Klaas de Jonge (85), strijder tegen apartheid die 2 jaar opgesloten zat in Nederlandse ambassade, overleden
De legendarische strijder tegen de Zuid-Afrikaanse apartheid Klaas de Jonge is deze week op 85-jarige leeftijd overleden na een langdurige ziekte, meldt NRC. De antropoloog De Jonge werkte in Zuid-Afrika ondergronds voor het ANC van Nelson Mandela. Hij werd in 1985 aangehouden met in zijn auto wapens en explosieven. Toen hij moest laten zien waar de lading afgeleverd moest worden gaf hij het adres van de Nederlandse ambassade. Eenmaal gearriveerd ontsnapte hij aan de agenten en vluchtte het gebouw in. De agenten sleurden hem naar buiten maar Nederland eiste met succes dat De Jonge terug mocht komen.
Deze episode heeft zijn leven goeddeels bepaald. Steeds moest hij uitleggen waarom hij had gekozen voor de gewapende strijd, hoewel daarbij ook onschuldige slachtoffers vielen. Dat deze vragen nooit, of zelden, werden gesteld aan oud-verzetsleden uit de Tweede Wereldoorlog, zat hem dwars. Als hij hulp had gewéigerd, dan was hem pas iets te verwijten zijn geweest, zei hij onlangs nog. „Maar dan waren mijn kinderen niet zo trots op me als nu.”
Hij kwam na 26 maanden vrij en keerde terug naar Nederland. In 1988 werd hij in Nijmegen vergiftigd, vermoedelijk door de Zuid-Afrikaanse geheime dienst BOSS die in Nederland actief was.
Na de overwinning en de afschaffing van apartheid verrichtte hij onder meer onderzoek voor de Zuid-Afrikaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie.
Praat mee
Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.
Reacties (37)
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
Natuurlijk zat hij opgesloten in de ambassade want als hij naar buiten zou gaan dan zou hij door het apartheidsregime opgepakt worden.
"Steeds moest hij uitleggen waarom hij had gekozen voor de gewapende strijd, hoewel daarbij ook onschuldige slachtoffers vielen. Dat deze vragen nooit, of zelden, werden gesteld aan oud-verzetsleden uit de Tweede Wereldoorlog, zat hem dwars." Ik dacht er vroeger anders over maar ik vraag me steeds meer af wat nu de bijdrage is geweest van dat gewapende verzet in Nederland. Een domme, mislukte aanval op Duitse militairen bij Putten heeft een groot gedeelte van de mannelijke bevolking aldaar het leven gekost. Voor de mislukte aanslag op Rauter bij de Woeste Hoeve werden ook meer dan honderd man tegen de muur gezet. Voor zover ik weet kon je in 1944 wel voorspellen dat elk van dat soort acties represailles opleverde. In mijn ogen is het terecht dat er vragen gesteld worden bij dit soort verzet.
Gelukkig zijn er nog mensen die strijden en streden tegen ongelijkheid, racisme en stereotypering. Die voor een gelijke samenleving zijn wat je achtergrond ook is. Er zijn aan de andere kant ook Nederlanders die ertegen zijn. Zeker ook in het verleden. Die van geboorte Nederlander zijn. Had je eerst de Boeren, die voornamelijk van Nederlandse afkomst, later ook immigranten en zendelingen die het Christendom moesten gaan verspreiden. Zo ook de vader van Hendrik Verwoerd. Die in Zuid-Afrika het schopte van hoofdredacteur van een (extreem) rechts nationalistische krant tot minister in kabinet (van de Nasionale partij) en zelfs later premier. Sterk in de ideologie stond van de white supremacy ideologie. Ontnam het stemrecht van kleurlingen. Was de architect van de Apartheid. Het extreemrechtse karakter en denkwijze werd daarnaast steeds duidelijker door de pro-Nazi Duitsland en de antisemitische standpunten en uitspraken. Het doet denken aan Nederlandse taferelen van mensen die hier ook kleurlingen als minderwaardig zien die geen gelijke behandeling zouden mogen of moeten hebben. Ook al komen ze uit voormalige koloniën en gebieden.
