Melk is heel wit
In Nederland wordt zuivel consumeren vaak als de norm beschouwd: een typisch Hollands ontbijt bestaat uit een boterham met boter en kaas, een bakje yoghurt en een glas melk. Elders in de wereld is er veel meer bewustzijn over lactose-intolerantie. Zuivelconsumptie leidt namelijk vooral bij mensen van niet-Europese afkomst tot gezondheidsproblemen. In de Verenigde Staten heeft dit bewustzijn recent geleid tot politieke voorstellen om voedingsvoorschriften aan te passen. Ook in Nederland is hierover debat nodig. De urgentie ligt in het feit dat schoolmelk nu aan alle kinderen verstrekt wordt. Maar daarbij wordt geen rekening gehouden met het inzicht dat voor verschillende groepen Nederlanders het gebruik van zuivel slecht is.
Eigenlijk is lactose-intolerantie de norm
Om lactose, een suiker dat in zuivel voorkomt, te kunnen verteren produceert het menselijk lichaam het enzym lactase. Bij de geboorte heeft bijna elke zuigeling voldoende lactase om de lactose uit moedermelk goed te verteren. Bij meer dan 80% van de wereldbevolking neemt de productie van lactase na het derde levensjaar geleidelijk af. In Azië heeft bijna de hele volwassen bevolking een lage of zelfs geen productie van lactase, en rond de Middellandse Zee is dit ongeveer 50%. In West-Europa en Noord-Amerika ligt dit percentage veel lager.
Mensen die onvoldoende lactase produceren om lactose te kunnen verteren maar toch zuivel consumeren kunnen last krijgen van symptomen als misselijkheid, krampen, een opgeblazen gevoel, gasvorming en diarree. Dat noemen we dan ‘lactose-intolerant’, maar eigenlijk is dit een omkering van de werkelijkheid: het is heel natuurlijk om geen moedermelk meer te kunnen verteren als je volwassen bent. Ongeveer twee derde van de wereldbevolking kan geen lactose verteren. West-Europeanen en Noord-Amerikanen vormen in feite een ‘lactose-tolerante’ afwijking van de norm.
Schoolmelk is niet goed voor elk
In Nederland wordt het drinken van zuivel actief gestimuleerd via schoolmelk, een praktijk die zijn oorsprong vindt in de jaren zeventig. De Europese Unie draagt hieraan bij met financiële steun voor de distributie van fruit en groenten, maar ook melk en melkproducten. Het hoofddoel is om te voorzien in de voedingsbehoeften van kinderen en gezonde eetgewoonten en levensstijlen te bevorderen. Maar daarbij gaat men er dus aan voorbij dat voor veel Nederlandse kinderen met een niet-Westerse achtergrond melk géén gezond voedingsmiddel is.
Veel ouders worden niet goed geïnformeerd over de gezondheidseffecten van melk op kinderen met een niet-Westerse achtergrond. Als ouders dit weten en ervoor kiezen hun kind een plantaardig alternatief te bieden, zoals sojamelk of havermelk, moeten ze dat zelf regelen en bovendien zelf bekostigen. Het is evident dat hier kansenongelijkheid optreedt. Temeer omdat er nog steeds inkomensongelijkheid is onder veel Nederlanders met een niet-Europese achtergrond.
Meer nadelen aan zuivel
Naast dat zuivel ongezond is voor veel Nederlanders van niet-Europese afkomst, kleven er meer nadelen aan. Voor de productie van zuivel voor mensen moeten systematisch de rechten van dieren worden geschonden, zoals het recht op zelfbeschikking of het recht op lichamelijke integriteit. Bovendien is de zuivelindustrie zeer vervuilend – o.a. methaan- en stikstofuitstoot – en gaat het inefficiënt om met natuurlijke bronnen zoals water en grond. Hiernaast is het ook een drijvende kracht voor ontbossing van de Amazone. Ironisch genoeg hebben EU-subsidies, zoals die voor schoolmelk, geleid tot een toename van de vlees- en zuivelconsumptie. Dit staat haaks op de duurzaamheidsinitiatieven van de EU, zoals de Green Deal, en heeft ernstige klimaatschade tot gevolg, gefinancierd met belastinggeld nota bene.
Oproep tot maatschappelijk debat
Nederland ziet zichzelf als een echt zuivelland, misschien is het daarom ook niet verrassend dat hier in tegenstelling tot bijvoorbeeld in de Verenigde Staten nog geen debat is over de rol van zuivel in inclusief voedselbeleid. In de Verenigde Staten heerst onder mensen van kleur onvrede over de uniforme voedselvoorschriften, die worden omschreven als 'dietary racism'. De discussie hierover maakt deel uit van een bredere discussie over het dekoloniseren van de publieke gezondheid. Politici van kleur in de Verenigde Staten proberen nuance aan te brengen in het voorschrijven van zuivel als ‘gezond’. In Nederland moet deze discussie nog doordringen tot de politieke arena.
