Joop

Medewerkers van bedrijven kunnen veel leren van kunstenaars

  •  
16-11-2017
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
90 keer bekeken
  •  
518729776_32f349964c_z
De kunstenaar is getraind in het omgaan met complexe situaties en comfortabel met niet-weten wat het gaat worden
Onlangs werd bekend dat kunstenaars vaker dan andere werkenden een relatief laag bruto jaarinkomen hebben. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat meer dan de helft in de periode 2013 tot 2015 minder dan 30.000 euro bruto per jaar verdiende. Terwijl het in vergelijking met andere werkenden met hetzelfde opleidingsniveau, logisch zou zijn als ze minstens 60.000 euro bruto per jaar zouden verdienen. Kunstenaars moeten niet hun kunst maar hun manier van werken verkopen. Door de technologische ontwikkelingen veranderen de eisen die bedrijven wereldwijd stellen aan hun medewerkers. Precies de vaardigheden en werkwijzen waar kunstenaars goed in zijn, worden steeds belangrijker voor bedrijven in de veranderende arbeidsmarkt. Daar kunnen beide partijen hun voordeel mee doen.
In hun rapport The Future of Jobs publiceerde The World Economic Forum de bevindingen van hun onderzoek naar vaardigheden die werknemers in 2020 zullen moeten hebben. De snelle ontwikkelingen op het vlak van artificiële intelligentie, lerende machines, robotisering, nanotechnologie, 3-D printing en biotechnologie zetten bestaande business modellen en de arbeidsmarkt op z’n kop in de komende jaren. Hier zullen medewerkers van bedrijven hun vaardigheden op moeten aanpassen. Wat opvalt in het rapport is dat creativiteit een van de top 3 vaardigheden is geworden voor werknemers. Reden genoeg voor bedrijven om de mindset van kunstenaars toe te laten in de bedrijfsvoering. Maar er is meer dan alleen creativiteit wat medewerkers van bedrijven kunnen leren van kunstenaars.
Creativiteit is het vermogen om iets nieuws te scheppen. Een nieuw concept, object of een nieuwe manier van kijken, of wanneer een originele oplossing voor een probleem wordt gevonden. Kunstenaars zijn hier goed in. Ze zijn altijd op zoek naar iets nieuws en kunnen daar ook gestalte aan geven. Om tot iets nieuws te komen zal een kunstenaar eerst een tijdje lummelen, dan proberen, testen, falen, leren en opnieuw proberen. Er zal iets ontstaan zonder vooraf te weten wat dat zal zijn. Het niet vooraf vastleggen van resultaten, geeft een allergische reactie bij (project)managers van bedrijven. Zij worden geacht te sturen op tijd, kosten en resultaten. Toch is deze iteratieve werkwijze van kunstenaars waardevol in deze tijd van continue veranderende omstandigheden.
Schermafbeelding-2017-11-16-om-08.59.05
Het is net als de reis die je onderneemt waarvan de bestemming nog niet vaststaat en waarbij de landkaart steeds verandert. Het reizen zelf is een doel op zich en je hebt de ruimte je te laten leiden door inspirerende ontmoetingen en toevallige gebeurtenissen. De kunstenaar weet precies welke weg hij moet nemen zonder een voorgenomen bestemming te hebben. In een op resultaat en efficiëntie gericht bedrijf is er helaas vaak weinig ruimte voor het nemen van deze omweg zonder routeplanner.
Aan de basis van de mentaliteit van kunstenaars ligt het besef dat alles om ons heen een constructie is. Elke kunstenaar weet dat de manier waarop onze omgeving er uitziet, veel van het het gedrag wat we vertonen en hoe we de wereld georganiseerd hebben, vooral het gevolg is van menselijk maken. Dat geldt voor de huizen, de bedrijven en de steden waarin we leven en voor het democratische systeem, de rechtspraak en de religieuze regels waarnaar wij leven. Dit besef geeft kunstenaars de mentale vrijheid om alles fundamenteel anders voor stellen. Net als computerhackers snappen ze de achterliggende codering en kunnen die anders programmeren. Medewerkers van bedrijven laten zich vaak vooral leiden door de doelstellingen van de organisatie, houden zich aan de (ongeschreven) regels van de eigen beroepspraktijk. Ze zijn gericht op dat wat goed is voor het bedrijf. Maar het goed doen is wat anders dan het goede doen.
Een van de klassieke vaardigheden van kunstenaars is de boel ontregelen. Ze doen empathisch onderzoek en komen met een onverwacht perspectief. Ze stellen kritische vragen, confronteren of shockeren. Wanneer dit kritische denken welkom is, zorgt het voor reflectie op de eigen bedrijfsvoering met de vraag: zijn we eigenlijk wel het goede aan het doen?
De kunstenaar is getraind in het omgaan met complexe situaties en comfortabel met niet-weten wat het gaat worden. Hij weet dat wanneer iets wat kwaliteit heeft zich aandient, hij het zal herkennen. Die kwaliteit is persoonsgebonden, emotioneel en dus subjectief. Het werkt als liefde op het eerste gezicht: je komt een ruimte vol mensen binnen maar je ziet in één oogopslag die aantrekkelijke persoon staan. De Franse filosoof Roland Barthes maakte in zijn boek Camera Lucida onderscheid tussen het studium en het punctum van een foto. Het studium is een rationele en objectieve beschrijving van wat er allemaal op de foto te zien is, zoals de tijd en plaats waar deze genomen is. Het punctum is het punt in foto waar de beschouwer een diepe emotionele band met de foto aangaat. Het punt wat de kijker ráákt.
Besluiten in bedrijven worden eerder gemaakt op basis van algemeen geldende, rationele, objectieve feiten dan op basis van persoonlijke, subjectieve, emotionele keuzes. De laatste functioneren niet goed als onderbouwing op het moment dat er verantwoording aan anderen afgelegd moet worden. Daar zet kunstenaar iets heel moois tegenover: persoonlijk auteurschap. Wat ze maken gaat niet over iets, het is iets. Sterker nog: wat kunstenaars maken, zijn ze zelf. Dit maakt ze kwetsbaar. Kritiek op het werk is in feite kritiek op de persoon. Toch durven ze die confrontatie aan te gaan en staan ze volledig voor wat ze maken. Zij dragen er de volle verantwoordelijkheid voor en zijn er op aanspreekbaar. Dit is misschien wel de belangrijkste les die medewerkers van bedrijven van kunstenaars kunnen leren. Om na schandalen in bijvoorbeeld de bankensector, de voedselindustrie en de autoindustrie het vertouwen van de consument terug te winnen.
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (22)

