Lesboek staat stijf van vooroordelen over moslims, allochtonen

Op sociale media is met verbijstering gereageerd op fragmenten uit een lesboek dat bedoeld is vmbo-leerlingen kennis bij te brengen over de multi-etnische samenleving van Nederland. De fragmenten in het boek ‘Blikopener’ staan bol van de vooroordelen over Nederlanders met buitenlandse wortels. Van Nederlandse moslims heeft de auteur ook weinig kaas gegeten.

Al in de jaren 60 beseften politici in Nederland dat het belangrijk is om leerlingen het een en ander bij te brengen over de maatschappij. En dus werd in 1972 het vak ‘maatschappijleer’ ingevoerd. Dat het vak ook tegenwoordig nog steeds zeer belangrijk is, bewijst uitgeverij Malmberg, maar dan vooral omdat de educatieve uitgever zelf nog een lesje maatschappijleer kan gebruiken. 

In het VMBO-boekje ‘Blikopener’ wordt keer op keer de plank volledig misgeslagen. In een poging leerlingen in de vmbo-bovenbouw te onderwijzen over moslims wordt het ene na de andere vooroordeel gespuid, afgewisseld met generalisaties, feitelijke onjuistheden en totale verwarring over het verschil tussen cultuur en geloof.

Het hoofdstuk ‘opgroeien tussen twee culturen’ lijkt bedoeld voor die vmbo-leerling in de bovenbouw die nog nooit in contact is gekomen met een moslim. Het lesboek laat er geen misverstand over bestaan wat het betekent moslim te zijn: vrouwen worden gedwongen onderdanig te zijn, de moslimjongens zijn crimineel en doen het slecht op school. Het lesmateriaal lijkt recht uit een kadercursus voor PVV’ers afkomstig. 

Hoofddoekjes Onder het eerste kopje wordt uitleg gegeven over hoofddoekjes en gezegd dat veel Turkse en Marokkaanse meisjes een hoofddoekje dragen. “Dat moet van thuis. Of ze kiezen er zelf voor.” Wat is het nou?

Om de verwarring te vergroten worden er verre islamitische landen bij gehaald, waar strenge regels gelden en vrouwen zelfs geheel gesluierd gaan. Alsof een Nederlands hoofddoekje gelijk staat aan pakweg een Afghaanse boerka. 

Crimineel ‘In traditionele Marokkaanse gezinnen is de vader de baas’, wordt de leerlingen in een volgende stap wijs gemaakt. En: ‘Jongens moeten zich al op jonge leeftijd als man gaan gedragen.’ Wat dat betekent is niet helemaal duidelijk. Hoe gedraagt een man zich? En wat is ‘op jonge leeftijd’? 4 jaar? 10? 14? Hoe dan ook, volgens de auteur van de lesstof is het moeilijk voor Marokkaanse jongens om zich in Nederland op jonge leeftijd als een man te gedragen. Dus dat is vragen om problemen.

Ook zien Marokkaanse jongens dat Nederlandse jongens meer mogen en niet veel hoeven van hun ouders, waardoor de Marokkaanse jongens liever niet thuis willen zijn en op straat blijven rondhangen, aldus het lesmateriaal. De gedachtengang die wordt ingeprent komt neer op: ‘Marokkaanse jongens zijn jaloers op Nederlandse jongens, hangen daarom op straat, komen daar in aanraking met drugs en criminaliteit en dan ziet hun toekomst er somber uit’. 

De auteur van de lesstof heeft echt heel goed nagedacht over waarom sommige Marokkaanse jongens crimineel worden. Welk van de antwoorden is volgens jou juist?

Allochtonen

Onder een derde kopje doet de auteur een poging om het verschil tussen allochtonen en autochtonen uit te leggen. Hij had ook gewoon een woordenboek erbij kunnen pakken, maar feitelijkheid is bij deze les kennelijk niet belangrijk. Het draait allemaal om interpretatie. In Nederland heb je volgens de auteur maar twee soorten mensen: allochtonen en autochtonen. Allochtonen zijn mensen die geen Nederlander zijn en autochtonen zijn mensen die wel Nederlander zijn. Zo simpel is het volgens de auteur.

Als klapstuk stap 5, waar de VMBO-leerling de oncontroleerbare ‘feiten’, de feitelijke onjuistheden, de vooroordelen en de platitudes nogmaals voorgelegd krijgt met als taak deze in te prenten: meisjes moeten zich van de Koran onderdanig gedragen, jongens moeten zich vroeg als man gedragen en dit geeft bij jonge allochtonen vaak een probleem, moslims zijn allochtonen en dat zijn geen Nederlanders. Zo, de leerlingen weten nu hoe het zit in Nederland. Wilders’ speechschrijver Martin Bosma kan er een puntje aan zuigen.

Update 15.15

Een woordvoerder van Malmberg laat in reactie aan de redactie van Joop weten:

Wij vinden het jammer dat onze lesmethode Blikopener mensen negatief raakt. Onze intentie is om jongeren op een open manier over herkenbare maatschappelijke onderwerpen te laten nadenken en discussiëren en niet om een waardeoordeel voor te schrijven. Wij gaan dit verder in beraad nemen.

Update 18:30

PvdA-Kamerlid Ahmed Marcouch stelt Kamervragen over het boek, zo laat hij op Twitter weten. De vragen zijn ingediend met steun van SP en D66.