Met demonisering van de zonnecelbezitters maakt het kabinet de energietransitie verdacht

Veel mensen met zonnepanelen op het dak zullen zich opgelicht voelen en Jetten vertellen dat hij zijn batterijen kan steken waar de zon ook overdag niet schijnt. 

Ooit komt de dag dat je het volgens de regering hebt gedaan. Meestal is dat de opmaat tot maatregelen die je geld kosten. Momenteel zijn de bezitters van zonnepanelen de pineut. Tot voor een maand of wat waren zij nog grote helden. Zij deden in de praktijk wat velen alleen maar met de mond beleden: ze wekten fossielvrije energie op en leverden zo een kleine bijdrage aan de redding van de mensheid. Dat niet alleen. Vaak genoeg produceerden zij meer energie dan ze konden gebruiken. Die leverden ze dan aan het elektriciteitsnet.

Ondanks dat hebben gebruikers van zonne-energie nog steeds stroom van de energiemaatschappijen nodig, namelijk als het donker is. Op de eindnota wordt dat keurig verrekend. De geleverde kilowattuur wordt van de verbruikte afgetrokken. Dit heet saldering. 

De helden van de schone energie waren mede tot hun investering in zonnepanelen verleid door dit gegeven. Je kon ook nog eens stroom verkopen. Daardoor werden de aanloopkosten sneller terugverdiend.  

Van de ene op de andere dag zijn de gebruikers van zonne-energie echter geen helden meer maar uitbuiters. Zij laten zich subsidiëren door mensen die geen zonnecellen kunnen aanbrengen, door de arme sloebers, door de slachtoffers van de energie-armoede. Getikt. Jarenlang zijn zij spekkoper geweest op kosten van de laagst betaalden. Binnenkort is het afgelopen met de saldering. Net goed. Bij Op1 was een "energiedeskundige" te horen, die verontwaardigd meedeelde dat zonnecelbezitters hun investering al in drie jaar terugverdienden. Dat mocht best zeven of tien jaar zijn. 

De redenering achter dit alles zit als volgt in elkaar. Energie is geen nutsvoorziening volgens de heersende ideologie in de hallen van de macht, maar handelswaar. De prijs wordt bepaald door de wet van vraag en aanbod. Daarom varieert die van minuut tot minuut. Als al die zonnecelbezitters hun stroom aanbieden, zakt door het overaanbod de prijs naar de bodem en komt soms zelfs daaronder terecht. Heeft het zonnetje van plaats gewisseld met de maan, dan daalt het aanbod en stijgt dus de prijs. Maar aan het eind van het jaar wordt dure avondstroom in een verhouding één op één tegen spotgoedkope dagstroom uitgeruild. Daardoor krijgen de leveranciers van zonnestroom te veel betaald. De kosten daarvan uiteraard uitgesmeerd over alle klanten. En daarom – aldus Jetten en zijn kornuiten – profiteren de zonnecelbezitters van de armen die in hun tochtige woning bij een lampje zitten omdat zij meer niet kunnen betalen. 

Dit is een vreemde en valse redenering. Als het waar is dat de stroomprijzen op sommige dagen tot een buitengewoon laag niveau dalen, waarom wordt dat voordeel door de energiemaatschappijen dan niet aan alle klanten doorgegeven? Zeg niet dat dit te ingewikkeld is. Die smoes hebben we de laatste jaren al vaker gehoord. De arme mensen in hun tochtige corporatiewoning worden zo bezien inderdaad uitgebuit maar niet omdat zij de zonnecelbezitters zouden subsidiëren. 

Een tweede argument om een eind te maken aan de saldering is de staat van de Nederlandse energienetten. Die kunnen de leveranties van zo veel zonnestroom tegelijk niet aan. Dat leidt nu al tot afschakelingen: de energiemaatschappij weigert de stroom van de burger met zijn zonnecellen. Wellicht is het een verborgen bedoeling van het kabinet de overstap op zonnecellen door particulieren af te remmen. 

Hoe dan ook, de demonisering van mensen met zonnepanelen op hun dak is in volle gang. Ondertussen probeert men hen tot nieuwe investeringen te bewegen: dure batterijen om de eigen productie voor later op te slaan, deals maken met de buren om overtollige stroom te leveren. Dat zal weinig succes hebben. Destijds is het overstappen op zonnecellen van overheidswege sterk aangeprezen met de mogelijkheid tot saldering als argument. Nu dreigt die van de ene op de andere dag te worden geschrapt. Daardoor manifesteert de overheid zich als een partner die je belazert waar je bij staat. Veel mensen met zonnepanelen op het dak zullen zich opgelicht voelen en Jetten vertellen dat hij zijn batterijen kan steken waar de zon ook overdag niet schijnt. 

Het enige positieve aan de zoveelste aanval van de coalitie op haar eigen geloofwaardigheid is de suggestie zonnestroom aan de buren te leveren. Wij kennen in Nederland een overbelast, kostbaar energienetwerk dat afhankelijk is van een beperkt aantal grote centrales. Hoe kwetsbaar die in noodsituaties zijn, leert de oorlog in Oekraïne. Denk niet dat grote windmolenparken meer veiligheid bieden. We hebben gezien hoe gemakkelijk het is onderzeese kabels en buizen te vernielen. Een radicale decentralisering van de elektriciteitsproduktie tot op wijkniveau is een strategisch belang. Het verkleint bovendien onze afhankelijkheid van een oligopolie, dat voor het grootste deel in buitenlandse handen is.

Ondertussen wordt door deze misse zaak de hele energietransitie verdacht gemaakt juist door degenen die er op een betrouwbare manier leiding aan horen te geven. 

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Laatste aflevering: het einde van de vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht?