Met een lockdown zitten we vooral onszelf in de weg

De ene winkelketen na de andere sluit voorlopig de deuren. De directies spreken daarbij hun zorg uit voor de gezondheid van klanten en personeel maar het was bij de kassa toch al doodstil geworden. Met de deur op slot kunnen de loonkosten voor 90 procent afgewenteld worden op de overheid. Dit calculerend ondernemerschap is acceptabel omdat het leidt tot wat blijkbaar nodig is om het virus in de weg te zitten: een verstilde samenleving.

Daar begint het al aardig op te lijken. Er is zo weinig verkeerslawaai dat je de vogels hun lentelied weer hoort zingen. Het is sereen en als heel vaag de eerste tekenen van de avond zich aandienen, begint het allemaal te voelen als de vierde mei, een half uurtje voor aanvang van de plechtigheid.

In dit licht bezien zijn grote woorden over een lockdown overbodig. Als zo’n drastische ingreep toch komt, zal hij niet het gevolg zijn van wetenschappelijk inzicht maar van angst onder de burgers en het verlangen bij autoriteiten om daadkracht te tonen. We zullen voornamelijk onszelf ermee in de weg zitten en niet het coronavirus.

In Frankrijk mag je alleen met een officieel formulier de straat op, dat je kunt downloaden en printen van het internet. Daarop moet je je naam je adres en je beroep invullen plus het doel van je wandeling. Op de telefoon laten zien mag niet. Wie geen printer heeft of alleen maar lege cartridges, moet de tekst van het hele formulier overschrijven en de zo ontstane pampieren brief aan elk straatdictatortje in uniform tonen die er op barse toon om vraagt.

Als dat in Nederland ook wordt ingevoerd zal iedereen ervaren wat tot nu toe alleen jongeren overkwam die zich zonder doel op een en dezelfde plek bevonden. Wie achter Wilders of Baudet aan marcheert, zal dit zonder twijfel toelachen. Er wordt immers gehandhaafd bij het leven maar het dient nergens toe. Het leidt hoogstens tot grote onrechtvaardigheden, conflicten en een afnemend vertrouwen in de overheid en haar dienaren.

Ook zullen we onze angst er uiteindelijk niet mee weten te bezweren. De lockdown zoals die nu in Frankrijk, Spanje en Italië wordt gepraktiseerd, is een sociaal experiment van ongehoorde omvang. We zullen zien wat, buiten de vernietiging van zowat alle maatschappelijke verdienmodellen, de verdere gevolgen zijn. En hoe lang het duurt voor de gehoorzaamheid verkeert in anarchie en het krijgsvolk in de straten arriveert.

Als de autoriteiten daadkracht willen vertonen dan zijn er misschien betere ideeën: het stopzetten van alle huisuitzettingen en afsluitingen van gas en licht tot deze crisis voorbij is. Rob Jetten heeft dat in de Tweede Kamer al gesuggereerd maar het verdronk een beetje in de Binnenhofse woordenstromen. Deze week nog is in Rotterdam met behulp van de sterke arm een gezin uit huis gezet. Dit zijn nu zaken waar je onmiddellijk paal en perk aan dient te stellen.

Deurwaarders en incassobureaus dienen zich de komende tijd überhaupt uiterst terughoudend op te stellen. Daar is het de tijd niet naar. De belastingdienst geeft het voorbeeld. Een andere urgente maatregel: het bevoorraden van de voedselbanken op staatskosten met uitgekiende pakketten. En wellicht ook het stopzetten van lopende schuldsaneringstrajecten (die drie jaar op een houtje bijten) tot nader order.

Ik heb de afgelopen dagen uitgebreide wandelingen gemaakt en het wordt steeds stiller op straat. Je moet werkelijk je best doen om iemand te besmetten, laat staan om besmet te worden. Wildvreemden beginnen elkaar op de straten van de stad te groeten maar onderling houden ze wel afstand.

Toch zal binnen een week de fatale combinatie van angst en daadkracht ook ons land totaal op slot gooien want nuchter zijn de Hollanders niet. De prijs zal hoog zijn.

Update: Le Monde beantwoordt vragen van lezers over de lockdown. Hieruit valt het volgende op te maken: naar de werkplek gaan mag alleen als het absoluut onvermijdelijk is. Je hebt daarvoor een speciaal formulier nodig dat door de werkgever is getekend. Dat blijft geldig. Voor elke andere gang naar buiten moet je een nieuw formulier invullen en op papier bij je hebben. Daarbij gelooft de overheid je op je woord van eer. Men mag kort de straat op voor doktersbezoek, het doen van boodschappen, het verlenen van noodzakelijke hulp aan verwanten, jogging (maar niet wandelen) en huisdieren uitlaten. De reden van je aanwezigheid op straat moet op het formulier worden vermeld. Bezoek aan de buren of het uitnodigen van gasten is verboden. Ik krijg de indruk dat echtparen niet gezamenlijk de straat op mogen maar dat is niet helemaal duidelijk.