Minoes&tuin
Minoes&tuin19 nov. 2017 - 3:39

Volgens mij is creativiteit altijd een vaardigheid die hoog scoorde op de intelligentie-index..die is nl. onontbeerlijk... Maar ik denk dat veel kunstenaars helemaal geen zin hebben in dat bedrijfsleven en gelijk hebben ze. Het maakt je creativiteit kapot...

1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin19 nov. 2017 - 3:39

was..

Auslander
Auslander17 nov. 2017 - 9:40

Zowel andere vakken, andere sectoren of de sociaaleconomische problemen betreft, is (en moet ook) de kunstenaar niet oplossingsgericht zijn, dat is de functie en streven van hen die baat hebben ergens voor een oplossing te vinden. De creativiteit (en andere competenties) van kunstenaar is om zijn vak naar het beste uit te voeren, een kunst te maken. Ik neem aan dat vele bedrijven geen nut hebben om iemand in dienst te nemen die iets produceert waarmee het bedrijf nergens kan gebruiken. Ook wat de individuele creatieve competenties van de kunstenaars betreft, hebben bedrijven in hun vak, branche of sector overwegend geen vraag voor. De toegepaste kunst is ontstaan om juist in die behoeftes van andere (dienst en productie) sectoren voorzien. Ook wat de kunstsector zelf in Nederland betreft is het een vermaaksindustrie, niet meer. De kunst beschikt wel over de potentie om de grenzen overstijgen en meer disciplines erbij halen om zich naar praktijk te kunnen vertalen. Hiermee ontstaat niet alleen kunst, maar ook de inzichten en perspectieven die nieuw zijn voor productie en dienstlijnen. Of zij bieden goedkopere alternatieven om te produceren of voorzien in de behoeftes van bredere publiek (meer consumenten). Een deel daarvan worden ook degelijk overgenomen als integrale onderdeel van bedrijfsleven. Wat kunst in auto- en luchtvaartindustrie, computer en programmering, sport, media enz. heeft gedaan kan nu ook in (ouderen)zorg, milieu en duurzaamheid, sociaal ene economisch vlak en nog meer andere sectoren doen. Maar in ieder geval het initiatief moe ook uit de kunst zelf komen. Want als de anderen konden wel inzien wat kunst kan veroorzaken hadden al het geregeld. De investeringen worden tot nu toe vooral gefinancierd (gesubsidieerd) door de overheid. De overheid investeert nog steeds op kunst, in kunstsector, waarin het erfgoed, vermaaksindustrie, media en kunstonderwijs staande gehouden worden, en niet zozeer op vernieuwingen die kunst kan veroorzaken. In mondiale wereld kan men ook een beroep doen op kunst van elders, en ook andersom!

