Martelen voor het vaderland

‘Wij hebben wat lui gemarteld’, zei president van de Verenigde Staten Barack Obama enkele dagen geleden op een persconferentie. Prachtige zin. Vol met onvermoede betekenis. Als iets downplayen was de afgelopen week, dan was dit het. ‘We hebben wat lui gemarteld.’ Hij zei het bijna alsof het vanzelf sprak. Dat wisten we toch al? Ja, maar hij had het nog niet eerder zo gezegd: gemarteld.

Obama bekende hiermee alvast wat binnenkort niet meer te ontkennen valt. Er komt een rapport aan van de Senaat waarin te lezen zal zijn dat de Amerikaanse regering zich na 9/11 schuldig heeft gemaakt aan foltering, en volgens de eerste berichten over dat rapport hebben die folteringen niet veel gedaan om nieuwe aanslagen te voorkomen. Daarmee zou een belangrijk deel van de terreurbestrijding door de CIA na 9/11 onrechtmatig en ondoelmatig worden bevonden. De Senaat en de CIA zijn alleen nog even in overleg over welke delen van het rapport geheim moeten blijven.

Oud nieuws voor het er is Het is niet ondenkbaar dat zodra het rapport uit is blijkt dat de president eigenlijk had moeten zeggen: ‘We hebben behóórlijk wat lui gemarteld.’ En dat is het mooie van wat hij vorige week zei. Een ontkenning zou hem duur komen te staan zodra het senaatsrapport gepubliceerd wordt. Maar nu is het rapport al oud nieuws voor het er is. De president heeft het toch al gezegd? We martelden wat. What’s new?

Ook interessant. De president heeft het over ‘wij’. Het is niet de exclusieve verantwoordelijkheid van de vorige regering, maar een collectieve verantwoordelijkheid, waarin ook Obama zelf en geheel vrijwillig lijkt te delen, terwijl niemand hem erop wil aanspreken. Hij maakte immers bij z’n aantreden een einde aan veel van die onoorbare praktijken. Dat maakt het moeilijker om te pleiten voor maatregelen tegen de verantwoordelijken, gesteld dat iemand dat al zou willen.

Foltering als slachtofferloos delict Nog interessanter. De president heeft het over ‘wij’ en ‘marteling’ en ‘onze waarden’ waarmee dat folteren niet zou stroken. Maar ik las nergens dat hij iets zei over, of tegen de mensen die gemarteld zijn. Bijvoorbeeld: ‘sorry’. De gefolterden lijken geen deel van het verhaal. Alles draait om Amerika, Amerikanen en Amerikaanse waarden. Foltering als slachtofferloos delict. Zo blijft, natuurlijk, ook elke vraag over rechtsherstel of compensatie keurig buiten het verhaal.

Heel interessant. Obama stond direct klaar met een vergoelijking van wat er was gebeurd. Ja, er was wat gemarteld en dat druist in tegen Amerikaanse waarden, maar de folteraars waren echte patriotten. Ze deden het uit vaderlandsliefde. Dat is ook een belangrijke Amerikaanse waarde. Patriotten met goede bedoelingen hebben wat lui gemarteld. En achteraf moeten we niet schijnheilig zeggen dat het niet had gemogen. Shit happens , leek de president te willen zeggen. Nergens in zijn opmerkingen bleek dat er sprake zou kunnen zijn van zware misdrijven waarvoor geen rechtvaardiging of verschoning bestaat en waarbij vaderlandsliefde irrelevant is.

Gewraakte CIA-operaties Maar als het dan alleen om Amerika, Amerikaanse waarden en vaderlandsliefde gaat, blijft dit deel van het eindspel rond de folterpraktijken van de CIA interessant. De CIA heeft gesnuffeld in de computers van de senaatscommissie die onderzoek deed naar de gewraakte CIA-operaties. In maart ontkende CIA-directeur John Brennan nog in alle toonaarden dat de CIA de Senaat had bespioneerd:

As far as the allegations of CIA hacking into Senate computers – nothing could be further from the truth. We wouldn’t do that. I mean that’s, that’s, that’s just beyond the scope of reason.

Het zou ook een ernstig vergrijp zijn. Een paar dagen geleden bood hij zijn excuses aan voor het gesnuffel van zijn dienst in de computers van de Senaat.

De Senaat deed jarenlang onderzoek naar mogelijke folterpraktijken door de CIA die vervolgens de onderzoekers bespioneert. Ik vermoed met louter patriottische motieven. Hoeveel vaderlandsliefde verdraagt een rechtsstaat?