Met schonere auto's alleen kom je er niet

Stikstof, ammoniak en fijnstof zitten in veel te hoge concentraties in de lucht, veroorzaakt door industrie, verkeer en de landbouw. Maar wanneer gaat die laatste sector daar eens wat aan doen?

Als er geen rem komt op die vervuiling worden we ziek, zo waarschuwde de Gezondheidsraad al eind 2012. Er dreigt er schade aan luchtwegen of hart- en vaatstelsel, en kunnen infectieziekten en maag-darm kanker ontstaan. Afgelopen week was er het nieuws dat de gemiddelde levensverwachting van Rotterdammers drie jaar lager ligt door de luchtvervuiling. Ook natuurgebieden lijden onder de deken van luchtvervuilende stoffen die over ons land ligt. Sommige soorten verdwijnen door directe toxische effecten van bijvoorbeeld ammoniak. Ammoniak bevat ook stikstof dat een belangrijk voedingselement is waardoor alle natuurlijke voedselarme milieus verdwijnen. Kwetsbare gebieden met daarin tal van bijzondere planten met insecten, vlinders en vogels worden overwoekerd door brandnetels, distels en bramen. Waren tot de jaren tachtig de duinen en heiden nog zanderig, paars en open, nu zien we vaak alleen nog duingras en pijpenstrootje. Doordat ammoniakconcentraties al heel lang heel hoog zijn, treedt er ook een onbalans op in voedingsstoffen in bijvoorbeeld heiden en bossen. Dit heeft grote gevolgen voor de hele voedselketen waardoor nog eens soorten verdwijnen. Als boswachter zal ik heus niet met opgestoken wijsvinger zeggen dat we onze bedrijvigheid moeten stoppen. Wel lijkt het me redelijk dat we onze ammoniak-, stikstof- en fijnstofuitstoot fors gaan beperken.

Plaggen als lapmiddel Helaas is dit niet voor iedereen vanzelfsprekend. De melkveesector is tegen alle adviezen en onderzoeken in weer aan het groeien. In het Compendium voor de leefomgeving kunnen we lezen dat ammoniak-uitstoot toeneemt omdat veehouderijen uitbreiden nu melkquota worden afgeschaft. Ammoniak met daarin hoge concentraties stikstof blijven laag hangen in onze atmosfeer en slaan in de directe omgeving neer. Het is daarom vooral de landbouw rond natuurgebieden die bovengenoemd negatief effect heeft op onze natuur. Hierdoor neemt de biologische rijkdom versneld af. Pionierssoorten als wolverlei, zonnedauw en heidekartelblad kunnen niet overleven door het woekerende gras. Beheerders passen in natuurgebieden plaggen als lapmiddel toe. Een methode waarbij grote machines worden ingezet om de woekerende soorten te verwijderen en de toplaag met veel van de neergeslagen ammoniak tot op het zand eronder af te graven. Dit is een ingrijpende en intensieve maatregel die we liever niet veelvuldig en op grote schaal zouden toepassen. De verstoring voor plant en dier is enorm. En de natuurbeleving van mensen wordt geweld aangedaan. Het afplaggen werkt en zorgt voor het behoud van sommige kwetsbare plant- en diersoortensoorten, maar tegelijkertijd ontstaat een verdere onbalans in voedingsstoffen. Kortom, het natuurlijke evenwicht is fors uit balans en met alleen maatregelen in natuurgebieden gaan we de natuur niet duurzaam herstellen. Er is slechts één remedie, en dat is vervuilende stoffen in ons aller belang terugbrengen tot aanvaardbare en maatschappelijk verantwoorde hoeveelheden. Grote industrieën compenseren hun schadelijke uitstoot met euro’s om de natuur te kunnen herstellen. Maar zonder reductie van deze vervuilende en vermestende stoffen is dit dweilen met de kraan open. Het havenbedrijf Rotterdam heeft inmiddels haar verantwoordelijkheid genomen en trekt budget uit voor onderzoek om de door hun veroorzaakte luchtvervuiling in de toekomst te reduceren. Ook wordt er hard gewerkt aan steeds schonere auto’s. Gek genoeg blijft de landbouw achter. De industrie en mobiliteit doen dus hun best om de veroorzaakte vervuiling omlaag te brengen, terwijl de veehouderijen fors mogen uitbreiden. Wie snapt dat dan nog?