Piet de Geus
Piet de Geus17 nov. 2017 - 0:59

"Er zal iets ontstaan zonder vooraf te weten wat dat zal zijn. Het niet vooraf vastleggen van resultaten, geeft een allergische reactie bij (project)managers van bedrijven." Wat merkwaardig dan toch dat veel bedrijven researchafdelingen hebben en de allergrootsten (de Googles van deze wereld) zelfs afdelingen waar aan fundamenteel onderzoek wordt gedaan. Zouden de managers daar echt rode vlekken in hun nek hebben omdat ze niet vooraf weten wat er zal ontstaan? Daarnaast hebben bedrijven talloze designers en dergelijke in dienst. Die uiteraard wel toegepaste kunst moeten leveren, want als je na lang naar je navel staren met een installatie van 1.000 badeendjes op de proppen komt zal het bedrijf daar geen 30.000 bruto per jaar voor over hebben. Laat staan dat ze hun hele bedrijfsvoering om gaan gooien om nu eens het goede te doen: rotzooien met badeendjes om mensen anders tegen de wereld aan te laten kijken. Als de reis het doel is en het resultaat zo persoonlijk dat jij de enige bent die daarover kan oordelen, zul je toch echt voor eigen risico en rekening moeten werken of een subsidie binnenslepen. En dan maar zien of je mensen kunt vinden die ook waarde aan je werk hechten (per kunstwerk hoeft dat er maar eentje te zijn) of dat het uiteindelijk een persoonlijke hobby blijkt te zijn die alleen voor jou waarde heeft. Wil je dat een ander je er een salaris voor betaalt, dan zul je je creativiteit toch iets meer moeten focussen op een gezamenlijk doel. En de nodige compromissen sluiten om dat doel te bereiken. Omdat je niet op een eilandje werkt.

1 Reactie
DanielleDefoe
DanielleDefoe17 nov. 2017 - 18:10

"Zouden de managers daar echt rode vlekken in hun nek hebben omdat ze niet vooraf weten wat er zal ontstaan?" Nee, maar in de onderzoekswereld moet je gewoonlijk wel een onderbouwd voorstel indienen. Ongerichte creativiteit wordt inderdaad niet op prijs gesteld.

Nick the Stripper
Nick the Stripper16 nov. 2017 - 17:24

Ik hou niet zo van verhalen die het kunstenaarsschap proberen te 'rechtvaardigen' omdat ze zo nuttig zouden voor het bedrijfsleven, of de maatschappij, of wat ook. Kunstenaars maken kunst. Dat is hun doel en dat is hun bestaansrecht.

1 Reactie
DanielleDefoe
DanielleDefoe18 nov. 2017 - 0:27

Mee eens. Denk nog wel eens aan The Weather Project, in Tate Modern in 2003. Dat had absoluut geen nut, alhoewel het wel een installatie was waar je een kind mee naar toe kon nemen.

JasDon
JasDon16 nov. 2017 - 15:15

De grootste uitvindingen en verbeteringen komen nog steeds grotendeels van Amerikanen, zie Tesla, Google, etc. Je hoeft het niet met de toepassingen en resultaten van deze uitvindingen eens te zijn, maar dat is een ander onderwerp. In de Verenigde Staten worden veel kunstenaars ook erg goed betaald, niet omdat ze een opleiding hebben gevolgd, maar omdat ze leveren. Kwaliteit, originaliteit, on demand en off demand. Tegelijkertijd is de VS nog steeds een zeer kapitalistisch land. Ook daar hoef je het niet mee eens te zijn, maar het staat haaks op die cultuur wanneer je een kunstenaar 'zijn ding laat doen' en hoopt op een goed resultaat. Jonathan Ive, de alom bekende designer van Apple komt ook uit een familie van kunstenaars, maar meneer vond zijn creatieve uitlaatklep in een studie industrieel ontwerpen en heeft met zijn ontwerpen miljoenen mensen bereikt. Dan alsnog kan je zijn ontwerpen niets vinden en dat is weer een kwestie van smaak.

Wittemuis
Wittemuis16 nov. 2017 - 13:57

Er zal iets ontstaan zonder vooraf te weten wat dat zal zijn — Wat een lulkoek , kunstenaar weet wat er gaat ontstaan , hij kan niet zo maar wat doen en dan maar kijken of het wat gaat worden. Was het maar zo makkelijk.

2 Reacties
Gandalf2
Gandalf216 nov. 2017 - 18:58

Je kunt ook gewoon wat kliederen op een doek en dan roepen dat het kunst is. Daarna ga je wat zwetsen over de kleuren die je hebt gebruikt en de emoties die je erbij had.

Piet de Geus
Piet de Geus17 nov. 2017 - 1:09

"Wat een lulkoek , kunstenaar weet wat er gaat ontstaan , hij kan niet zo maar wat doen en dan maar kijken of het wat gaat worden. Was het maar zo makkelijk." Of misschien is het juist wel zo moeilijk dat jij het niet kunt begrijpen? Er zijn wel degelijk fases waarin je als kunstenaar iets nieuws uitprobeert omdat je ergens door gebiologeerd raakt, zonder dat je precies weet op welke manier je daar uiteindelijk iets mee kunt. En dus ook nog geen idee hebt wat het resultaat zal zijn. Het is zelfs niet gezegd dat het uiteindelijk ergens toe zal leiden. Dat kan zijn als je over het strand loopt en tegen een aangespoeld stuk touw of wrakhout aanschopt waar je ineens een mooi patroon in ziet, een kleurencombinatie of iets met de lichtval. Dus neem je het maar mee om er nog talloze malen omheen te draaien. De een gooit het uiteindelijk weer weg, een ander maakt er een installatie van waarin hij probeert dat wat hij zo mooi aan het beeld vond te treffen en nummer drie gaat meubels van wrakhout maken die een enorm commercieel succes worden.

Kid Fisto
Kid Fisto16 nov. 2017 - 11:51

"Uit onderzoek van het CBS blijkt dat meer dan de helft in de periode 2013 tot 2015 minder dan 30.000 euro bruto per jaar verdiende. Terwijl het in vergelijking met andere werkenden met hetzelfde opleidingsniveau, logisch zou zijn als ze minstens 60.000 euro bruto per jaar zouden verdienen." Misschien wordt de opleiding tot kunstenaar wel te hoog ingeschaald.

1 Reactie
Pieter Jacobus Civilis
Pieter Jacobus Civilis16 nov. 2017 - 13:14

Dat denk ik ook. Het is ook bij uitstek een van de sectoren waar je ook zonder opleiding zeer succesvol kunt zijn. Mijn stelregel is dat hoe meer er moet worden geluld over kunst en hoe het tot stand komt, des te groter de kans is dat het geen kunst is maar gebakken lucht.

Kid Fisto
Kid Fisto16 nov. 2017 - 11:48

Creativiteit is wel belangrijk, maar wel in combinatie met vakkennis en kennis over de regelgeving in dit land. De schrijver van dit artikel probeert het mooi te verkopen, hoe kunstenaars de boel kunnen ontregelen en kunnen shockeren. Maar ik verwacht dat als een aannemer op een bouw met de handen in het haar zit omdat het verkeerde materiaal is geleverd of de metselaar en electicien hebben ruzie omdat die buitenmuur er al staat terwijl er nog draad door moest worden getrokken, hij echt niet zit te wachten op een kunstenaar die de boel nog verder ontregelt.

