Laat het kabinet miljoenen kwetsbare Nederlanders juist in de steek?

De berichten over de situatie in verzorgingshuizen in de afgelopen maanden zijn zeer verontrustend. Het ontbrak aan beschermende maatregelen, en het lijkt er op dat duizenden mensen onnodig vroegtijdig zijn overleden. Het is te hopen dat strakker testen en meer beschermmaterialen de situatie daar nu verbeterd hebben. Maar geldt dat ook voor de situatie van de bredere groep van zelfvoorzienende “kwetsbaren”?

Het kabinetsbeleid van gecontroleerde verspreiding mikt op het niet overbelasten van de gezondheidszorg en het beschermen van de kwetsbaren. Deze laatsten moeten worden beschermd tegen het virus, terwijl de rest “voortkabbelend” wordt blootgesteld aan het virus. Die bescherming wordt tot nu toe vormgegeven door campagnes voor gedragsverandering (handen wassen en in de elleboog kuchen) en door social distancing maatregelen (“de intelligente lockdown”).

Wie zijn de kwetsbaren eigenlijk? Het is verleidelijk te denken dat dit alleen mensen in verpleeghuizen zijn, maar het is een heel grote groep. Het gaat natuurlijk om oude mensen: al vanaf 60 jaar oud stijgt het risico op zware complicaties bij een corona-infectie al sterk. Mensen met diabetes, hartklachten, astma/COPD, zwaar overgewicht en al dan niet genezen kanker behoren allemaal tot de kwetsbaren. Gezinsgenoten van mensen in risicogroepen gedragen zich vaak alsof ze zelf ook tot de risicogroep behoren. Zo praten we over meer dan een kwart van de bevolking. Miljoenen mensen dus.

De verwachting van de overheid is dat mensen die het virus gehad hebben immuun worden en daarmee gaandeweg samen een soort struikelblok voor het virus vormen. Als bijvoorbeeld 20% van de bevolking niet meer ziek kan worden en het virus niet kan doorgeven maakt dat het mogelijk andere remmende maatregelen af te bouwen. Meer immuniteit is meer bioscopen open, als het ware.

Het kabinet gaat er daarbij van uit dat bij zo’n 60% immuniteit in de bevolking het virus grotendeels zal uitdoven. Risicogroepen kunnen zich dan vrij bewegen. Dit zou eerder kunnen zijn als er een vaccin of medicijn is tegen Covid-19, maar het is onzeker of dergelijke redding al in 2021 komt, laat staan in 2020. Ook dat getal van 60% is onzeker. Afhankelijk van de besmettelijkheid zou het ook hoger kunnen liggen en experts zeggen dat misschien pas bij 80% of 90% immuniteit de uitbraak uitdooft. En dan is het ook nog onzeker dat mensen immuun blijven.

Als we toch uitgaan van de drempel van 60% besmetting is de enige manier dat niveau te bereiken door social distancingmaatregelen (die met de tijd kunnen worden afgebouwd maar tot minstens 60% immuniteit zullen moeten voortduren). Die maatregelen komen, dat zegt het woord al, neer op het uit elkaar houden van mensen. In de praktijk betekent dat vooral het weghouden van kwetsbaren van de rest.

De prijs voor dit beleid is daarmee een gedwongen keuze voor isolement of gevaar. Voorzichtige pensionado’s en andere kwetsbaren zullen tot de situatie verbetert thuis moeten blijven, mogelijk jaren lang. Hun vrienden en familie ontmoeten ze buiten en op afstand. Boodschappen laten ze liefst bezorgen. Een bezoek aan een concert, bioscoop of eindexamenceremonie zit er niet in. De “hard core” kwetsbaren zoals mensen met een immuunsysteemziekte zijn veroordeeld tot thuis zitten.

Minder voorzichtige kwetsbaren kunnen en mogen een normaal leven leiden, maar hebben dan een serieus risico ziek te worden. Het kabinetsbeleid wil constant een significant deel van de bevolking besmet laten zijn, dus “buiten” zijn is altijd risicovol. Afhankelijk van de risicogroep kan het sterftepercentage onder besmette mensen tot tientallen procenten oplopen. Een hoog percentage zal lange tijd ernstige klachten houden.

Een duivels dilemma, zonder twijfel. Maar vergelijk dat dilemma eens met de keuze die een Nieuw-Zeelandse of Noorse kwetsbare persoon iedere dag moet maken: ga ik voor mijn lol naar buiten, of blijf ik lekker thuis? Want waar het virus grotendeels en duurzaam onderdrukt is, is het risico op infectie vrijwel weg. En dus ook het serieuze gevaar van infectie bij het leiden van een normaal sociaal leven.

Kwetsbare Nederlanders hebben de afgelopen maanden weinig lawaai gemaakt over hun onnodige lot, maar dat zal hopelijk niet zo blijven. Een paar maanden je leven op slot gooien, zeker als het mooi weer is, kan misschien nog wel. Maar dit kan jaren gaan duren. Alleen in hun belang al zou Nederland net als een snel groeiende lijst landen moeten overstappen naar een strategie van verregaand onderdrukken van het virus met strak testen, bron- en contactonderzoek. Dat levert ook grote economische voordelen op. Dit recept werkt overal waar het serieus is geprobeerd goed. Onze kwetsbare landgenoten verdienen dit ook in Nederland.