Libiërs zijn geweld beu

Midden november eindigden vreedzame protesten tegen gewapende milities in de Libische hoofdstad Tripoli in een bloedbad met 43 doden en meer dan vierhonderd gewonden. Na aanhoudende protesten en stakingen vertrokken de milities deels mèt wapenarsenaal. Vorige week reden 3000 militairen triomfantelijk de hoofdstad in. De bevolking is hoopvol. “Wij willen onze stad terug. Wij willen een fatsoenlijk leven leiden, zonder wapens.”

Begin november braken in Tripoli confrontaties uit tussen concurrerende milities uit verschillende delen van het land. Het centrum veranderde in een oorlogszone. Toen dezelfde milities op 15 november ook nog het vuur openden op ongewapende demonstranten was de maat vol. Dagen van nationale rouw, grootschalige protesten en stakingen vertolkten het collectieve volkssentiment: “We zijn met het leger en de politie, maar tegen gewapende milities”.

Sinds vorige week posten op grote verkeersknooppunten in Tripoli militairen in gloednieuwe uniformen met luchtafweergeschut ter ondersteuning van verkeersagenten. Duidelijk machtsvertoon, daar verlangden de Tripolitanen naarstig naar. Afgelopen zondag kondigde minister van Defensie Al-Thini aan dat de hoofdstad op negen cruciale toegangswegen checkpoints krijgt, bemand door militaire politie, om te voorkomen dat de milities de stad weer binnentrekken.

“We hebben een point of no return bereikt”, zegt Ahmed, een betrokken demonstrant.  “Tripoli is er voor Tripolitanen, niet voor milities.” Hij is TV-presentator, maar als burger aanwezig om de sfeer bij demonstraties te proeven. De cameramannen van zijn zender zijn afwezig, uit angst voor repercussies van gewapende milities.

De gebeurtenissen van afgelopen weken lijken een unanieme verbroedering teweeg gebracht te hebben, constateert vertaler Mohamed verheugd. “Wij kennen geen cultuur van geweld. Onder Qaddafi wisten we niet van elkaar wie van welke stam of stad afkomstig was. Waarom wordt het nu belangrijk? Het maakt niet uit waar je vandaan komt, in Tripoli zijn we allemaal Tripolitanen.”

Rust en een fatsoenlijk leven leiden, dat is wat de hoofdstedelingen willen. Ook de veertigjarige Fawzia. Ze is universitair docent, en daarnaast actief voor een maatschappelijke vrouwenorganisatie. Zij wil een beter leven voor haar kinderen. “Godzijdank kunnen we nu demonstreren, dat was onder Qaddafi niet mogelijk. De huidige problemen zijn ontstaan omdat de regering na de revolutie gewapende milities macht heeft gegeven over de stad. Zij opereerden als maffiabendes en zorgden voor criminaliteit. Eerst zien dan geloven, maar ik ben wel optimistisch.”

Op de achtergrond speelt het feit dat de zittende regering door veel burgers als niet daadkrachtig genoeg wordt ervaren. ‘Nee tegen verlenging’ is dan ook een slogan die op veel overheidsgebouwen, cafés en restaurants in Tripoli is aangeplakt. Het richt zich tegen verlenging van het mandaat van de overgangsregering, dat in februari 2014 afloopt.

Nieuwe verkiezingen zijn volgens veel Libiërs de enige oplossing voor de slecht functionerende economie, onveiligheid en corruptie. Gepensioneerd wetenschapper Yousef heeft als voornaamste punt van kritiek dat de regering tot nu toe nog geen commissie van zestig man heeft benoemd om de grondwet te ontwerpen. Boos zegt hij: “Ondertussen verdienen ze bakken met geld, maar wij als burgers merken nauwelijks verbetering.”

Een Communicatie-student ziet de vertrekkende milities als verplaatsing van het probleem. “Wil je het kwaad met de wortel uitroeien, dan moet je de parlementsleden die milities aansturen ook uit de regering halen. Alle milities eruit betekent ook echt álle.”

Een opvallend vaak terugkerende leus tijdens de protesten, ook te lezen als graffiti in woonwijken, luidt: ‘Nee tegen een Ikhwaan-regering’, waarmee de Moslimsbroeders bedoeld worden. Een politiek commentatrice stelde op Libya Alahrar TV dat de islamitisch georiënteerde kandidaten en partijen bij nieuwe verkiezingen wel eens minder populair zullen blijken. “Ze hebben hun krediet verspeelt bij de bevolking. Libiërs zijn gematigde moslims.”

Begin november trok het leger de oostelijke stad Benghazi in om er een eind te maken aan de dominantie van gewapende milities en politiek georiënteerde moorden. De afgelopen dagen leidde dat tot confrontaties tussen militaire eenheden en islamitisch georiënteerde milities met negen doden tot gevolg.

Journalist Saeed, vanuit Benghazi op werkbezoek in Tripoli, zegt: “Het is positief dat het leger van zich laat horen. Ik ben voorzichtig optimistisch. Onder Qaddafi had de buitenwereld een negatief beeld van Libië. Wij willen daar vanaf. Ik wil geen wapen, ik wil geen crimineel worden. Ik wil gewoon voor mijn familie kunnen zorgen, en dat mijn kinderen veilig naar school kunnen.”

Volg Nicolien Zuijdgeest ook op Twitter