"Het doet denken aan Nederlandse taferelen van mensen die hier ook kleurlingen als minderwaardig zien die geen gelijke behandeling zouden mogen of moeten hebben. Ook al komen ze uit voormalige koloniën en gebieden. " Welja, een regime voortgekomen uit de westerse koloniën strijd (trouwens: ook Engelsen hebben in Z.A een vinger in de pap) één op één kopiëren naar Nederland 2023. Nee nog bete: naar de Nederlanders. "Want dat bekt lekker in eikeltjespyama land, en het levert je een lekker warm gevoel op. En doe je het nog wat uitgesprokener, dan krijg je een schouderklopje en een Gulpener-biertje van je gelijkgestemde buurman, die toevallig net terugkomt van de cursus: 'Hoe voorkom ik plaats innemen met mijn mannelijkheid op straat."
Mathijs er zijn vandaag de dag nog een heleboel Nederlanders die de apartheid in Israël steunen. Zolang dat zo is heeft PVDB gewoon gelijk.
@Mathei Waar vergelijkt PVDB2 precies het huidige regime in Nederland met het Apartheidsregime? Hij schreef letterlijk: [Nederlandse taferelen van mensen die hier ook kleurlingen als minderwaardig zien die geen gelijke behandeling zouden mogen of moeten hebben.] Daarmee verwijst alleen naar opvattingen van bepaalde mensen in Nederland. Jouw emoties door het onderwerp anti-Apartheid lijken jouw leesvaardigheid te vertroebelen.
Is de situatie in zuid-afrika voor zwarte Afrikanen tegenwoordig beter dan tijdens het apartheid regime?
Wat denk je zelf? Onder het apartheidsregime mochten zwarten niet langer dan 72 uur in een ‘blanke’ stad verblijven als ze daar niet ook werkten. Ze mochten niet trouwen met een witte vrouw, ze mochten geen plaats nemen op bankjes in het park, niet zo maar mensen bij zich thuis uitnodigen, ze hadden geen arbeidsrechten en konden ten aller tijde ontslagen worden (waarna ze dus ook de stad moesten verlaten waar ze woonden), ze hadden geen stemrecht, ze waren verplicht extra belasting te betalen bovenop de belasting die voor iedereen gold, etc,. etc. Ja, er is nog steeds armoede en ongelijkheid in Z-Afrika. Het kapitalisme is niet afgeschaft en Z-Afrika behoort tot het arme globale Zuiden. Maar je bent wel behoorlijk van het padje als je niet ziet dat de afschaffing van de Apartheid een gigantische stap vooruit is.
Je had Mandela. Je had de gewapende paramilitaire tak van het ANC. Twee SEPARATE (in dikke letters) zaken. En daar laat ik het bij.
Zou het waarderen als je het toelicht. Je wilt toch niet zeggen dat strijd tegen een racistische onderdrukker terreur is?
Je had ook de Ierse IRA en de politieke tak Sinn Féin. Iedereen haalt dat trucje uit. Onschuldige slachtoffers maken is nooit te vergoelijken of je moet denken waar gehakt wordt vallen spaanders. Maar dan moet je het ook van de andere kant accepteren.
Overigens had Mandela de gewapende arm van het ANC opgericht, dus zo SEPARATE (in dikke letters) zijn die twee niet.
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
@ Satya, Nou, waar ik persoonlijk altijd erg veel moeite mee heb gehad, dat zijn de 'erfaanvallen' op (willekeurige) blanke boeren. Ik hoef u denk ik niet te vertellen wat dat allemaal behelsde. En helaas soms nog behelst. Ik trek een heel duidelijk onderscheid tussen het politieke ANC (Mandela) en deze totaal gestoorde idioten. Er zal een link zijn: ergens ver weg. En ook het lied 'kill the boer' is, nou ja. Moeilijk. De effectieve strijd is uiteindelijk beslecht met de handelsboycots: waardoor het land dusdanig economisch plat kwam te liggen dat men wel moest. Mandela -die decennia op robbeneiland gevangen heeft gezeten- was daarbij cruciaal.
"Maar wat probeer je stiekem te zeggen". @Vuurrood. ‘Dat ik voor apartheid ben’. Nou goed? Het zal er vast ongelukkig staan, maar het benadrukken van een heel nadrukkelijk onderscheid tussen ‘iets’ -in dit geval 2 cruciale zaken- kun je binnen deze context (apartheid) überhaupt nauwelijks doen zonder dat het een rare smaak krijgt. Tel daarbij op opportunisten als u, en dan vergeef ik mezelf mijn ‘onvoorzichtigheid’.
