Met de wedergeboorte van het personalisme door Omtzigt ontstaat er een brede sociale meerderheid
Personalisme! Ineens stond het op de voorpagina, bij de presentatie van het verkiezingsprogramma van zijn partij “Nieuw Sociaal Contract “ muntte Pieter Omtzigt opnieuw het begrip 'personalisme'. Een ideologie die sterk leefde in de naoorlogse jaren veertig. Het personalisme wil de persoon - dus niet het individu - centraal stellen. Een persoon staat niet als individu op zichzelf maar is verweven met familie, vrienden, collega’s en buurtgenoten.
Het personalisme, mede gebaseerd op de ideeën van de katholieke filosoof Jacques Maritain, keert zich tegen het van boven opgelegde collectivisme van het socialisme en verzet zich tevens tegen het naar egocentrisme neigende individualisme van het liberalisme. Het personalisme legt de nadruk op kleinschaligheid, buurtsolidariteit en persoonlijke betrokkenheid bij medemensen, natuur en schone kunsten.
Deze ideologie stammend uit de jaren '20-'30 ging na 1945 gelijk op met, en overlapte zelf deels, de naoorlogse doorbraakgedachte Niet langer zou religie of ideologie, middels het zuilenstelsel, bepalend moeten zijn voor een politieke partij maar wel de praktische sociaaleconomische punten waar meerdere maatschappelijke stromingen zich in zouden kunnen vinden. Die doorbraak is er in feite niet gekomen. De vooroorlogse socialistische partij – de SDAP fuseerde met twee minipartijtjes (eén christelijke en een liberale) in de Partij van de Arbeid en dat was het dan ; een mini doorbraak dus.
Het personalisme, concreet uitgewerkt in de opbouw van de verzorgingsstaat bleef echter overeind. De Partij van de Arbeid en de Katholieke Volkspartij (KVP), de zogeheten rooms-rode coalities, werkten van 1946 tot 1958 broederlijk samen aan de opbouw van een sociaal rechtvaardige verzorgingsstaat. Jammer genoeg maakte de KVP daar in 1958 een eind aan toen de PvdA bij de verkiezingen een paar zetels won en de KVP er een aantal verloor. Veel politici van de KVP wilden nog wel doorgaan met samenwerken maar de leiding van de katholieke kerk – het episcopaat – wilde voorkomen dat haar gelovigen steeds inniger samen optrokken met de sociaaldemocraten. Het gevolg was dat de KVP zich ging oriënteren op de liberalen en een reeks centrum rechtse coalities was het gevolg (met als linkse onderbreking het kabinet Den Uyl 1973-1977).
Heroplevende behoefte aan saamhorigheid
Op dit ogenblik zie je een toenemende weerzin tegen het eenzijdige, op persoonlijk economisch nut en winst gebaseerde liberalisme. Het plotsklapse omhoog schieten van de partij van Pieter Omtzigt, met zijn nadruk op kleinschaligheid, onderlinge betrokkenheid en het laten meedenken en meepraten van mensen, geeft de toon aan. Maar ook de BBB praat over kleinschaligheid en noaberschap. En ook de nieuwe fractievoorzitter van het CDA, Henri Bontenbal, wil terug naar de oorspronkelijke christendemocratische waarden zoals de KVP die in de opbouw jaren nastreefde. De ChristenUnie stelt in haar verkiezingsprogramma dat zij het neoliberalisme uit het landsbestuur wil slopen en in de afgelopen decennia stemde zij consequent links als het om sociaaleconomische kwesties ging .
Stap voor stap ontwikkelt zich een anti-liberale en een anti-rechtse koers . Dat wil overigens niet zeggen dat al deze partijen en kiezers links worden of socialistisch, wel dat ze kiezen voor sociale waarden. Ik merk vanuit diverse ingangen die waarden in de volgende partijen. CDA, ChristenUnie en BBB zijn sociaal-conservatief; GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren zijn sociaal progressief, NSC van Omtzigt is sociaal progressief/conservatief, D66 is sociaal-liberaal.
