Let’s talk about do no harm

“Let’s talk about taxes”; Rutger Bregman van de Correspondent ging eerder viral met zijn gepassioneerde speech tijdens het World Economic Forum, in Davos. Hij riep grote bedrijven op om allereerst eerlijke belastingen te betalen en dan pas te kijken naar filantropie. Hetzelfde geldt voor het voorkomen van mensenrechtenschendingen door Europese bedrijven. Bedrijven worden meer en meer uitgenodigd om bij te dragen aan duurzame ontwikkeling, door Nederland, door de Europese Unie. Maar de ogen worden gesloten voor waar de grootst mogelijke impact gemaakt kan worden.

Weinig ambitie De EU bracht onlangs haar visie uit op duurzaamheid onder de noemer Towards a Sustainable Europe by 2030, dat een routekaart moet bieden voor de nieuwe Commissie na de verkiezingen om duurzaamheid te bewerkstelligen voor 2030. Het advies staat bol van spectaculaire plannen, van het gebruik van Big Data en Artificial Intelligence tot aan investeringen in waterstof. Maar al de technologische hoogstandjes ten spijt, toont het plan weinig ambitie om mensenrechtenschendingen en milieuschade door Europese bedrijven in de rest van de wereld aan te pakken.

Mensenrechtenschendingen zoals de vervuilende oliewinning van Shell in Nigeria, de verwoestende gevolgen van palmolie winning in Guatemala, gemeenschappen in Sierra Leone die van hun land afgegooid worden om plaats te maken voor grootschalige biobrandstof projecten. En zo zijn er legio andere voorbeelden van Europese bedrijven die winst maken over de rug van mens en milieu aan de andere kant van de aarde. Dit moet stoppen. Mensen in landen als Ecuador en Zuid Afrika, het onrecht beu dat Europese bedrijven op hun grondgebied aanrichten, zijn nu bezig met het opstellen van wetgeving om het respecteren van mensenrechten door bedrijven af te dwingen. Het betreft hier het bindend VN-verdrag Mensenrechten en Bedrijfsleven, zoals het in de volksmond heet, dat mensenrechtenschendingen door Europese bedrijven wereldwijd moet voorkomen.

Regels voor bedrijven, rechten voor mensen Vanuit Europa en haar lidstaten, zo ook Nederland, is er tot nu toe nog weinig enthousiasme voor deze oproep vanuit het volk. Het verdrag is in gang gezet door bewegingen in het globale Zuiden. Maar de roep wordt nu herhaald door een enorme coalitie van mensen in Europa. Hun vraag is simpel: ze willen regels voor bedrijven en rechten voor mensen. De eerste week haalde de bijbehorende petitie al anderhalf miljoen handtekeningen op. Het gezamenlijk aanpakken van deze schendingen als Europese Unie, door bij te dragen aan dit verdrag, kan hét verschil maken in hun levens. Het bindend VN-verdrag zou ervoor zorgen dat bijvoorbeeld vrouwen die ziek worden door de vervuiling van mijnbouwbedrijven, deze bedrijven eindelijk ter verantwoording kunnen roepen.

In plaats daarvan blijft de aandacht gaan naar het zogenaamde goed doen van bedrijven, en innovatie. Bedrijven komen met technologische oplossingen om bijvoorbeeld klimaatverandering tegen te gaan, maar sluiten de ogen voor de eigen bijdrage. Overheden gaan hier in mee, sterk gestimuleerd door het PR-apparaat vanuit het bedrijfsleven. Zo komen er met grote regelmaat gesponsorde berichten van Shell op mijn timeline voorbij over vrouwenrechten en gendergelijkheid. Maar wat doet Shell aan de rechten van de vrouwen binnen de Ogoni gemeenschap in de Niger delta? Zij worden ziek en verliezen hun bestaanszekerheid door vervuiling van water en land, veroorzaakt door oliewinning van Shell.

Voordat we goed doen, moeten we eerst stoppen met fout doen. Bijdragen aan duurzaamheid gaat juist over het nemen van verantwoordelijkheid voor daden buiten Europa. De tijd is rijp dat de Europese Unie gehoor geeft aan de vele stemmen die pleiten voor het Bindend Verdrag voor Mensenrechten en Bedrijfsleven van Ecuador tot Zuid-Afrika en in heel Europa. Zo dat grote bedrijven in eerste instantie stoppen met mensenrechten schenden. Daarna kunnen we praten over goeddoen.