Krediet-crisis toont euvel van privatiseringen

Vooralsnog zijn er tijdens de krediet-crisis in Nederland drie banken failliet gegaan. Zonder staatssteun waren ING en SNS en ABN dat voorbeeld gevolgd. Het probleem van banken is dat ze grote schulden hebben. Het onderpand daarvoor–rommelhypotheken, Dubai vastgoedfondsen en Griekse staatsobligaties- bleek overgewaardeerd. Evengoed zijn op grond van die overgewaardeerde bezittingen niet terugvorderbare dividenden en bonussen uitgekeerd.

Dit spelletje – veel lenen; bezittingen overwaarderen; bonussen uitkeren; bedrijf insolvabel – is niet beperkt tot de financiële sector. Het is de manier waarop bij privatiseringen ‘winst’ wordt gemaakt. Een hypothetisch maar niet zo hypothetisch voorbeeld moge dit illustreren. Stel dat woningbouwcorporaties aandelen gaan uitgeven zoals vast wel iemand bepleit. Een zakenbank koopt (met geleend geld) de aandelen van de corporatie. Vervolgens gaan de bankiers aan de slag om de bezittingen – hier de woningen – boekhoudkundig te pimpen.

Dit kan op vele manieren. Als huizenprijzen stijgen, stijgt de boekwaarde van de huizen automatisch. Een manier om een handje te helpen is om de huizen van een door een bevriende zakenbank overgenomen corporatie te ruilen voor de eigen huizen. Op papier voor een hoge prijs, maar omdat er geruild wordt, alles met gesloten beurzen. Daarna ruilt men weer terug, uiteraard tegen een op papier nog hogere prijs. Als dat niet werkt, worden de huizen in de boekhouding ‘geherclassificeerd’ zodat ze niet meer tegen marktwaarde worden gewaardeerd. Uit een intern model komt dan een hogere prijs. Van de accountant mag het allemaal. Met alle banken die sinds 2008 failliet of insolvabel bleken, was volgens de accountant helemaal niets mis.

Als de bezittingen eenmaal overgewaardeerd zijn, maakt de corporatie winst. Let wel: op papier, er is geen euro binnengekomen. Vervolgens leent de woningbouwcorporatie op instigatie van de eigenaar wat miljoenen. De overgewaardeerde bezittingen vormen het onderpand voor de lening. De lening zelf wordt als ‘winst’ uitgekeerd als bonus en dividend. Enkele jaren blijken de huizen toch niet zo veel waard en zijn de corporaties insolvabel. De corporatie bezuinigt of de overheid springt bij. De bonussen zijn niet terug te vorderen.

Vergezocht? Zo ging het bij de banken, zo ging het bij PCM en zo ging het bij de Hema. Zo gaat het bij privatiseringen. Zoals het spreekwoord luidt ‘a balance sheet consists of two sides, the left side and the right side. On the left side nothing is right, and on the right side nothing is left.’ Privatiseren is het op grond van overgewaardeerde bezittingen als bonus uitkeren van geleend geld, waarna faillissement volgt. Behalve dat dit door sommigen mogelijk als weinig rechtvaardig ervaren zal worden, is het desastreus voor produktie en werkgelegenheid. De krediet-crisis heeft geleid tot de grootste recessie sinds de jaren ’30. En gewone bedrijven laat de overheid wel failliet gaan.