Uitgaande van de peilingen van september komen ze samen op tussen de 80 a 85 zetels. Daar valt toch wat van te brouwen . Mochten die cijfers uiteindelijk tegenvallen dan is er altijd nog als ondersteuning de SP, als socialistisch-sociaal.
Kortom, we kunnen weer werken aan de wederopbouw van een rechtvaardige, menswaardige en klimaat-leefbare samenleving.
Praat mee
Reacties (30)
Klinkt ontzettend benauwend en past zo te lezen veel meer bij de 'gedwongen mantelzorg' ideologie van de VVD dan de 'steun voor iedereen die het nodig heeft' van de SP.
Cleo1 Helemaal mee eens. Ik moet er niet aan denken dat je bestaan in handen is van je buren. Een kleine overheid is vooral een SGP en CU gedachte, Daar heb je geen rechten meer cq. verzekering voor je bestaan maar ben je volledig afhankelijk gemaakt van liefdadigheid.
Ik leg het toch wat anders uit. Denk aan buurtzorg. Geef teams in een wijk voldoende kwaliteit om zelfsturend te zijn en niet tot op de milimeter voorschrijven hoe en wat ze moeten doen. Terug naar menselijke maat en niet alleen maar rekenen in fte en kpi. Mensen zijn nu eenmaal tribaal geprogrameerd en voelen zich het meest comfortabel in kleinere sociale verbanden.
Ik ruik de geur van te lang doorgekookte spruiten. Er wordt volgens mij door deze partijen alleen maar gerekend met gezinnen met kinderen. Ik lees nergens iets over alleenstaanden die dit systeem niet hebben. Moeten die dan maar (blijven) rekenen op hun ouderlijk gezin? Familie is tegenwoordig uitgewaaierd over het hele land, vaak in het buitenland. Ik vind het echt naïef om deze utopie na te streven. De maatschappij is helemaal niet (meer) toegerust op dit model. Ik moet er niet aan denken. Ik ben dol op spruitjes, maar ze moeten niet te lang doorgekookt zijn.
"Stap voor stap ontwikkelt zich een anti-liberale en een anti-rechtse koers" Nou moe? Met heel veel creativiteit kom ik op 50.zetels voor links in de huidige peilingen... NL stemt al jaren overwegend rechts en dat gaat op 23 november weer gebreuren. BBB, NSC, VVD,CDA hebben dan ondanks het gefaal van Rutte en co. een meerderheid. Het wordt tijd voor een ander links geluid om dit tij te keren...
Het is maar wat je als links definieert. Überhaupt mensen die denken dat je de hele complexe maatschappij kan indelen in of links of rechts zijn natuurlijk moeilijk serieus te nemen
De KVP verloor bij de kamerverkiezingen in 1956 (met die uitslag werd het laatste kabinet Drees gevormd dat in 1958 viel) geen zetels maar won er drie. De bisschoppen speelden een rol in 1954 (mandement) en bij de verkiezingen in 1956, voorzover bekend niet bij de val van Drees IV in 1958. Daar was ook geen reden voor, de PvdA verloor flink bij de raads- en statenverkiezingen in 1958, de KVP en vooral de VVD wonnen bij die verkiezingen. Kijk svp je feiten na voor je een stukje schrijft. BBB omschrijven als personalistisch is zacht uitgedrukt zeer discutabel.
Een individu is ook persoonlijk (...), dat hier wordt gewezen op een nuance is vooral verhelderend voor neoliberalen zoals VVD-ers. Nog even en ze gaan denken dat mensen geen gebruiksvoorwerpen zijn.