Hoewel er in de landelijke politiek in Nederland nog geen stappen zijn ondernomen, is op gemeentelijk niveau de discussie her en der wel op gang gekomen. Het is belangrijk dat het bewustzijn over lactose (in)tolerantie breder bekend wordt en hiermee rekening gehouden wordt in inclusief voedselbeleid. Daarvoor zullen mensen die zich hierover zorgen maken zelf in actie moeten komen. Ze moeten in gesprek gaan met lokale politici en schoolbesturen, die uiteindelijk beslissen welke acties worden ondernomen op scholen.
Het is hoog tijd om het gesprek aan te gaan, niet alleen op individueel niveau, maar ook op beleidsniveau, om ervoor te zorgen dat gezonde voeding voor iedereen toegankelijk is.
Ben je benieuwd of je lactose-intolerant bent?
Dit kan worden vastgesteld via drie testen: de Waterstof-ademtest, Lactose Tolerantie Test (LTT), en een Eliminatie-provocatie test. De Maag, Darm en Lever Stichting biedt meer informatie over deze testen.
Praat mee
Reacties (42)
Afgelopen vrijdag: met vlees eten maak je je schuldig aan discriminatie. Vandaag: uniforme voedselvoorschriften worden in verband gebracht met racisme. Ik ben benieuwd waar we deze week staan.
Zuivelproducten staan voor mij in de top 3 producten waar ik het liefst mee werk. Geweldig mooie volle smaken die eigenlijk over bijpassen en een mooi filmend mondgevoel geven. Er gaat bij ons bedrijf bijna 30 kilo roomboter per week doorheen in voorgerechten, hoofdgerechten en met name nagerechten. Voornamelijk de Franse keuken weet zuivel goed te gebruiken, maar ook door een puree is roomboter toegevoegde waarde of karnemelk door een saus (bij vis) kan je smaakbeleving en smaakcomplexiteit zo verhogen. Koken zonder zuivel is als schilderen zonder kwast. Dat Nederland een zuivelland is heeft een reden die al terug gaat naar de tijd waarin Nederland nog niet bestond, toen de Friisii handel deden met de romeinen in de vorm van oa huiden en vlees.
Dus omdat 80% van de wereldbevolking lactose intolerant is moet een minderheid die in dit land toevallig een meerderheid vormt geen melk meer drinken. Een traditie die gelet op de fysieke kenmerken en gemiddelde leeftijd meer goed dan kwaad heeft gedaan. Ik dacht dat we voor minderheden moesten opkomen en dat we tradities moesten respecteren, maar blijkbaar is dat een one way regel voor sommigen.
"Dat noemen we dan ‘lactose-intolerant’, maar eigenlijk is dit een omkering van de werkelijkheid: het is heel natuurlijk om geen moedermelk meer te kunnen verteren als je volwassen bent." Lactose-intolerantie mag dan de norm zijn, maar het is niet meer of minder natuurlijk dan lactose-tolerantie. Toevallige mutatie zijn er nu eenmaal.
Veehouders drinken vaak ook op volwassen leeftijd melk. Dat kan ook kamelenmelk zijn. Inmiddels ook hier te koop. Hopelijk niet het volgende soort "melkvee" dat nooit de stal uitkomt. https://www.oasismilk.com/nl/
@DanielleDefoe Nog nooit van het convenant weidegang gehoord zeker? https://www.clm.nl/uploads/nieuws-pdfs/convenant-weidegang.pdf
Jawel, maar er zijn boeren die hun vee het hele jaar in de stal houden. Minder werk las ik.
" Ongeveer twee derde van de wereldbevolking kan geen lactose verteren. West-Europeanen en Noord-Amerikanen vormen in feite een ‘lactose-tolerante’ afwijking van de norm." Evolutie. Mooi toch?
Nederlanders zijn lang en de Masai uit Kenia ook. Beide fervente melkdrinkers.
Momenteel worden Nederlanders weer korter en vooral erg veel dikker.
Een zeer verhelderend artikel! Dank daarvoor! Ik heb nooit geweten dat mensen zonder Europese achtergrond een dieet opgelegd kregen en gedwongen worden om zuivelproducten te nuttigen terwijl zij niet eens weten dat ze aan lactose-intolerantie lijden.
