Koenders moet afscheid nemen van illusiepolitiek: Erken Palestina!

In steeds meer Europese landen barst het debat los over de erkenning van Palestina. Nederland doet er goed aan niet achter te blijven en over te gaan tot erkenning van een Palestijnse staat. Het ‘strategische moment’ waar Minister van Buitenlandse Zaken Koenders vorige week over sprak, het moment waarop het terecht zou zijn om Palestina te erkennen, is reeds aangebroken. Bij een erkenning zijn zowel Palestijnen als Israëli’s gebaat.

In aanloop naar een stemming midden oktober over een niet-bindende motie in het Britse parlement om Palestina te erkennen ondertekenden honderden Israëli’s, waaronder (ex-)politici, voormalige kopstukken uit het militaire establishment en prominente culturele figuren, een aan het parlement gerichte brief. De oproep in de brief was eenduidig en helder: stem vóór. ‘Een erkenning garandeert niet alleen het bestaan en de veiligheid van Palestina, maar ook het bestaan en de veiligheid van Israël’ schreven de ondertekenaars. Deze honderden Israëli’s zijn het erover eens dat het vredesproces op sterven na dood is, en dat de tweestatenoplossing steeds moeilijker te realiseren wordt door een voortgaande verdieping van de bezetting en door toenemend radicalisme in Israël en Palestina. Er zijn baanbrekende stappen nodig om van een onafhankelijk Palestina naast Israël een realiteit te maken.

Negen maanden lang heeft de Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken John Kerry verwoede pogingen gedaan om de vredesonderhandelingen tussen de Israëlische premier Netanyahu en de president van de Palestijnse Autoriteit Abbas tot een succes te maken. Het heeft niet mogen baten. In april 2014 klapte de laatste ronde van vredesonderhandelingen. Amerikaanse functionarissen verzuchtten, anoniem, dat de regering Netanyahu, gedomineerd door hardliners, weinig tot geen inzet toonde om het overleg te laten uitmonden in een vredesregeling.

Israël heeft als bezettende macht de verplichting, en als sterkste partij zo goed als alle troeven in handen, om de bezetting te beëindigen en een tweestatenoplossing te helpen realiseren. Deze Israëlische regering maakt er echter geen werk van – haar zorg is het conflict te ‘managen’ en een oplossing te frustreren. De bouw in de illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied is de afgelopen jaren alleen maar in omvang toegenomen. Honderden miljoenen euro’s extra zijn naar de nederzettingen gevloeid. De positie van Abbas wordt constant ondermijnd, hoe gematigd hij zich ook opstelt. De Palestijnse eenheidsregering ontmoette vanuit Israël slechts keiharde tegenwerking. Het lijkt alsof de regering Netanyahu niets meer vreest dan een oplossing van het conflict. De VS op haar beurt heeft als wegbereider en begeleider van de onderhandelingen verzuimd de Israëlische regering actief te houden aan haar verantwoordelijkheden. De aanpak van de afgelopen jaren om tot een vredesovereenkomst te komen heeft daarmee gefaald.

Dat vraagt om een nieuwe aanpak. Een erkenning van Palestina zendt een duidelijk signaal uit: ons geduld is op. De Palestijnen hebben recht op zelfbeschikking en gelijke nationale en politieke rechten. De bezetting moet beëindigd worden. Een erkenning betekent diplomatieke steun in de rug voor de Palestijnse Autoriteit. Het brengt meer evenwicht in vredesonderhandelingen, die tot nu toe juist uitermate onevenwichtig zijn verlopen. En dat is ook goed nieuws voor Israël. Door het uitblijven van enig diplomatiek succes neemt in Palestina steun en draagvlak voor een geweldloze, politieke oplossing af. Als vredesonderhandelingen immers al zo lang tot niets leiden terwijl de bezetting met de dag zijn greep op het Palestijnse land versterkt, waarom zou de weg van onderhandelingen dan voortgezet moeten worden? De gematigde Palestijnse stem is nog altijd voorstander van een oplossing via diplomatieke weg, maar is verzwakt, en kan daarom baat hebben bij de erkenning van Palestina. Het zou een internationaal diplomatiek succes zijn dat enig perspectief biedt.

Nederland kan hierbij binnen Europa een sleutelrol vervullen. Nederland is een van de meest trouwe bondgenoten van Israël in de EU. Nederlandse erkenning van Palestina laat zien dat het menens is. Als zelfs ons land, vanuit zijn positie, een onafhankelijk Palestina erkent, waar wachten andere EU-landen dan nog op? Onze nieuwe Minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders, liet vorige week aan de Tweede Kamer weten dat een erkenning zal plaatsvinden op het juiste ‘strategische moment’. Dat moment is reeds aangebroken. Erkenning zou een niet mis te verstane eerste stap zijn binnen het Israël/Palestina-beleid van de nieuwe minister – een stap die daadwerkelijk verschil kan maken. Koenders kan daarbij op de steun rekenen van zijn eigen partij: PvdA-buitenlandwoordvoerder in de Tweede Kamer Michiel Servaes hield vorige week een pleidooi voor erkenning. En ook de nieuwe EU-buitenlandchef Federica Mogherini was meer dan duidelijk toen zij, daags na haar aantreden, zei dat zij binnen vijf jaar – haar ambtstermijn – een Palestijnse staat gerealiseerd wil zien.

Het is tijd dat Nederland afscheid neemt van illusiepolitiek, van het idee dat de wijze waarop vredesonderhandelingen de afgelopen jaren zijn gevoerd tot een blijvende oplossing zal leiden. De onevenwichtigheid in de machtspositie van beide partijen en de onwil van de regering Netanyahu maken het noodzakelijk om andere manieren in stelling te brengen om de tweestatenoplossing te redden. Erkenning van Palestina biedt een uitweg. Het kan een stap zijn naar een vredesakkoord dat de Palestijnen de rechten geeft die hen al zolang worden ontzegd, en het werpt het Israëlische bestel een reddingsboei toe, waarvan het democratische en morele gehalte steeds dieper wordt aangetast en gecorrumpeerd door de bezetting.

Jaap Hamburger is voorzitter van Een Ander Joods Geluid