Zephyr3
Zephyr316 nov. 2017 - 11:06

"Besluiten in bedrijven worden eerder gemaakt op basis van algemeen geldende, rationele, objectieve feiten dan op basis van persoonlijke, subjectieve, emotionele keuzes." Wat had je dan verwacht? Hoe denk je dat een bedrijf er in slaagt om producten te ontwikkelen en produceren? Ik werk in de automobiel industrie. Onze ingenieurs zijn zeer creatief, bedenken vele innovatieve oplossingen voor functie en productie van de onderdelen die wij produceren. Maar voor er ook maar 1 product bij de consument komt moeten wij door een enorme test en validatie cyclus vol met rationele op feiten gebaseerde criteria. Als de kunstenaar een product in de markt brengt en het werkt niet zal in het ergste geval niemand er iets aan vinden. Als wij onze producten op basis van persoonlijke, subjectieve, emotionele keuzes op de markt brengen kunnen mensen in levensgevaar komen en gaat onze onderneming failliet.

Gaitj
Gaitj16 nov. 2017 - 10:25

met hetzelfde gemak kan ik hier betogen dat medewerkers van bedrijven veel kunnen leren van bijstandsmoeders. Maar ook die worden niet door bedrijven uitgenodigd om hun "skills" te komen delen.

2 Reacties
Cliff Clavin
Cliff Clavin16 nov. 2017 - 13:50

Mooie inzending, Gaitj - en doe Lubbert de groeten van me, wil je?

Gaitj
Gaitj16 nov. 2017 - 18:25

Dankje, Cliff. Ik zou je groeten graag overbrengen maar ik heb geen idee wie Lubbert is,,,

Charles Laughton
Charles Laughton16 nov. 2017 - 8:17

Je wilt niet weten hoe vaak mensen in het bedrijfsleven, ondernemers, ingenieurs, en mensen met academische beroepen zoals in de geneeskunde te maken krijgen met zeer complexe en acute situaties waarin ze zijn aangewezen op kunst- en vliegwerk die vaak goed uitpakt vanwege hun vakmanschap.

3 Reacties
vakman2
vakman216 nov. 2017 - 10:44

@laughton Het zal allemaal wel - maar je wil ook niet weten hoe vaak men zich in het bedrijfsleven en de politiek (geheel ten rechte) beroept op de amorele aard van hun vakgebied. Dus hier ligt weldelgelijk een probleem, namelijk dat onze leiders hun verantwoordelijkheid niet willen nemen (dat maakt ze dus eerder managers ipv leiders!)... @Goudswaard Goed artikel - dank je wel!

Charles Laughton
Charles Laughton16 nov. 2017 - 17:34

??? Zoals mensen in bedrijfsleven, ondernemers, of academici in algemene zin op geen enkele wijze onderscheidend gerelateerd kunnen worden aan een mate van mate van moraliteit kunnen kunstenaars op geen manier in meerdere mate onderscheidend gerelateerd worden aan een zekere mate van moraliteit. Kunstenaars zijn m.a.w. geen betere mensen dan anderen.

vakman2
vakman216 nov. 2017 - 23:04

@laughton Nee, natuurlijk niet. Mensen zijn mensen. Daar heb je gelijk in - maar, hou wel rekening met de context. Het vermogen om out-of-the-box te denken is waardevol ten tijde van een systeemcrisis. Boekhoudkundigen zullen namelijk niet de degene zijn die ons voorwaarts katapulteren naar een duurzaam (en vooral een eerlijkere) toekomst. De huidige modus van werken (dat zich richt op eenzijdige winstmaximalisatie - waarbij vrijwel alles geoorloofd is en dus a-moraliteit bovenaan staat) is immers om velerlei redenen onhoudbaar, als ik de academici mag geloven.. Laat wat dat aangaat de top diverser van samenstelling worden, meer vrouwen, kunstenaars en andere groepen die zichzelf niet vertegenwoordigd weten in de macht - zodat met meer rekening gehouden wordt dan met alleen maar zo veel mogelijk winst op zo kort mogelijk termijn.