Niemand krijgt in Nederland een dieet opgelegd en niemand worden gedwongen om zuivelproducten te nuttigen. "Europese achtergrond" is een zeer vaag begrip. Mensen uit Spanje kunnen minder melk verdragen dan bijvoorbeeld mensen uit Duitsland. Toch wonen zij allemaal in Europa. Het heeft eerder te maken met eeuwenlange eetgewoontes. Net als een Zweed minder snel zal wennen aan eten uit bijvoorbeeld Azië of Zuid-Amerika.
Melk/zuivel is ook niet heel gezond. Het bevat hormonen die de gezondheid schaden en de kans op kanker verhogen. https://www.pcrm.org/news/news-releases/dairy-consumption-linked-prostate-ovarian-breast-cancers-finds-new-narrative
Melk wordt in het noorden veelal gedronken doordat het bordenvol met vitaminen zit en vooral vitamine D. Dit wordt dan wel door de huid zelf aangemaakt, maar daar is zonlicht voor nodig, iets wat in het noorden wat schaarser is dan in het zuiden. Verder was het drinken van melk ook een goede katalysator voor dubieus drinkwater. Zo kon je er zeker van zijn dat als je melk van je vee dronk, dat dit schoon was in tegenstelling tot veel oppervlakte water. Verder zit er veel minder lactose in zure melkproducten omdat het fermenteren de lactose afbreekt en zit er eigenlijk al helemaal geen lactose meer in kaas (wat ongeveer een half jaar gerijpt is.) Andere voordelen zijn dat de glycemische waarde erg laag is waardoor je bloedsuikerspiegel niet veel stijgt en is lactose veel minder cariogeen dan andere suikers waardoor het beter voor je gebit is. Dit zijn allemaal natuurlijke voordelen van melk. Dit in tegenstelling tot veganistische dranken zoals havermelk waarbij de meeste voordelen speciaal zijn toegevoegd zoals vitamine A en D en welke nog eens worden voorzien van een flinke dosis suiker om het nog een beetje drinkbaar te maken. Verder vind ik het wel fijn dat u rekening houdt met ons mensen uit Afrika die lactose intolerant zijn. Wij snappen dat zelf namelijk niet, dus hebben zeker iemand nodig zoals u die ons moet vertellen wat wel of niet goed is voor ons.
Moedermelk van een mens is voor het kind, moedermelk van een koe is bedoeld voor haar kalf. Zo moeilijk is het niet.
MoreBobVylan "moedermelk van een koe is bedoeld voor haar kalf. Zo moeilijk is het niet." Er zit een bepaalde 'bedoeling' achter de natuur? En wie heeft dat dan zo bedoeld? Mensen gebruiken al duizenden jaren melk van runderen, schapen en geiten. Om te drinken, maar ook om boter een kaas te maken. En niet alleen hier: in Tibet en omstreken maken ze boter van yakmelk voor boterthee, dat is een onderdeel van de cultuur en een belangrijke voedselbron in het koude klimaat op grote hoogte. Maar dat is kennelijk niet 'de bedoeling'.
@MoreBobVylan "Moedermelk van een mens is voor het kind, moedermelk van een koe is bedoeld voor haar kalf. Zo moeilijk is het niet." Ik begreep uit een ander artikel hier op Joop dat deze reactie een mooi voorbeeld is van speciesisme.
Kees "moedermelk van een koe is bedoeld voor haar kalf. Zo moeilijk is het niet." Koeienmelk is bedoeld om een kalf in een korte tijd enorm te laten groeien, het is niet gezond om dat als volwassene te drinken. In het verre verleden hadden boeren een heel eenzijdig dieet dat bv voor het grootste gedeelte uit aardappelen bestond. Toen was melk nog een welkome aanvulling om oa voldoende calcium binnen te krijgen. Tegenwoordig hebben we veel gezondere alternatieven om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen.
Blijkbaar was er een evolutionair voordeel, dat wij in het westen, in tegenstelling tot andere delen van de wereld, wel lactose tolerant zijn. Als je argument is dat de mens van oorsprong lactose intolerant is, dan moet je ook erkennen dat de mens van oorsprong omnivoor is en misschien zelfs wel lang geleden carnivoor.
https://www.nationalgeographic.nl/wetenschap/a45495869/waarom-zijn-we-koemelk-gaan-drinken
"Voor de productie van zuivel voor mensen moeten systematisch de rechten van dieren worden geschonden, zoals het recht op zelfbeschikking of het recht op lichamelijke integriteit." Dieren hebben geen grondrechten, zoals het recht op vrijheid, op gelijke behandeling en op leven. Dus wij mensen schenden helemaal die rechten niet, want die zijn er niet beste Malcolm.
Voor we weer een nieuwe voedselhype creëren: Er zijn verschillende vormen van lactose-intolerantie, afhankelijk van de oorzaak en niet iedereen die lactose niet (goed) kan verteren heeft daar ook last van. Lactose-intolerantie kan al bij de geboorte aanwezig zijn maar de intolerantie kan ook ontstaan op kinderleeftijd of bij volwassenen. Voor vegetariërs is beperkte zuivelconsumptie een goede aanvulling op een plantaardig dieet, mits ze niet lactose-intolerant zijn.
Zure melkproducten, zoals yoghurt en karnemelk, bevatten minder lactose en worden vaker goed verdragen.
"Eigenlijk is lactose-intolerantie de norm". Genetisch complete onzin. Westerse mensen zijn genetisch geëvolueerd om lactose te kunnen verwerken.
Hahaha "genetisch geëvolueerd" klinkt prachtig 'deskundig' maar feitelijk was het gewoon gewenning door dom door-consumeren waardoor de krampen, diarrhee en huidklachten etc. zich geleidelijk minder hevig manifesteerden, meer niet.
Bij mij is het pas na rond mijn 50e ontdekt. Vooral omdat ik onbewust steeds minder melkproducten was gaan eten. Wel oude harde kaasjes maar die zachte jonge daar had ik iets tegen net als mel etc. Jus d’ orange had ik ook wat tegen, eigenlijk alles wat zoet was. Bleek ook fructose intolerant. Is dus automatisch gegaan. Droge wijn gaat gelukkig wel omdat daar de fructose grotendeels in alcohol is omgezet. Ik kan het nog niet laten om daar een brokje pecorino of manchego bij te nemen. Als ik beelden van de schapen daar in de bergen zie maak ik mezelf wijs dat ze het daar zo slecht nog niet hebben. Goed dat hier aandacht aan wordt besteed.
Kaas wordt in zijn algemeenheid geacht minder problemen op te leveren. https://kindergeneeskunde.slingeland.nl/intolerantie-1
« Stukje schapenkaas gaat er prima in. « ……ja bij mij probleemloos als het ouder dan een jaar is, dan is alle lactose omgezet in galactose. Het zal met oude koemelkkazen ook wel zo zijn, maar sommige mensen combineren lactose intolerantie met koemelkallergie. Ik heb het niet verder uit laten zoeken. Schapen hebben het hier ondanks de wolven meestal beter dan koeien. Maar dat is mijn beeld.
« Schapen zijn niet geschikt voor de bioindustrie dat scheelt.« ……. er is hier en ook elders de Transhumance. Pas kwamen de schapen terug uit de bergen en blijven dan hier wat weken op veldjes. De stemming zat er best in. Volgend voorjaar komen ze weer langs. Worden dan wel vroeg geschoren. Bibber.
Lactose intolerantie, de gemakkelijkste optie is om Karnemelk te drinken ipv melk. Havermelk is uiteraard ook een prima optie, wordt gewoon door FrieslandCampina geproduceerd.
En dan de feiten. Er is allang geen algemeen gebruik van schoolmelk meer. Er zitten zo’n 1.500.000 kinderen op de basisschool. Daarvan kopen er 120.000 kinderen schoolmelk. De kinderen die dat niet willen of kunnen drinken gewoon wat anders (water bijvoorbeeld) net als die 1.380.000 andere kinderen. Klinkt als een probleem zoeken om maar een probleem te hebben.
Ik heb het even gegoogled. Maar Campina schijnt gestopt te zijn met de verkoop van schoolmelk. In plaats daarvan verstrekt Campina gratis schoolmelk aan 200 scholen. Over de financiering hiervan en de criteria voor deze 200 scholen kon ik echter zo snel niks vinden.
"bredere discussie over het dekoloniseren van de publieke gezondheid" Ik ga proberen dit te snappen. De mensen die hier van origine wonen kunnen tegen melk, dan komen er mensen van elders, die kunnen er minder goed tegen, en dan is geen melk meer drinken dekoloniseren. Ik zou het dan eerder kolonisatie noemen, je aanpassen aan de nieuwe bewoners. Niets mis mee overigens om van melk af te stappen, maar als je de meerderheid van de mensen daar in mee wil nemen, ga dan niet van die maffe termen gebruiken aub.
"De mensen die hier van origine wonen kunnen tegen melk, dan komen er mensen van elders, die kunnen er minder goed tegen, en dan is geen melk meer drinken dekoloniseren." De boodschap zou moeten zijn: hou er rekening mee dat er ook mensen zijn die niet goed tegen melk kunnen en neem eventueel maatregelen mbt schoolmelk als dat nodig is. Bespottelijk om hier weer zo'n zware term op te plakken inderdaad.
@Kees Melk is al jaren een kapstok om de foute Westerse maatschappij aan op te hangen en daar hoort de term kolonisatie bij. https://www.nytimes.com/2018/10/17/us/white-supremacists-science-dna.html