De VVD verenigt al jaren de 'egoistische mens' en 'de buurman die een pannetje soep komt brengen' binnen de eigen ideologie: het is voor hun geen tegenstelling maar een grabbelton waarin naar hartenlust gegraaid mag worden naargelang de situatie. Als er moet worden bezuinigd op zorg wordt quasi-verontwaardigd geroepen dat mensen toch zeker voor elkaar kunnen zorgen. Als de zuid-as wordt vertroeteld dan wordt zuchtend uitgelegd dat de mens nou eenmaal egoistisch is.
Ik vind dat de schrijver nogal aan wensdenken doet. Volgens mij is de BBB nog steeds een extreemrechtse club opgericht door en voor Big Agro. En laten die nou net belangen hebben die precies tegengesteld zijn aan de belangen van de Nederlandse burger. Dat gebrabbel over noaberschap is een herhaling van Balkenende die het had over respect en fatsoen. Dat is er ook nooit gekomen.
Quiz: Toen Omtzigt enige dekking gaf aan die 1 a 2% extra voor minima van Lientje via o.a. een minder grote overheid (22.000 voltijdbanen extra bij de overheid vorig jaar), was dat een linkse of rechtse directe richting kabinet?
Stop De Press ... met de uitspraken van vandaag op het VVD congres worden alle partijen (incl die van Omtzigt) overbodig. Voor de gezelligheid mag hij nog meedoen maar de rest mag naar de coalitie (incl dat leuke stelletje van GL PvdA).
Nu breekt me toch de neo-liberale klomp! De VVD heeft dertien jaar lang het sociale gedachtegoed langs alle kanten afgebroken. Nu voelen ze nattigheid en dreigen de meerderheid te verliezen gaan ze opeens kadootjes uitdelen, zo vlak voor de verkiezingen. Ik geef je op een briefje dat, mocht de VVD weer de grootste partij worden, al die kadootjes de prullenbak ingaan en de multinationals weer van hun gratis doceurtjes kunnen genieten! Bovendien is de VVD, gezien de uitspraken van haar nieuwe leider (excuses, leidster) van de neo-liberale koers naar de extreem-rechtse koers verandert.
Inmiddels is de PVV ook ontmaskert als een VVD uitvinding om een belangrijk kiezerspotentieel van links te neutraliseren. Nu de VVD in een isolement dreigt te komen gaat Wilders opeens een andere koers varen door salonfähig te worden. Ik hoop dat de kiezer er niet meer intrapt en een fatsoenlijke linkse partij gaat kiezen. De tijd voor een links kabinet is nu aangebroken. De foute keuzes van rechts herstellen zoals de privatiseringsgolf en marktwerking in de gezondheidszorg (voorbeeld: concurrerende ziekenhuizen terwijl je geen keuzevrijheid hebt ) Terug naar het ziekenfonds. Werk in de gezondheidszorg moet weer leuk worden, stoppen met regeldruk en overbodige administratie. Maatschappelijk werker weer terug. Stoppen met het financieren en het escaleren van de oorlog in Oekraïne. Beginnen met vredesonderhandelingen Stoppen met alle toeslagen, in plaats daarvan een basisinkomen zodat mensen meer geprikkeld worden om werk aan te nemen. Volkshuisvesting i.p.v. Huizenmarkt. De staat gaat weer energie inkopen voor een stabiele prijs. Alle commerciële energieaanbieders de vergunningen intrekken. Geen strenger stikstofbeleid dan de normen die Brussel hanteert. Geen verplichte transitie naar warmtepompen. Gas blijven importeren omdat het als groene energie gelabeld is door Brussel en omdat het veel goedkoper is dan de alternatieve plannen. De Noordzee niet volgooien met windmolens. Bestaanszekerheid voor Boeren en Vissers. Eigenlijk alles wat door Rutte is bedacht terugdraaien.
