Laatste debat voor verkiezingen: 'Het tijdperk Wilders voorgoed afsluiten'

Tijdens het NOS-slotdebat vlogen zoals te verwachten viel de verwijten over en weer tussen de lijsttrekkers. Een op dreef zijnde D66-leider Rob Jetten richtte zich daarbij ook tot kiezers die eerder op Geert Wilders stemden. “Die mensen zijn keihard in de steek gelaten,” zei Jetten, die de PVV-leider verweet vooral te klagen in plaats van te leveren. Wilders reageerde met zijn standaard vastgelopen plaat en reutelde dat Nederland “wordt overspoeld door asielzoekers” als D66 aan de macht komt. Jetten noemde dat “een gênant huilie-huilieverhaal” van iemand die zelf nog geen migratiewet door de Kamer kreeg.

Een compleet uitgeblust ogende BBB-leider Caroline van der Plas had een zeldzaam wakker momentje toen ze Wilders herinnerde aan de kabinetsval eerder dit jaar. Volgens haar had de PVV-leider zijn asielplan direct aan zijn eigen minister moeten voorleggen, in plaats van de coalitiepartners onder druk te zetten. Wilders noemde dat “volledige onzin” en vond dat juist de BBB had gefaald door zijn voorstellen niet te steunen. Jetten sneerde daarop dat de “rechtse droom” van PVV en BBB vooral heeft geleid tot kapotbezuinigde asielopvang.

Ook tussen het CDA en de VVD botste het stevig. CDA-leider Henri Bontenbal zei het “oude spelletje” van de VVD "spuug- en spuugzat" te zijn, een opmerking die uit zijn tenen leek te komen. De koers van Yesilgöz draait volgens hem vooral om breekpunten. VVD-leider Dilan Yeşilgöz kwam niet verder dan een ingestudeerd riedeltje over hoe de kiezer voor een “centrumrechts kabinet” kan kiezen, of voor "links" (waarmee ze in werkelijkheid een kneiterrechts of centrum-linksig kabinet bedoelt), maar Bontenbal hield vast aan zijn oproep voor een “stabiel kabinet zonder kinderachtig gedrag” zoals waar Nederland de afgelopen twee jaar mee opgezadeld zat.

GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans pleitte tijdens het debat opnieuw voor stevige stikstofmaatregelen, desnoods met dwang. Dat stuitte op fel verzet van BBB, waarbij Van der Plas nog steeds doet alsof het twee jaar lange gepruts van haar landbouwminister Femke Wiersma levensvatbaar is. De VVD schaarde zich dan ook opvallend aan de kant van Timmermans: juridische zekerheid voor boeren zou belangrijker zijn dan nieuwe uitzonderingen.

In het laatste blokje van het debat ging het over leiderschap. In de laatste peilingen van onder meer Ipsos staan de PVV, GroenLinks-PvdA, het CDA en D66 nagenoeg op gelijke hoogte. Dat Wilders deel uit gaat maken van een nieuw kabinet is uitgesloten, nu vrijwel iedereen die er nog enigszins toe doet (dus niet Van der Plas) niet met de PVV wil samenwerken. Timmermans opende dan ook door aan te kondigen dat het woensdag tijd is om "het tijdperk Wilders voorgoed af [te] sluiten". Wilders sloeg daarop op de bekende wijze wilde om zich heen, maar Timmermans reageerde rustig: "U heeft de kans gehad. U heeft niks bereikt, behalve dat het vertrouwen in de politiek nog lager is geworden."

Woensdag gaan om 7:30 uur de stembussen open. Tot 21:00 uur kan er gestemd worden voor een nieuwe Tweede Kamer en voor een socialer, rechtvaardiger samenleving.