Lessen voor GroenLinks

De harde nederlaag van GroenLinks noopt tot bezinning. Om meteen daar personele consequenties aan te verbinden, zoals door de media wordt gesuggereerd, is weglopen voor de dieperliggende problematiek binnen de organisatie. Het gaat om de kernwaarden van GroenLinks, de verbinding met de kiezer en onze blik op de toekomst van Nederland.

De kernwaarde van GroenLinks wordt geformuleerd als het streven naar een sociale en duurzame samenleving. Lees je het programma erop na wat dit concreet inhoudt, dan is dit voor de lezer nog een behoorlijke exercitie. De VVD stelt dat zij op de centen passen, PvvD past op uw dieren, maar waar past GroenLinks op? Het programma levert als kernpunten: Duurzaamheid, kansengelijkheid en diversiteit. Dat leidt al snel tot een groot verhaal, dat moeilijk aankomt bij de burger. GroenLinks probeerde dit concreet te maken door naar onze oosterburen te verwijzen. Een gemiste kans mijn inziens, want je wilt de Nederlandse kiezer aanspreken, die weinig affiniteit heeft met Duitsland. Terwijl in het programma juist prachtige kleine kaders staan met feitelijke verhalen.

Zoals Thijs de la Court die cradle-to-cradle projecten in zijn gemeente Lochem aanhaalt om duurzaamheid te verduidelijken. Kansengelijkheid wordt verduidelijkt door het voorbeeld over kindercentra in Den Bosch of Mayim Kolder die vertelt hoe zij haar eigen leven samen met haar ouders in de hand neemt.

Maar naarmate je het programma doorleest vervagen die verhalen en verdwijnen deze onder een enorme opsomming van punten onderaan het programma. GroenLinks kan dus maar moeilijk haar eigen kernwaarden goed onder woorden brengen. Het is nodeloos complex en daardoor onleesbaar voor de kiezer. Tracht u uit de inleidende samenvatting maar eens duidelijk te krijgen waar GroenLinks voor staat.

Kiezers Wie zijn de kiezers eigenlijk waarop GroenLinks zich richt? Kijk je naar de campagne strategie dan is het vooral de jongere linkse progressieve kiezer. Dat is een beperkte groep die je vooral tegenkomt in de grotere steden. Niet vreemd dat GroenLinks het traditioneel goed doet in Amsterdam, Utrecht of Nijmegen. Maar de kernwaarden van GroenLinks gaan eigenlijk alle kiezers aan. Je tijdens de campagne richten op je traditionele achterban met als doel deze maximaal te activeren is op zich logisch. Die zijn het makkelijkst te bereiken. Maar het leidt wel tot tunnelvisie en is de oorzaak dat het kiezerspotentieel van GroenLinks zich maar niet uitbreidt. Op het moment dat je traditionele groep afhaakt, zoals nu gebeurd is, dan is het verlies ineens enorm. GroenLinks zal haar kiezerspotentieel moeten verbreden. Dus niet alleen de progressieve kiezer opzoeken maar ook die conservatieve kiezer.

Diederik Samsom zocht als straatcoach andere kiezers op tot en met PVV kiezers aan toe. Zo dient GroenLinks ook haar blikveld te verbreden. Duurzaamheid gaat ons allemaal aan, dus laten we ons niet beperken tot die kleine progressieve groep. Traditioneel is de achterban van GroenLinks ook veel breder dan de progressieve kiezer. Als het gaat om de linkse kiezer blijft GroenLinks teveel in 1 hoek hangen.

In Midden-Drenthe hebben wij tijdens de laatste gemeenteraadsverkiezingen bewust de SP en PVDA wijken opgezocht. Doordat de SP af zou haken en de PVDA zwak stond, hebben we daar goed van geprofiteerd. Het betekende wel dat we afweken van de aanbevolen campagnes strategie die stelt dat je alleen in je sterke wijken actief moet canvassen en flyeren. De strategie was succesvol met een verdubbeling van het aantal kiezers.

Qua standpunten betekent het ook dat GroenLinks waarschijnlijk minder ver voor de muziek moet uitlopen. De meeste kiezers zijn beperkt veranderingsgezind. Kleinere stappen nemen in plaats van met zeven mijl laarzen de wereld proberen te veranderen. Het doel dient duidelijk te zijn. Het tempo aanpassen aan de omgeving waarbinnen je opereert. Dan kan de linkse kiezer, ook de meer gematigde kiezer, beter aanhaken bij de opvattingen van GroenLinks.

Een ander punt is goed te kijken naar wie je als belangrijkste vertegenwoordigers van de partij naar voren schuift. Kan de kiezer zich wel identificeren met de partij als die voornamelijk door academici wordt vertegenwoordigt? Voor de inhoudelijkheid een voorwaarde maar voor binding mogelijk een obstakel. Concreet: We hebben te weinig “Ineke van Gent” die ons zichtbaar vertegenwoordigen.

En als je de kiezer aan je hebt gebonden op welke manier blijven we dan met die kiezer communiceren? Op social media is GroenLinks ijzersterk, maar de fysieke verbondenheid is veel kleiner. De SP dankt haar succes juist aan haar zichtbaarheid in de wijken. Zij helpen veel mensen met concrete problemen, wat hen ontzettend veel goodwill oplevert. Een dergelijke relatie heeft GroenLinks in veel mindere mate. Op deze manier vernauwt GroenLinks haar band met de kiezer, omdat de vertegenwoordiging op de sociale media qua kiezers behoorlijk eenzijdig is.

Organisatie Van groot belang bij het realiseren van je kernwaarden is dat er een organisatiestructuur aanwezig is, die hierop is ingericht en de kernwaarden uitdraagt en versterkt. Dat begint al met het externe beeld van de organisatie op sociale media, websites en de wijze van communicatie. Duidelijkheid en uniformiteit in beeldvorming is van groot belang. Dat op zich betekent niet dat er geen verschillen kunnen zijn tussen de verschillende niveaus, maar op je belangrijkste kernwaarden dient dit wel het geval te zijn.

Dat gaat om geloofwaardigheid van de partij. Die geloofwaardigheid ging bijvoorbeeld verloren bij de Kunduz missie in Afghanistan. Een overgrote meerderheid van de partij was tegen, terwijl de fractie toch instemde. In een eerder blog had ik al onderbouwd dat de wereld genuanceerder en complexer is dan in de media naar voren kwam. GroenLinks dient zich toch beter bewust te zijn van de effecten op dit soort cruciale momenten. Dat geldt natuurlijk ook voor de lijsttrekkersverkiezing. Een zekere naïviteit kan GroenLinks op dat punt niet ontzegd worden.

De maatschappelijke structuur van de organisatie is eveneens van groot belang. Misschien nog wel meer. Het gaat om de verbinding met maatschappelijke organisaties zoals vakbonden, milieu organisaties, welzijnssector etc. Zowel GroenLinks als de betreffende organisaties blijken nogal huiverig om zich aan elkaar te verbinden. Belangenverstrengeling en partijdigheid loert om de hoek. Dat neemt niet weg dat in specifieke situaties tijdelijke samenwerking kan ontstaan. De kernwaarden van GroenLinks sluiten goed aan bij vele maatschappelijke organisaties. Door de samenwerking adhoc en non-financial te houden, wordt ongewenste verstrengeling buiten de deur te houden. GroenLinks landelijk kan hier meer op sturen, zodat ook op provinciaal en lokaal niveau dit soort verbindingen sterker worden en optimaal worden benut. Tenslotte geneert de PVDA zich ook niet voor haar nadrukkelijke contact met de vakbonden. Hopelijk komt GroenLinks dan eens verder dan alleen adhesie betuigingen.

Maar het financiële deel dient niet buiten beschouwing te blijven. Andere partijen blijken prima in staat om sympathiserende financiers te vinden die tijdens de campagne periode een aanzienlijke duit in het zakje doen. Dat levert in de mediacratie absoluut een voordeel op. Misschien vloeken binnen de GroenLinkse kerk, maar de groene financier opzoeken en deze overtuigen tot bijdragen, kan niet uitblijven. Zeker op lokaal niveau is dit nauwelijks ontwikkeld met als gevolg dat de kleinere afdelingen armlastig blijven en daardoor niet in staat zijn om hun kiezersbestand uit te breiden. Het is een armoedeval op politiek niveau.

Terugblik 2012 Een hectisch jaar met vele uitglijders die soms ongelukkig waren, maar in andere gevallen voorkomen hadden kunnen worden. Onduidelijk voor mij of dat werkelijk zit in de wisseling van zowel de partijvoorzitter en fractievoorzitter. Ik heb echter niet de indruk dat er personele wisselingen nodig zijn, maar eerder een drastische verandering in beleid zoals hierboven beschreven. De wijze waarop de organisatie is ingericht en wordt aangestuurd verdient absoluut verdere professionalisering waarbij veel scherper de kernwaarden van GroenLinks en het realiseren daarvan centraal dient te worden gesteld. Ook de verbinding tussen landelijk en lokaal kan verder verbeterd worden.

Juist tijdens een wisseling van de wacht wordt duidelijk waar de ‘gaten’ zitten in de organisatie, zonder dat dit direct het gevolg is van de persoonlijke wisseling. Uithuilen en opnieuw beginnen zei Femke op Twitter. Inderdaad. Dat is precies wat GroenLinks dient te doen. Maar we dienen niet de fout te maken om daar direct personele consequenties aan te verbinden. Want ook in dat soort gevallen is de feitelijke verandering altijd een wijziging in formulering van kernwaarden, organisatiestructuur en de wijze waarop met de kiezer wordt samengewerkt.

Dit stuk is overgenomen van de website van Hans Groen. Volg hem ook op twitter.

Meer opinies over het verkiezingsresultaat van GroenLinks: Wijnand Duyvendak: GroenLinks nog steeds broodnodig Brechtje Paardekooper: Een dreun voor je kiezen Christian Jongeneel: De messen in de rug van Jolande Alicia Hobbel: Verkiezingsuitslag