Ik begrijp werkelijk niet waar mensen hun optimisme vandaan halen, als het om samenwerken met Omtzigt gaat. Aardige man, maar stemt zoals de SGP in de tweede kamer. https://upload.gscdn.nl/uploads/315c8d6fe9_Schermafbeelding_2023-08-18_om_09.21.41.png
"(..) Dan is er altijd nog de SP." Lol, De SP is vooral een koersvaste, degelijke partij die er is voor sociale en solidaire mensen. En daaruit voortvloeiend voor hen die het wat minder hebben en wel wat hulp kunnen gebruiken. Altijd geweest. Wordt niet mee gemarchandeerd. Geen Ruttiaanse Yesilgoz samenwerkingen en moestuinen. Omtzigt en Lientje hebben al aangegeven graag met de SP te gaan regeren. Logisch. Ik zie daar wel iets moois uit voortbloeien.
Mathijs, is het nooit in je opgekomen dat zij dat doen om dezelfde reden die vvd heeft om positief over de pvv te zijn. Het gaat ze niet om de partij maar om de kiezers.
"Uitgaande van de peilingen van september komen ze samen op tussen de 80 a 85 zetels." Het blijft wel oppassen hiermee, deze peilingen gaan ervan uit dat Omtzigt met een volledige lijst meedoet, we weten nog niet of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. Het blijft goed om dat in het achterhoofd te houden. En zelfs als hij wel met 50 kandidaten komt is het ook nog mogelijk dat de proteststemmers in de komende maanden in de gaten krijgen dat Omtzigt helemaal niet zo rechts is als ze dachten. Maar goed, in algemene zin zal het voor links en de middenpartijen makkelijker zijn om zaken te doen met Omtzigt dan met Wilders of Baudet, dat geloof ik wel.
Helemaal mee eens. Ook ik heb al verschillende keren gewezen op de mogelijkheid Timmermans + Omtzigt, al of niet met daarbij een aantal kleinere partijen. (In een nieuw politiek klimaat zou eventueel ook een minderheidskabinet goed kunnen werken.) Ik blijf daar vooralsnog in geloven en ben blij met dit bevestigend artikel. Er moet natuurlijk nog wel een verkiezingscampagne overheen, waarin alles kan veranderen (zelfs mijn mening ...;) .
Eens Eric. Ik had ook ee reactie geschreven met een vergelijkbare strekking. Maar die is nog even een blokje om op de digitale snelweg. Zal wel in de file staan.
Ik heb altijd gezegd dat je beter met de VVD (voorwaarde zonder het CDA) een coalitie te vormen dan met het CDA (voorwaarde zonder de VVD). Vooralsnog zie ik in NSC een nieuw CDA. Als er een minderheidskabinet komt is dat VVD, NSC, BBB met impliciete niet geformaliseerde maar wel vergunde gedoogsteun van JA21, PVV, SGP en (ja ook!) FvD. Het is over rechts waar de VVD op ingezet heeft met haar laten vallen van het kabinet (destijds met nog JA21 en BBB in gedachte als coalitie die zelfs een meerderheid konden verwerven maar nu 'zelfs de pvv' niet uitsluiten). De gekozen partijleidster kan niet over links. Daar gaat ze niet uit de verf komen. Als het over midden/links gaat dan is dat zonder yesilgoz. Het is zaak om gl/pvda in elk geval het grootst te maken. Ook dan krijg je de VVD (dankjewel andere partijen op links) er bij maar een andere VVD dan als die partij het grootste is (waar blijkbaar die andere partijen op links op inzetten). (ook mij mening/inschatting ;))
MG1968-2 "Het is over rechts waar de VVD op ingezet heeft met haar laten vallen van het kabinet" Daar hebben ze inderdaad op ingezet, maar het is de vraag of ze dat ook kunnen realiseren. Ze hadden ook ingezet op immigratie als belangrijkste thema, daar hebben ze immers op gebroken. Nu gaat het ineens over bestaanszekerheid. Daar zullen ze niet blij mee zijn bij de VVD, maar je ziet toch dat ze wel mee moeten, ze kunnen het zich niet veroorloven om dat te negeren. Daaraan kan je zien dat de VVD de regie toch niet meer zo strak in handen heeft als vroeger. Voorheen konden ze zo'n beetje eigenhandig de agenda voor de verkiezingscampagne bepalen, dat lukt niet meer. Dat is in de eerste plaats natuurlijk de verdienste van Omtzigt, die met dit thema op de proppen kwam en als zo'n beetje zijn eerste daad de deur naar de PVV en het FvD dichtsmeet. Wat ook niet helpt voor de VVD is dat de premier vertrekt, ze kunnen niet meer vanuit het torentje campagne voeren. Maar goed, dat is dan weer mijn inschatting. De TK verkiezingen zijn in ieder geval lang niet meer zo boeiend geweest.
