Lokale vis nog altijd onfris

Een week geleden heb ik in Marokko leren duckdiven. Dat is een techniek uit de surfsport waarbij je met surfboard en al onder een golf door duikt. Deze techniek pas je toe om massa’s hoge golven te ontwijken om achter de golven te komen zodat je ze kan pakken. Duckdiven geeft een bevrijdend gevoel. Voor heel even ben je een dolfijn die vanuit de diepe zee richting de opkomende zon opstijgt om adem te halen. Het is een verrijking van mijn leven geworden. Maar wat als je niet meer boven kan komen? Wat als een net je heeft gevangen en je bewust een verdrinkingsdood sterft?

In Marokko eten ze alles met tonijn ontdekte ik. Pasta met tonijn, sandwiches avec du thon, thon et couscous. Allemaal gepresenteerd als ‘poissons locaux’, maar waarschijnlijk komen ze allemaal uit dezelfde blikjes mediterranée. Bij thuiskomst ontdekte ik dat onze onstilbare trek in dit visje er voor zorgt dat jaarlijks 100.000 walvisachtigen sterven als bijvangst in onze Europese achtervijver. In tegenspraak met de Europese regelgeving gebruiken nog zeker 500 Middellandse Zee vissers illegale drijfnetten. Voornamelijk om tonijn en zwaardvis te vangen.

Drijfnetten In de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee zwemmen toch nauwelijks tonijnen en walvissen? Klopt. Voor het toeristische oog zijn ze moeilijk te spotten, maar vissers ver op zee zien met regelmaat potvissen, vinvissen, bruinvissen, gewone en gestreepte dolfijnen. Het worden er alleen steeds minder, blijkt uit onderzoek van Oceana , de grootste internationale actiegroep die strijd voor het behoud van oceanen. De walvissen raken in de illegale drijfnetten verstrikt en sterven uiteindelijk omdat ze niet naar boven kunnen zwemmen om adem te halen.

Ik herhaal het nog eens. Oceana schat dat jaarlijks 100.000 walvisachtigen omkomen door de bijvangst in de Middellandse Zee. Wereldwijd staat de teller jaarlijks op 300.000. De aantallen uit de onderzoeken zijn schrikbarend. Het laatste rapport ‘Conserving whales, dolphines and porpoises in the Mediterranean and Black Seas’ (2010) is zeer sceptisch:

‘De dag dat drijfnetten volledig verdwenen zullen zijn in deze regio is nog nergens in zicht.’

Wat eigenlijk nog harder binnenkomt is het besef dat het allemaal niet hoeft te gebeuren. De VN en de Europese Unie verbieden drijfnetten al sinds 1992 (VN) en 2002 (EU). Deze vorm van illegale visserij doodt jaarlijks zelfs meer walvisachtigen dan de hele internationale walvisjacht van Japan, Noorwegen, IJsland en de Farao-eilanden bij elkaar.

Terwijl het Europa nog niet is gelukt deze brute vorm van visserij te verbannen, hebben drijfnetvissers een veilige haven gevonden in Marokko. Na invoering van het verbod op drijfnetten subsidieerde de Europese Unie Italiaanse vissers om duurzamere vismethodes te gebruiken. Maar wat gebeurde er? De Italiaanse vissers investeerden in andere soorten netten of kochten zelfs grotere en vertrokken richting Marokko. De export van Marokkaanse zwaardvis naar Italië steeg binnen één jaar naar 80 procent. En de Italiaanse vissers, die konden na een koude douche gewoon weer verder vissen.

Illegale visserij is geen ver-van-je-bed show. Het gebeurt in de zeeën van landen waar wij op vakantie gaan. En wat doet Europa? Die zwaait met wetten en regels, papiertjes die niets waard zijn. Dreigen met nog meer sancties terwijl die arme Italiaanse en Griekse vissers geen droog brood meer te knagen hebben en een dokter niet kunnen betalen. Het is eigenlijk heel simpel. Allemaal een beetje minderen. En die megatrawlers kunnen wat mij betreft naar de bodem zinken. Dit idee zou best goed passen in een economische recessie niet? Maar wie de macht heeft, bepaalt de regels en heeft met die regels de controle over wat goed en fout is. En zolang we profiteren van die regels, piept er geen muis.

Geen vlees, maar af en toe vis blijkt tegenwoordig de nieuwe mode. Handig ook, die voorverpakte tonijnsalade in de supermarkten. Maar nee, echt gemakkelijker wordt het niet. Lokale vis is niet per se goed. Duurzame vis is niet zo duurzaam. Uiteindelijk is het niet de overdaad en de luxe waar we gelukkig van worden. Less in more.

Volg Margaux Tjoeng ook op Twitter: @MargauxTjoeng