@Mathei Racisten gebruiken regelmatig Martin Luther King Jr en Nelson Mandela als toonbeelden van deugdzaam verzet. Ze slaan meestal de plank, omdat ze niet oprecht geïnteresseerd zijn in hun strijd en de werkelijke geschiedenis daarvan. Martin Luther King Jr was diep teleurgesteld in zogenaamd fatsoenlijke conformisten die bang voor polarisatie zich afzijdig hielden om de burgerrechten te veranderen. Nelson Mandela was betrokken bij de gewapende strijd tegen Apartheid. [uMkhonto we Sizwe (Speer van de Natie) was de paramilitaire vleugel van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) en werd opgericht door Nelson Mandela in de nasleep van het bloedbad van Sharpeville. Haar missie was om te vechten tegen de Zuid-Afrikaanse regering.] https://en.m.wikipedia.org/wiki/UMkhonto_we_Sizwe#:~:text=uMkhonto%20we%20Sizwe%20(Xhosa%20pronunciation,wake%20of%20the%20Sharpeville%20massacre.
Net als antisemitisme had de apartheid ook een christelijke legitimatie, namelijk het Calvinisme.
"Nou, waar ik persoonlijk altijd erg veel moeite mee heb gehad, dat zijn de 'erfaanvallen' op (willekeurige) Palestijnen.
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
Mathijsco: Heb jij je eigenlijk ooit verdiept in de geschiedenis van Zuid-Afrika? Het ontstaan en de gevolgen van het apartheidsbeleid en wat dat met de zwarte bevolking deed? En dan vind jij het noodzakelijk om het volgende te schrijven: Je had Mandela. Je had de gewapende paramilitaire tak van het ANC. Twee SEPARATE (in dikke letters) zaken. En daar laat ik het bij. Je had bijvoorbeeld kunnen schrijven waarom het ANC een gewapende tak had. Je had kunnen schrijven over de misdaden van de Zuid=Afrikaanse politie en de gewapende tak van de conservatieve boerenpartij. Je had kunnen schrijven over Steve Biko. Maar nee, jij verstopte je achter zo iets niets zeggend als "en daar laat ik het bij"!
@Mathei Die handelsboycots kwamen niet plotseling uit de lucht vallen. Dat was een gevolg van decennialang strijd voeren tegen Apartheid. Waaronder ook gewapend verzet.
@Matijsco [Nou, waar ik persoonlijk altijd erg veel moeite mee heb gehad, dat zijn de 'erfaanvallen' op (willekeurige) blanke boeren. Ik hoef u denk ik niet te vertellen wat dat allemaal behelsde. En helaas soms nog behelst.] Hierboven heb je het over de gewapende paramilitaire tak van het ANC ttv de anti-apartheidsstrijd. Nu heb je het over iets totaal anders. Je stelde dat de gewapende paramilitaire tak van het ANC totaal SEPERATE was van Mandela. Dat klopt niet want juist Mandela heeft de gewapende tak opgericht (Speer van de Natie). Dat was ook formeel de reden waarom het regime hem oppakte (na een tip van de CIA). Nu begin je over de zgn ‘erfaanvallen’. Dat heeft niks met het ANC te maken maar is een gevolg van het feit dat de regering er maar niet in slaagt om het land te hervedelen.
@ Mark Huysman, “Nu heb je het over de zogenaamde ‘erfaanvallen’: dat heeft niks met het ANC te maken maar is een gevolg van het feit dat de regering er maar niet in slaagt het land te herverdelen.” Allereerst: ik deel het vroegere ANC onder de apartheid op in paramilitair enerzijds, en politiek anderzijds. Waarom ik dat doe -en ook de nuance die daar bij hoort- heb ik hierboven beschaafd proberen toe te lichten. Iemand anders hier had het over Sinn fein en de Ira: laat ik -althans, de verhouding-als ongeveer soortgelijk beschouwen. Dat geldt niet voor de wandaden. Even heel praktisch vertaald voor u: u heeft toch hoop ik het relativerend vermogen om een onderscheid te zien tussen Nelson Mandela enerzijds, en een moordende en verkrachtende idioot anderzijds die blanke boeren overvalt/levend verbrand met een autoband om hun nek, hun kinderen vermoord en hun vrouwen verkracht. ? Het lied: ‘kill the boer’ (Dubul Ibhunu) daar mag u zich eens in gaan verdiepen.
