Joop

Matchfixing rond de Omgevingswet is levensgevaarlijk

Opinie

•

11-02-2020

•

leestijd 4 minuten

•

51 keer bekeken

•

De Omgevingswet lijkt koste wat kost doorgang te moeten vinden, zelfs als de nationale veiligheid in het geding is.

De decentralisatie van ruimtelijke ordening zorgt voor gevaarlijke situaties, blijkt uit de analyse van NRC (10-02). Het kritische rapport ‘De borging van de nationale ruimtelijke belangen’ van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) maakt pijnlijk duidelijk dat gemeenten (en provincies) niet voldoende geëquipeerd zijn om landelijke verantwoordelijkheden als transport van gevaarlijke stoffen in de buurt van woonwijken, veilige opslag van vuurwerk en het beschermen van de kwaliteit van het drinkwater veilig en verantwoord te regelen.

cc-foto: Pujanak

Het rapport komt voor het ministerie van Milieu en Wonen op een ongelukkig moment. Vandaag staat op de agenda van de Eerste Kamer de stemming over de Omgevingswet, waarmee alle bestaande regels van milieu- en ruimtelijk ordeningsrecht worden vervangen, gedecentraliseerd en gedigitaliseerd. Een gigantische juridische en technische operatie, die het sluitstuk vormt van het jarenlang afstoten van taken van het Rijk naar lagere overheden. Het is de zoveelste decentralisatie en de zoveelste lastenverzwaring waarmee Den Haag gemeenten opzadelt. Ook als die gemeenten aangeven daar niet klaar voor te zijn en ondanks het feit dat eerdere, kleinere decentralisaties al tot grote rampspoed geleid hebben.

De Omgevingswet lijkt koste wat kost doorgang te moeten vinden, zelfs als de nationale veiligheid in het geding is. In de Eerste Kamer wordt zware druk gevoeld om de wet goed te keuren. Kritische vragen uit de fracties blijven onbeantwoord of worden weggesust. Waarschuwingen van de Raad van State, de Nationale Ombudsman en de Raad voor de Rechtspraak worden genegeerd. Ondanks zorgen van gemeenten zélf, die – zo blijkt uit het rapport van ILT – niet onterecht zijn. De hoofdelijke stemming over de Omgevingswet zou in een dualistisch parlement een spannende aangelegenheid behoren te zijn nu er in brede kring zoveel problemen en bezwaren zijn gesignaleerd. Maar het kabinet heeft er alles aan gedaan problemen weg te masseren in een ultieme poging tot parlementaire matchfixing. Kritische rapporten zoals die van de ILT worden weggehouden bij het parlement omdat de wet er nu eenmaal moet en zal komen.

Anders dan bij minder ingrijpende wetgeving wordt van de Eerste Kamer nu duidelijk niet verwacht om het wetsvoorstel overeenkomstig haar taak te beoordelen op rechtmatigheid, handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid, maar slechts instemmend stemgedrag te vertonen.

Bij alle fracties bestaan grote zorgen over de positie van de gemeenten. Ook in de adviezen van de Raad van State wordt die zorg gedeeld. In alle bestemmingsplannen die op dit moment gelden, worden er straks meer dan 400 (!) artikelen ingevoegd. De gemeenten moeten die artikelen zelf verwerken. Daarvoor krijgen ze negen jaar de tijd. Ze dienen zelf te kijken wat ze gaan overnemen, wat ze niet gaan overnemen, wat ze gaan aanpassen, enzovoorts. Een enorme juridische opgave die veel ambtenaren en wethouders boven de pet zal gaan. Gemeenten beschikken simpelweg over te weinig technische kennis en onvoldoende budget om die uitdaging aan te kunnen. Gemeenten zuchten onder de extra taken die eerdere decentralisaties gebracht hebben. De Rijksoverheid verlegt haar problemen op een wijze die gemeenten steeds meer tegen hun grenzen op laat lopen.

Het ministerie vroeg aan gemeenten of zij dachten klaar te zijn om per 1 januari 2021 van start te gaan met de Omgevingswet. Meer dan 100 gemeenten reageerden helemaal niet op vragen van het departement. Om een beter beeld te krijgen, heb ik zelf een dertigtal gemeenten aangeschreven. Opvallend was dat er maar weinig reacties kwamen. Kennelijk omdat de meerderheid van die aangeschreven gemeenten zich geen raad weet met haar positie. Van hen wordt verwacht dat zij een democratisch aangenomen wet uitvoeren, dus hoe pijnlijk is het om te moeten toegeven dat ze dat eigenlijk niet kunnen? De gemeenten die wél op mijn vragen reageerden, gaven aan op zich de doelstellingen te onderschrijven, maar hun reacties waren in meerderheid weinig bemoedigend.

Zo meldt een kleine gemeente in Noord-Holland: “Wij maken ons (…) ernstige zorgen om de technische, juridische en financiële haalbaarheid. Het grote probleem is dat van ons verwacht wordt dat we zonder extra middelen invulling geven aan de grootste wetswijziging. Een nieuwe decentralisatie, die hoge investeringen van de gemeenten vergt, terwijl allerminst zeker is of dit in de toekomst gaat leiden tot besparingen.”

Een kleine gemeente in Friesland verwoordt het als volgt: “Voor de inwoners van onze gemeente betekent dat voor 2020 een recordhoge verzwaring van gemeentelijke lasten en ingrijpende bezuinigingen op bijvoorbeeld zorg, welzijnswerk, maatschappelijke voorzieningen en op burgerparticipatie. Een uiterst onwenselijke situatie, die wordt veroorzaakt door de in Den Haag genomen besluiten, waar wij als gemeente dus geen of minimaal grip op hebben.”

Kortom, deze Omgevingswet is onvoldoende doordacht, zelfs voor specialisten te ingewikkeld, zet niet-mondige burgers op achterstand, holt de rechtszekerheid en de rechtsbescherming uit, beloont technocraten, en zet de lokale democratie op de tocht. Het ILT-rapport moet tot op de bodem worden uitgezocht en de stemming behoort te worden uitgesteld. Maar als de regeringspartijen toch een stemming afdwingen, behoort de Eerste Kamer te voorkomen dat deze Boeing Max 373 op wetgevingsgebied mag opstijgen zodat rampen worden voorkomen. Hebben we niet genoeg geleerd van eerdere decentralisaties? Zegt het rapport van de ILT niet genoeg? Mede-senatoren, neem uw taak serieus en stem straks tegen deze wet.

Meer over:

ruimtelijke ordening, eerste kamer, omgevingswet, opinie, decentralisatie, gevaarlijke stoffen

Praat mee

onze spelregels.

Reacties (11)

Sorteren op:

webmaatje12 feb. 2020 - 8:32

Misschien hangt het doorrtukken van de beslissing ook wel samen met de kaarten van o.a toekomstigeoverstromingsgebieden door klimaatverandering die de EU deze week heeft geprsenteerd. Als het om betalen van schade gaat, is het rijk niet heel vaak thuis.en als ze al thuiw is, dan is het heel krenterig. EU-kaart te zien in o.a. Fires and floods: maps of Europe predict scale of climate catastrophe https://www.theguardian.com/environment/2020/feb/10/fires-floods-maps-europe-climate-catastrophe De VNG zou deze nieuwe taakuitbreiding eenvoudig moeten weigeren, zeker als er geen extra pot met geld tegenoverstaat,

1 Reactie

webmaatje12 feb. 2020 - 9:00

doorrtukken moet zijn: doordrukken

0 Rapporteren

4Vier!12 feb. 2020 - 7:40

Daar komt dan nog de Wet Kwaliteitsborging bij die tegelijkertijd in werking treed... Ik kan me niet voorstellen dat met die wet de kwaliteit van bouwwerken (getoetst door de markt en moet concurreren in de markt) beter geborgd wordt dan met de huidige onafhankelijke toetsing.

