Liever een nieuwe iPhone dan een rijbewijs

In een artikel in de Volkskrant wordt gewag gemaakt van een nieuwe ontwikkeling: de auto raakt uit bij de jongeren. Een ontwikkeling die internationaal een tijdje gaande is en waarover laatst een jongere in de New York Times zei: liever een nieuwe iPhone dan een rijbewijs. In het artikel worden twee belangrijke redenen genoemd, die ik volledig onderschrijf: urbanisatie en internet. Toch denk ik dat beide redenen verdere en deels andere uitleg verdienen.

Urbanisatie is één van de belangrijkste redenen waarom het gebruik van auto’s afneemt: er wonen steeds meer mensen in de stad, dichter op elkaar. Volgens mij heeft dit om twee redenen impact op het gebruik van auto’s. Ten eerste: alles is dichterbij in de stad, dus een auto is minder nodig. De afstanden zijn immers korter en er zijn veel alternatieven. Ten tweede: door de verdichting van de bewoners in de stad is het aantal auto’s in de stad te snel gegroeid voor de infrastructuur. Dus het loont niet om met de auto in de stad te reizen. Er zijn er te veel voor de oude wegen en de weinige parkeerplekken. Dit heeft als extreem gevolg in bijvoorbeeld Amsterdam dat de fiets het dominante vervoermiddel is geworden. Auto’s wachten in Amsterdam op fietsers en niet andersom. Dit versterkt het niet-gebruiken van de auto verder. Er is een ‘lockin’ voor de fiets.

Minstens even belangrijk is de opkomst van internet. De Volkskrant laat hoogleraar transport en infrastructuur Ben Immers aan het woord en die noemt vooral (in mijn woorden) het substitutie-effect: iets wat via internet kan zonder reizen leidt tot minder reizen. Denk aan thuiswerken, in plaats van naar kantoor of communiceren/gamen via internet.

Zelf zie ik drie minstens net zo belangrijke oorzaken die hier ook nog aan toegevoegd kunnen worden: de dood van de auto als statussymbool, de trend van bezit naar toegang en het onmogelijke multitasken in de auto.

Voor veel mensen was de auto het ultieme bewijs van succes. Sterker nog: groeiend succes werd uitgedrukt in een grotere auto. De leasemaatschappijen zijn er op gebouwd. Maar aangezien de auto in essentie de afgelopen 30 jaar nauwelijks veranderd is, is zijn waarde als statussymbool ook verdwenen. Jongeren willen niet hetzelfde symbool als hun ouders. En tussen auto’s uit de jaren 80/ 90 en die van nu zit nauwelijks (zichtbaar) verschil. In dat licht vind ik de naam van de Schotse band We Were Promised Jetpacks boekdelen spreken. Waar blijft de hippe opvolger van de auto? Smartphones of tablets hebben die plek ingenomen. Vandaar ook de opmerking van de New Yorkse jongere.

Een tweede maatschappelijke ontwikkeling die het hebben van een auto ondermijnt, is die van eigendom naar toegang. Ook dit is op internet het meest duidelijk: cd’s en zelfs downloaden leggen het af tegen YouTube en Spotify. Een eigen mailprogramma legt het af tegen e-mail in ‘de cloud’. Dit zien we nu ook langzaam maar zeker naar de wereld van mobiliteit komen. Zipcar is een beroemd voorbeeld in New York, Car2go in Amsterdam. De Velib in Parijs en de OV-fiets in heel Nederland, laten zien dat dit ook voor fietsen geldt.

Als laatste reden werp ik het ‘tweede scherm’ op. De smartphone of het tablet zijn allang geen tweede scherm meer. Die zijn het eerste scherm. In het OV, lopend en zelfs op de fiets is het gebruik van de smartphone goed te doen. In de auto is dit onmogelijk en gevaarlijk. De oudere generatie die nu en masse in lease-auto’s zit, is de de ‘bel-generatie’. Voor hen is autorijden en zelfs stil in de file staan productief. Zij bellen met het gezin, de klanten en hun vrienden. De huidige generatie belt niet meer, maar gebruikt de smartphone. Zoals gezegd: dit is onmogelijk in de auto en dit maakt de auto (veel) minder gewild.

Dat de bakens verzet worden is overigens ook in ondernemend Nederland inmiddels helder. PON, het grootste mobiliteitsbedrijf van Nederland, groot in en groot geworden met auto’s, heeft het afgelopen jaar al drie fietsenbedrijven gekocht.

Nu nog investeren in de bredere toegang tot mobiliteit en de coolfactor weer terug in bewegen krijgen. Mag ik het hoverboard voorstellen?