Laat de patiënt regie voeren over eigen zorg

Als het aan het kabinet ligt, eindigt dit jaar met een drastische inperking van het persoonsgebonden budget. Het pgb kan en moet worden gered. Het is onvermijdelijk dat de hele AWBZ op de schop gaat!

Als het aan het kabinet ligt, eindigt dit jaar met een drastische inperking van het persoonsgebonden budget. Iedereen die dankzij een pgb nu thuis kan wonen, een baan heeft en een rijk sociaal leven kan leiden, wordt de dupe. De afgelopen jaren is de weg ingeslagen van meer eigen regie voor mensen met een beperking door de mogelijkheid zelf zorg in te kopen. Ook de VVD was daar voorvechter van. Het kabinet doet nu een stap terug door zorg uitsluitend te organiseren vanuit de zorgaanbieder. ‘One size fits all’-zorg is niet alleen slecht voor de zorgbehoeftige, maar ook onnodig duur.

Staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten noemt haar plannen een ‘kwaliteitsimpuls’. Dat is aantoonbaar onjuist. Veel mensen raken de door henzelf gekozen zorg juist kwijt. Premier Rutte en PVV-woordvoerder Agema zeiden dan ook wat anders. Volgens hen zijn de plannen nodig om de kosten voor de langdurige zorg in de hand te houden.

Ook dat argument van de onbetaalbaarheid klopt niet. Zorg in natura is juist duurder. De kosten van hulp via de thuiszorg of een andere instelling zijn meestal hoger dan zelf, op maat, zorgbegeleiding inhuren. Ondertussen kunnen zowel een kwaliteitsimpuls als besparingen binnen het pgb wel degelijk hand in hand gaan. En wel met de volgende oplossing.

Zorg dat iemand die zich bij het zorgkantoor meldt een echte keuze heeft voor een persoonsgebonden budget of zorg in natura. Zij moeten die verantwoordelijkheid ook aankunnen. Wie niet zelf de regie kan voeren over zijn pgb moet er geen willen hebben. Stel als voorwaarde dat ze een zorgplan opstellen waarin staat hoe ze het pgb willen besteden. En maximeer het bedrag dat besteed mag worden aan mantelzorg. Het is slecht voor de arbeidsparticipatie van mantelzorgers als zij financieel afhankelijk zijn van een familielid dat een pgb heeft.

Maar alleen een hervorming van het pgb is niet genoeg. De kosten van de AWBZ nemen exponentieel toe en dat ligt niet alleen aan de vergrijzing. Een deel van die kostenstijging is niet te voorkomen. Maar er valt ook te besparen, en daar moeten we niet voor terugdeinzen, zelfs niet voor een totale hervorming van de AWBZ.

Het pgb kan juist als voorbeeld dienen voor de traditionele zorginstellingen. Hoe kan het dat een cliënt in een zorginstelling per jaar meer ‘kost’ dan een pgb-houder? En hoe kan het dat er desondanks vaak eigen bijdragen gevraagd worden voor zaken die al gedekt zijn door de AWBZ?

Blijkbaar blijft er in gewone zorginstellingen veel geld aan de strijkstok hangen. Geld dat niet aan langdurige zorg besteed wordt, maar aan veel te hoge managerssalarissen en overbodige behandelingen.

De cliënt moet de baas worden over zijn eigen zorg. Instellingen moeten daarop inspelen. Wanneer zij geprikkeld worden om goede, betaalbare zorg aan te bieden, dan kiest een cliënt vanzelf bewust voor deze instelling.

De scheiding van wonen en zorg is een stap in de goede richting. Maar een echte doorbraak zou pas zijn als er een onderzoek komt naar een ‘cliëntvolgend budget’. En als de behandelingskosten van cliënten in de langdurige zorg uit de AWBZ worden gehaald, en ondergebracht in de Zorgverzekeringswet.

Want dan moeten zorginstellingen kritisch gaan kijken naar hoe ze de zorg organiseren, welke kosten ze daarvoor maken en wat de behoeften van hun patiënten zijn. Dat kan tot verzet leiden vanuit de hoek van de grote zorginstellingen, maar zal uiteindelijk leiden tot een zorg waarin de patiënt echt de baas is over zijn zorg. En ook nog voor een scherpere prijs.