(Kleuren)blind beleid

Forum, zo’n beetje het enige landelijke kenniscentrum over de multiculturele samenleving, gezeteld in Utrecht, presteerde niet naar behoren volgens de overheid. Een groot deel van haar taak – en dus het budget – ging naar twee andere Utrechtse organisaties: Movisie en Verwey-Jonker instituut.

Ik zal niet inhoudelijk evalueren waarop het afschaven van Forum is gebaseerd. Wel zie ik het als exemplarisch voor een tendens, of beter gezegd een beleidstruc van de Nederlandse overheid. Met het geld van Forum wordt geen betere kenniscentrum of meerdere en concurrerende centra over de multiculturele samenleving opgezet. Neen, het geld gaat naar twee tot aan de botten toe witte welzijnswerkdenktanks. Het hoofdvraagstuk van Forum, de multiculturele samenleving, wordt budgettair gewoon weggegumd. Dat geld komt in een algemeen, lees: niet-voor- diversiteitsvraagstukken-potje. Weg, het politieke gedoe met Wilders als geduchte electorale concurrent rondom de multiculturele samenleving. Rutte en de zijnen passen weer eens een verdwijntruc toe, geheel in de geest van hun kleurenblind beleid.

De redenering achter het kleurenblind beleid is rechttoe rechtaan. Wijkproblemen zijn wijkproblemen, of dat zich nu afspeelt in een zwartekousengemeente of in een meer dan 150 etniciteiten-rijke Rotterdam. Onderwijs is om goed te leren schrijven en rekenen, of je nu Ahmad heet of Arie. Jeugd-extremisme is jeugd-extremisme, of het nu lui zijn die via sociale media een verjaardagspartij aangrijpen om een boerendorp op z’n kop te zetten of om grootstedelijke maatschappijkritische moslimrappers die Syriëgangers worden. Een trauma is een trauma, of het nu van een kettingbotsing op de A2 komt of door jarenlang kindsoldaat geweest te zijn.

Een perspectief dat op het eerste gezicht past binnen het non-discriminatie-gedachtengoed van het liberalisme. Maar het is een farce om ongelijke situaties gelijkelijk te behandelen. Het is discriminerend en werkt de tegenstellingen en ongelijkheid in de hand als je nieuwkomers en de nieuwe maatschappelijke uitdagingen behandelt met beleidsinstrumenten aan de hand van kenniscentra die uitblinken in oude, gevestigde, witte casuïstiek.

Het kleurenblind beleid is een gevolg van de angst van de zittende politici voor de electorale winst van Wilders. Een door angst gestuurde hardhandige aanpak die stilaan in het maatschappelijk domein en in de kunst en cultuur is gaan kappen. Organisaties als Kosmopolis, het Molukse museum, het Slavernij Instituut en het maatschappijkritische Eutopia Instituut zijn uit de weg geruimd. Wat het kabinet betreft, komt er niets voor in de plaats. Nu was Forum aan de beurt. Opgeruimd staat netjes, welkom terug in het witte landschap van het maatschappelijk middenveld.

Toch is het een illusie om de maatschappelijke dynamiek van een steeds meer multicultureel geworden Nederland en de daarbij behorende nieuwe zorgen en zegeningen zomaar weg te relativeren door het afschaffen van instituten. Je kunt de instituten wegbezuinigen, maar de politieke en culturele dynamiek die de minderheden hebben meegebracht, blijven.

De beleidstruc om de multiculturele werkelijkheid niet te hoeven zien, maakt de migrantenemancipatie nog meer conflictueus, het roept meer etnische en religieuze profilering op. De les voor migranten en minderheden is: maak jezelf zo groot dat zelfs de blinde politieke elite je in het vizier krijgt.