Mathijsco: En nog steeds geen woord over het apartheidsregiem. Nog steeds geen woord over de gewapende tak van de blanke boeren. Geen woord over Steve Biko. Geen woord over de slavenarbeid in de diamantmijnen.
@ Vuurrood, Pardon? Eerst hierboven een buitengewoon lage en goedkope ‘hit and run’ plegen (waar u niet op terugkomt, typisch!) en nu gaat u mij wel eventjes vertellen wat ik moet opschrijven? Volgens úw boekje? U overschreeuwd zichzelf, voor mij persoonlijk heeft u geen recht van spreken meer. En ik had u hoger ingeschat.
@Mathei Over het lied 'Shoot the Boer', dat ontstond tijdens de anti-Apartheidsstrijd. Na afschaffing van Apartheid oordeelde in 2011 het Hooggerechtshof van Zuid-Gauteng dat het lied discriminerend en schadelijk was, de waardigheid van Afrikaners ondermijnde en daardoor haatzaaiende taal vormde. De rechtbank oordeelde dat Julius Malema, die voor de rechtbank werd gebracht omdat hij het lied eerder op bijeenkomsten had gezongen, het in de toekomst verboden was om het te zingen. Na de uitspraak veranderde Malema de formulering van het lied in "Kiss the Boer" en zong dat in plaats daarvan – desondanks heeft de gewijzigde tekst mogelijk dezelfde psychologische invloed. Het jaar daarop verklaarde het ANC dat ze het lied niet meer zouden zingen. Malema verscheen in 2022 opnieuw voor de rechter omdat hij het lied zou hebben gezongen in een zaak waarin over de vraag werd gedebatteerd of het nummer al dan niet haatzaaiend was. Een rechter van het Hooggerechtshof van Johannesburg oordeelde dat het gezang en het lied niet bedoeld waren om serieus te worden genomen, omdat de verwijzing naar "boer" niet letterlijk verwees naar blanke of Afrikaanse mensen, en dat het niet aanzette tot haat tegen witte mensen in het algemeen; daarom was het nummer geen haatzaaien. Aanklager Afriforum wil tegen de uitspraak in beroep gaan bij het hooggerechtshof. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Dubul%27_ibhunu
@Triangel ??? Ik snap hem geloof ik niet helemaal, deze gecopypaste tekst van u. Wat wilt u hiermee nou eigenlijk aantonen?! Laten we daar eens mee beginnen.
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
@Mathei 1) Het is geen liefdeslied, maar was in reactie op een gewelddadige onderdrukkingsapparaat. De term "Boer" verwijst naar dat apparaat en individuen die daar onderdeel van zijn. Dat zijn niet per definitie alle Afrikaners. Het ANC was toen al een multiculturele organisatie inclusief Afrikaners. Na afschaffing van Apartheid heeft het ANC zich neergelegd bij de uitspraak van de rechter en besloten, om het lied niet meer tijdens hun bijeenkomsten te zingen. Zuid-Afrikanen kunnen fanatiekelingen die de originele tekst in publiek zingen voor de rechter slepen. In ZA is er serieus gereageerd op de bezwaren op het lied. Daar zwijg je over of je hebt er geen benul van.
mathijsco: In jouw eerste reactie op het artikel deed jij gewoon een zielig-rechtse poging om de idealen en principes van de persoon uit het artikel in diskrediet te brengen met het obligate "Hullie deden het ook" in jouw opmerking, en ik citeer: Je had Mandela. Je had de gewapende paramilitaire tak van het ANC. Twee SEPARATE (in dikke letters) zaken. Zonder te vermelden dat Mandela zelf de gewapende tak van het ANC had opgericht. Om daarna zeer vilein op te merken, en ik citeer: En daar laat ik het bij. Op vragen wat jij bedoelt en op vragen waarom jij niets schrijft over het misdadige apartheidsregiem, over Steve Biko, over de slavenarbeid in de diamantmijnen blijf jij weer oorverdovend rechts stil. Het enige wat jij voortdurend doet is de misdaden van enkelen projecteren op de gehele zwarte gemeenschap. Misdaden die overigens gepleegd zijn door enkelen na de machtsovername door het ANC. Hoe had jij eigenlijk gedacht dat mensen reageren op tientallen jaren van onderdrukking, uitbuiting, mishandeling en verkrachting gepleegd door een overheidsapparaat in dienst van het apartheidsregiem? Ik ga u niet vertellen wat u moet opschrijven. Dat weet ik namelijk allang. U schrijft namelijk exact het obligate rechtse naar beneden haal verhaaltje wat hier zo vaak door bepaalde lieden wordt opgelepeld! Ik had u echt niet hoger ingeschat!
