Lockdown heeft weinig zin als scholen straks weer opengaan zonder beschermingsmaatregelen

De scholensluiting kwam niet zomaar uit de lucht vallen. In de afgelopen maanden was er veel discussie over een verlengde kerstvakantie, waarin veel Europese landen ons al voorgingen. Maar deze discussie is een schijngevecht geweest, dat voorbij gaat aan de noodzaak om scholen beter te beschermen tegen infecties. Niet alleen voor de gezondheid van de leerlingen, maar juist ook om sluiting en lockdowns te voorkomen.

Dat scholen veilig moeten zijn voor de mensen die daar verplicht verblijven is helder. Maar het is ook noodzakelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Een gebrek aan veiligheidsmaatregelen leidt tot meer infecties op scholen, die op hun beurt klassen en hele scholen doen sluiten en zo chaos veroorzaken. Ook is duidelijk uit onderzoek, berichtgeving en elementaire logica dat scholen flinke brandhaarden vormen. Het is zelfs goed te beargumenteren dat de open onbeschermde scholen door massale besmettingen en chaos in scholen de huidige “lockdown” hebben afgedwongen. En daarom hebben de huidige sluiting van scholen en winkels weinig zin als de scholen in januari weer zonder beschermingsmaatregelen open gaan.

Helaas ontbraken die beschermingsmaatregelen de afgelopen maanden. Kinderen dragen geen mond-neusmaskers in de klas, en hun bureaus staan niet op een verplichte afstand. Leerlingen met Covid-symptomen mogen vaak naar school, en bij infectie van een leerling hoeven klasgenoten meestal niet in quarantaine. Leerkrachten worden niet preventief getest en testen van kinderen wordt bepaald niet aangemoedigd. De ventilatie in de klas is vaak onvoldoende.

Nederland kiest zo internationaal gezien voor uniek onveilig onderwijs. Het kabinet erkent het gebrek aan maatregelen, maar motiveert in de media deze keuze met beweringen over scholen en kinderen die eerder op de lachspier dan op de denkspier werken. Kinderen zouden nauwelijks besmettelijk zijn, scholen geen brandhaarden vormen en Covid-19 vrijwel geen gezondheidsschade opleveren bij kinderen. Het plan voor een iets langere vakantie werd recent nog schaamteloos als “versoepeling” van de maatregelen gepresenteerd, en ronduit gevaarlijk voor kinderen. De scholen zouden nu dicht zijn om ouders thuis te houden, niet omdat ze de ziekenhuizen aan het volbesmetten waren. Waarom zoveel tegenstrijdigs en onzinnigs beweerd wordt is niet helemaal duidelijk, maar hopelijk niet omdat de overheid dat echt gelooft.

Zo sluiten zowel de informatie van de overheid als het beleid voor scholen niet aan bij de stand der wetenschap, of aan de situatie in andere Europese landen. En daarom is de Stichting Protect EveryBody (waarvan ondergetekende voorzitter is), samen met een groep belangenorganisaties en door dit beleid getroffen gezinnen, een rechtszaak gestart tegen het kabinet. Geëist wordt dat de informatie vanuit de overheid aan gaat sluiten bij de algemene wetenschappelijke inzichten over scholen, kinderen en Covid. Ook hebben wij aan de rechter gevraagd om de normale beschermingsregel (1,5m afstand en anders maskers) van toepassing te verklaren op middelbare scholen, omdat er geen wetenschappelijke of logische reden is dat niet te doen.

Sinds de juridische procedure in oktober in werking is gezet zijn het kabinet en OMT qua informatie flink naar de wetenschap opgeschoven. Schoorvoetend wordt nu (meestal) toegegeven dat scholen aanjagers kunnen zijn van de epidemie en dat kinderen ook makkelijk volwassenen kunnen besmetten. Ook qua maatregelen zit er schot in; er is nu een verplichting maskers in de gangen en aula’s van scholen te dragen (hoewel niet in de klas).

Maar de kern van het overheidsbeleid staat nog fier overeind. Premier Mark Rutte bevestigde recent dat er veel infecties op scholen zijn, maar hij vindt dit geen probleem zolang het maar weinig druk op de gezondheidszorg oplevert. De strategie van “maximale controle” remt de corona-uitbraak alleen maar af om overbelasting van de gezondheidszorg te voorkomen, met als nevendoel de hoop op steeds meer immune mensen die de uitbraak dan helpen afremmen. De laatste plek waar je dan gaat “remmen” is op de plek waar de minst kwetsbare mensen knus hokken: de scholen.

Maar ook als we zoals beloofd gewoon doorgaan met het virustolerante beleid is het niet acceptabel om scholen onbeschermd te laten. Nederland heeft daarbij veel te leren van andere landen, waar kinderen juist niet als onkwetsbaar worden gezien, en massale infecties op scholen dus ook niet als acceptabel. Kinderen zijn onze toekomst, en moeten lang leven met eventuele gezondheidsschade die bij hen vooral in de hersens en nieren lijkt plaats te vinden. Er zijn al Nederlandse minderjarigen gestorven aan Covid, en richting de 1.000 kinderen zijn opgenomen geweest in het ziekenhuis. Kinderen kunnen ook niet goed risico-afwegingen maken en zijn verplicht naar school te gaan, een school die dus juist extra veilig zou moeten zijn.

Ook de Nederlandse wet- en rechtspraktijk gaat uit van een strenge zorgplicht voor kinderen, zowel bij ouders, scholen en de overheid. De rechter heeft afgelopen maandag uitspraak gedaan, en vindt dat de overheid nog niet goed heeft uitgelegd hoe een schoolklas zonder afstand of maskers veilig is. Hij heeft de overheid daarom opgedragen met betere argumenten te komen. Als dat niet lukt, zal de rechter waarschijnlijk handhaving van afstand of, als dat niet kan, maskers in de klas afdwingen.

De tussentijdse uitspraak vormt al een grote aanklacht tegen het beleid van de overheid. Maar als er inderdaad maskers in de klas komen zal dat een grote klap zijn voor het overheidsbeleid, en het vertrouwen daarin. De media en Tweede Kamer hebben de uitspraak tot nu toe bijna geen aandacht gegeven, en vallen over elkaar heen met de roep om zo snel mogelijk weer de klas in te gaan, op de oude voet. Tenzij de rechter er een stokje voor steekt betekent deze opstelling vanuit de politiek dat onveilige scholen binnen een paar maanden weer massaal besmettingen zullen opleveren, en daarna weer een lockdown kunnen forceren.

Het is gewoon niet netjes om in een pandemie kinderen onbeschermd te laten voor politieke doelstellingen, en al helemaal niet door ouders en leerkrachten juiste en volledige informatie over hun eigen veiligheid te onthouden. Maar het is ook in het belang van de bredere maatschappij om de scholen als risicofactor te schrappen met simpele, goedkope en beproefde maatregelen en eerlijke informatie.