Leer Duits!

Wij zien hoe Herr Gottlieb Daimler in de avond nog zit te knutselen aan het paardloos rijtuig, dat hij later naar zijn dochter Mercedes zou noemen. De werkster spreekt hem bestraffend toe: “Mr. Daimler, you are working too hard”. Or words to that effect. Zelden was de crisis van het vreemde talenonderwijs in Nederland treffender zichtbaar gemaakt.

Als Mercedes Benz de grondlegger van het bedrijf bij de Nederlandse televisiekijker wil introduceren, dan gebruikt het maar liever de Engelse taal. Denk niet dat zo’n besluit zonder blikken of blozen op een achternamiddag wordt genomen. Reclamebureaus gaan niet over één nacht ijs. Dit is geen onnozelheid. Hierover is nagedacht. Duits klinkt te vreemd en te ver en te onbekend in Nederlandse oren. Daar kun je zelfs in een reclame over een oerduitse uitvinder van het automobiel maar beter niet meer mee aankomen.

Dat is wel eens anders geweest. Tot de invoering van de mammoetwet waren op MULO, HBS en gymnasium, Frans, Duits en Engels verplichte eindexamenvakken. Wie een loopbaan in het bedrijfsleven nastreefde, deed er goed diploma’s handelscorrespondentie te halen in een en liever meer van deze talen. Mensen met een voortgezette opleiding konden met Frans, Duits en Engels overweg. Dit werd ook met verbazing door buitenlandse bezoekers vastgesteld.

De mammoetwet heeft hieraan de eerste slag toegebracht: leerlingen konden voor hun eindexamen talen laten vallen. Dat heeft er toe geleid dat steeds meer leerlingen kans zagen een middelbaar diploma te halen met alleen Engels op de lijst. Docenten aan HBO en universiteit halen het al lang niet meer in hun hoofd Frans- of Duitstalige literatuur op leeslijsten te zetten, want dat kunnen te weinig studenten volgen. In plaats daarvan behelpt men zich met vertalingen en het resultaat is dat heel veel nieuw wetenschappelijk materiaal uit Frankrijk of Duitsland ons land pas bereikt, als er Amerikaanse vertalingen van zijn verschenen.

Duitsland is Nederlands grootste handelspartner. Ook Frankrijk is voor Nederland economisch van wezenlijke betekenis. Samen spelen zij een centrale rol in het Europese beleid. Over cultuur en beschaving zal ik het verder maar niet hebben. Dat komt nog wel eens als die niet meer automatisch bij de linkse hobbies worden ondergebracht. Het feit dat wij de kennis van Frans en Duits op zo’n treurige manier teloor hebben laten gaan, kost onze samenleving geld, veel geld. We horen dingen te laat. We horen dingen niet goed. We laten ons misleiden door inadekwate vertalingen. Met ons gestamel krijgen wij bij deze grote handelspartners te weinig gehoor. We missen de informatievoorsprong die de brede talenkennis ons eerst gaf.

Dat kunnen wij met onze ambities om een gerespecteerde kennismaatschappij te worden, die meetelt in de wereldeconomie niet hebben. Onze minimale belangstelling voor het vreemdetalenonderwijs kost ons anders teveel economische groei.

Met steenkolenengels redden we het niet. Read my lips. Leer liever dit  eens te verstaan.