@ Triangel, (..)ja maar. En dit en dat. En ja het roept, ademt en schreeuwt 'kwak', maar het is een Kangaroe. Echt hoor!.' Hou nou toch gewoon op man. Ik leg de nuance -ik weet dat Mandela het ook weleens heeft gezongen- in de context Sin fain en Ira. Het hele DUIDELIJKE -gaat ie weer- onderscheid tussen een politieke beweging/Nelson Mandela, en een paramilitaire beweging die ZEKER NIET per se gelauwerd hoeft te worden. Waar ik persoonlijk zelfs van walg, als ik kijk naar de gruwelijke erfaanvallen. En tot slot nog even @ Vuurrood, De bizarheid van het foute apartheidsregime: behoeft dat verder nog enige toelichting? Behoeft Nelson Mandela enige toelichting? Alles is daar wel over gezegd. En ik sluit me daar bij aan!
Tijdens de meidagen worden helden uitgebreid uitgelicht, terecht. De Jonge was beslist ook zo'n held, een groot mens die tijdens het moorddadige en repressieve Apartheidsgeweld pal voor de underdog stond. Ik bewaar de beste herinneringen aan hem.
Wij hadden in de jaren '70 als jonge gasten in onze Afrikanerwijk de straatnamen van het Zuid-Afrikaanse machthebbers en kolonisten veranderd in die van ANC-verzetsstrijders zoals Steve Biko. De Gemeente weigerde daaraan mee te werken: ze hadden die bordje van de racisten binnen een paar dagen weer teruggehangen. Ze beweerden dat een persoon minsten tien jaar dood moet zijn voordat er een straat naar vernoemt mag worden, maar dat gold blijkbaar niet voor de Kennedylaan: Kennedy was nog geen jaar dood voordat er een grote uitvalsweg naar hem vernoemd werd. Wij wisten ook wel dat een straatnaam veranderen niet van de ene op de ander dag kan maar we hadden ons punt gemaakt. Jaren later na de val van het apartheidsregime werden de straten in een nieuwbouwwijk vernoemt naar de slachtoffers van dat regiem.
Amanda, awethu. Macht, aan ons. Klaas stond aan de kant van onderdrukte mensen tijdens Apartheid. Niet voor eigen macht of voor een nieuwe elite, maar macht voor de onderdrukte bevolking. In die zin was hij een ware verzetsstrijder.
Van kennissen die in die tijd in Z-Afrika woonden heb ik begrepen dat zijn aanwezigheid in de ambassade een hart onder de riem stak van eenieder die tegen de apartheid streed. Een ware held. RIP Klaas de Jonge.
[Hij werd in 1985 aangehouden met in zijn auto wapens en explosieven. Toen hij moest laten zien waar de lading afgeleverd moest worden gaf hij het adres van de Nederlandse ambassade.] Dit klopt niet helemaal, lees het NRC-artikel waar naar gelinkt wordt nog maar eens na: “Ook belooft hij een kantoor te tonen waarop nog een aanslag wordt beraamd. Dat zou in de Nedbank-flat in Pretoria liggen – waar, weet hij, de Nederlandse ambassade op de eerste verdieping zit.” Het zou ook wel een beetje ongeloofwaardig zijn om te veinzen dat de wapens bij de Nederlandse ambassade afgeleverd moesten worden.
Inderdaad een legendarisch geworden, strijdbare, dappere man, met name tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Hij is belangrijk geweest voor de opheffing daarvan, en zal zo in herinnering blijven.
Mooi interview met hem: https://socialisme.nu/klaas-de-jonge-gewapend-verzet-was-maar-een-pijler-van-het-anc/