MG, de vvd doet aardig tegen de pvv om twee redenen. Teneerste om pvv kiezers te paaien. Ten tweede om Wilders zo ver te krijgen om concessies te doen waardoor de verschillen tussen beide partijen kleiner te maken. Zo klein dat het voor pvv kiezers makkelijker wordt om over te stappen.
Wrange aan dit verhaal is natuurlijk wel dat al deze zaken waar Omtzigt en de BBB over praten zoals gemeenschapszin, onderlinge betrokkenheid, kleinschaligheid, noaberschap e.d. in Nederland nog gewoon bestaan in de kleinere gemeentes. En de grootste partij in deze kleinere gemeentes is meestal de VVD, terwijl linkse partijen daar normaliter redelijk klein. Linkse partijen scoren meestal vooral goed in de steden. Misschien kunnen Omtzigt, de BBB en de VVD wel de praktijk uit het platteland doorzetten naar heel Nederland, zoals de schrijver graag lijkt te willen.
Mooi stuk waarin de hedendaagse ontwikkelingen in een positief kader worden gezet. Daar houd ik van. Begin behoorlijk genoeg te krijgen van het negativisme dat de laatste jaren zo in zwang is. Het idee dat wanneer je maar hard genoeg mensen je vanzelf gaan geloven is een zwakte bod. Het is te makkelijk, te nihilistisch en biedt geen enkele weg uit de veronderstelde ellende. Het is de bron waar het populisme zijn kracht vandaan haalt. Beerends schets een lijn vanuit het verleden dat een bruikbaar perspectief voor de toekomst biedt. Het gaat voorbij aan partij politieke zaken en dat is de juiste manier. Zoals hij laat zien willen burgers sociaal beleid, beleid waarin iedereen mee telt. Nederland heeft behoefte aan een nieuw scenario. Het ongeleide freestylen van het neoliberalisme heeft niet gebracht wat mensen willen. Toch staat de VVD hoog in de peilingen, ondanks alle schandalen, ondanks Kamp en de zijnen. De VVD heeft een nieuwe jurk aan getrokken en ineens lijkt alles vergeten. We staan voor een belangrijke keuze. We gaan over grimmig rechts met alles wat daarbij hoort. Of we gaan voor sociaal beleid. Het is vooral een sociaal economische keuze waarbij we de verschillen tussen progressief en conservatief even niet al te veel moeten benadrukken. Dan maakt een coalitie zoals hierboven geschetst een reële kans.
Zo slecht was het Christelijk Democratisch gedachtengoed nog niet. Tot mijn verbazing zie je momenteel D66 naar het CDA toe trekken. Misschien een idee dat ze gaan fuseren, blijven ze straks misschien boven de kiesdrempel van 5%.
Beide balanceren op de rand van afgrond. Misschien denken ze dat als ze elkaars hand vasthouden ze minder hard vallen. Fuseren lijkt mij onmogelijk. CDA is van de oude waarde en normen. D66 wil Nederland opheffen en opgaan in Europa. Verder heeft D66 niet zoveel met christelijke normen en waarde...