Minoes&tuin12 feb. 2020 - 5:01

Lees en huiver! https://www.nrc.nl/nieuws/2020/02/09/zo-werd-er-toch-gebouwd-naast-een-vuurwerkopslag-a3989853 https://www.nrc.nl/nieuws/2020/02/11/niemand-is-gediend-van-weggemoffelde-inspectierapporten-a3989941

Pater12 feb. 2020 - 2:53

Decentralisatie van de ruimtelijke ordening is neoliberaal beleid. Als gemeente A een nieuw bedrijventerrein opent gaat gemeente B ook aan het werk, stel je voor dat de werkgelegenheid bij de buren terecht komt. RO is bij uitstek een terrein waar een centrale overheid verantwoordelijkheid moet nemen. Dat gebeurde vroeger ook. Neoliberaal beleid wordt steeds meer bekritiseerd, het is absurd dat het desondanks wordt uitgebreid. Nicolai hinkt trouwens wel op twee gedachten: enerzijds betreurt hij het verdwijnen van RO-beleid, anderzijds verzet hij zich tegen toenemende regelgeving.

J.janssen211 feb. 2020 - 18:45

Idioot dat belangrijke zaken als ruimtelijke ordening voor een belangrijk deel in handen wordt gegeven aan gemeentes waarbij de democratische controle natuurlijk miniem is. Gemeenteraadsleden zijn vrijwilligers en vaak lokale ondernemers die er vooral ook op uit zijn om belangbde eigen branche

1 Reactie

J.janssen211 feb. 2020 - 18:48

Belangen in de eigen branche veilig te stellen. Eerste kamer zorg ervoor dat deze wet niet door gaat!

0 Rapporteren

Minoes&tuin11 feb. 2020 - 17:36

Er wordt in Nederland aan de lopende band de hand gelicht, een loopje genomen met de waarheid! Het wordt steeds erger! De Democratie gaat of is al volledig naar de knoppen. Burgers worden al lang niet meer beschermd en het wordt steeds erger. Burgers dienen enkel nog als melkkoe!

Jansen711 feb. 2020 - 16:07

Er wordt altijd beloofd om de zorgen t.a.v. ongebreidelde marktwerking serieus te nemen maar dan zijn smerige zoethouders, ja, ook in ons nette Nederland. Wat ze willen is dat je stemt zoals je altijd stemt en dan zal er altijd dit gebeurend: " In de Eerste Kamer wordt zware druk gevoeld om de wet goed te keuren. Kritische vragen uit de fracties blijven onbeantwoord of worden weggesust." Alleen als je ECHT anders gaat stemmen dan breekt de pleuris uit (via fora, media, verjaardagen) , dan wordt je (op zijn minst) voor gek uit gemaakt!

1 Reactie

Minoes&tuin11 feb. 2020 - 17:40

Je kunt kiezen wat je wil, het lijkt erop dat de ambtenaren hier de scepter zwaaien. Is er nog een redenatie in de politiek die je kunt volgen? Ik niet! Verantwoording afleggen? Daar hebben ze helemaal niets mee. We worden ieder dag door de gezagsdragers bedonderd waar we bijstaan. En we schijnen het allemaal maar te accepteren. Als makke schapen worden we naar het schavot geleid!

0 Rapporteren

Uitgekleed11 feb. 2020 - 13:22

Omgevingswet is een nieuw woord. Voortreffelijk gekozen door Rutte c.s. De omgeving moet nieuwe maatregelen bedenken om de veiligheid en voorspoed van de regio of provincie te waarborgen. Het is "hard work" waar je beter vanaf kan zijn. Andere heikele kwesties zoals pensioenen kan je beter overlaten aan de ECB met Klaas Knot. Die weten wel raad met 1500 miljard en hoe je dat kunt inpalmen. De EU het hemels vooruitzicht van globalisatie, weg met Nederland.