Kun je overgewicht importeren?

Waarom worden mensen te zwaar? Is overgewicht erfelijk? Er is zeker sprake van een ongunstig genetisch mozaïek bij sommige bevolkingen, maar dat kan het toch niet helemaal verklaren.

Mexico heeft nu de dikste bevolking ter wereld en heeft daarmee de Verenigde Staten van de door hen lang bezette eerste plek gestoten. Niet omdat mensen in de VS minder dik worden, maar simpelweg omdat de Mexicanen kort geleden net nog wat dikker zijn geworden. Ook Arabische bevolkingen in het Midden-Oosten zijn nogal zwaar. Opvallend is dat eilandbevolkingen ook hoog op de lijst van zware bevolkingen staan. De oorzaak hiervan heeft deskundigen erg bezig gehouden. Als je de gewichtstoename van mensen op eilanden in de Stille Oceaan begrijpt, weet je misschien ook meer over dik worden in het algemeen.

Onderzoekers bestudeerden de obesitasepidemie op de Cookeilanden en op het eiland Nauru tussen 1980 en 2008 en wijzen allerlei maatschappelijke en politieke factoren aan.

Kolonisten en hun Westerse dieet

De komst van kolonisten aan het einde van de negentiende eeuw veranderde het leven van de eilandbewoners. Uit onderzoek blijkt dat de kolonisten de bewoners kwamen civiliseren via onder andere onderwijs over gezond eten. De traditionele voedingswijzen verdwenen en lokale kennis over het produceren van voeding verdween vervolgens snel. Het eten van rauwe vis werd vervangen door gebakken vis. Het verzamelen van voeding raakte uit de gratie en er werd energierijke voeding geïmporteerd. De gronden die voorheen werden onderhouden raakten onvruchtbaar. De veranderingen verliepen snel. Door de calorierijkere voeding daalde de kindersterfte en nam de bevolking toe. Er kwam nog meer import van het Westerse dieet: zoet, zout en vet. Het is een beetje het favoriete verhaal van Europeanen over ‘de edele wilde’. Die wist goed voor zichzelf te zorgen en als je hem zijn gang liet gaan waren er geen problemen. Maar de Westerse mens verschijnt en de achteruitgang zet in.

Erfelijkheidsfactor

Hoewel de theorie die de onderzoekers ons voorzetten sympathiek is, is er toch wel wat meer aan de hand. Er is wel degelijk een erfelijke factor in het spel. Walvisvaarders die op de eilanden zijn blijven hangen hebben daar vrouwen gehad en kinderen gekregen. Na de ‘Coca-Colanisering’ zijn de kinderen waarvan de ouders twee oorspronkelijke bewoners waren sneller dikker geworden dan de kinderen uit gemengde relaties. Bovendien heeft ondervoeding van zwangere vrouwen ook een sterke relatie tot toename van het overgewicht bij hun kinderen.

Bij ingewikkelde problemen spelen nu eenmaal veel factoren een rol. Hoe de puzzel precies in elkaar moet worden gezet weten we nog niet helemaal. Wat echter wel duidelijk is, is dat de introductie van de Westerse manier van eten in combinatie met toenemende welstand (waardoor bijvoorbeeld meer mensen een auto konden kopen) een belangrijke factor is geweest.

Maar hoe draai je dat terug -niet alleen op de Cookeilanden- zonder een hoop gedoe te krijgen met de belangen van de voedingsindustrie en tegenspartelende politici?

 

Het laatste boek van Ivan Wolffers is ‘Als de tijd voor altijd stil zou staan ‘

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht