word het warrig. Laat staan dat een verhaal maar een verhaal is. Wat is het object? Een summatief persoonlijk gevoel? Daar moet toch echt wat wetenschap analyse en politieke filosofie bij om iets te betekenen.