Kappen van oerbossen voor Nederlandse biomassa is géén 'fake-nieuws'
© cc-foto: Sergei Gussev
Wij kunnen onze weg naar een schoner klimaat niet plaveien met houtverbranding. Daarbij is het niet de rol van de overheid om koste wat kost multinationals te ondersteunen
Door: Fenna Swart, Maarten Visschers en Johan Vollenbroek
Twee weken geleden verstuurden wij namens 65 bewoners, natuur- en bosorganisaties uit binnen- en buitenland en ruim 22.000 Nederlanders, een brandbrief naar minister Eric Wiebes over de noodzaak om het afbouwpad voor biomassasubsidies in gang te zetten. In deze brief stelden wij onder meer dat ‘Nederlandse stimuleringssubsidies grote misstanden in het buitenland veroorzaken’. Graanul Invest, de grootste houtpelletproducent van Europa, reageerde afgelopen week op deze berichtgeving middels brieven naar de pers en ondergetekenden van de brief. Ook sprak Kirjanen, CEO van deze multinational, zich negatief uit over de brandbrief in een landelijk Ests radio-interview.
Uit zowel dit interview als de brieven, blijkt de verbolgenheid van Graanul over de uitspraken in de brandbrief met betrekking tot corruptie en worden de ondertekenaars beschuldigd van leugens. En hoewel wij niemand specifiek beschuldigden in onze brandbrief voelen wij ons genoodzaakt, door de reactie en beschuldiging van Graanul ‘leugenaars’ te zijn, onze uitspraken over misstanden te onderbouwen met enkele feiten.
Geen leugens maar feiten over misstanden veroorzaakt door biomassa in Estland Uiteraard begrijpen wij dat de brandbrief en ons verzoek aan de minister om de subsidies voor biomassaverbranding af te bouwen, reden is voor zorg in de biomassa-industrie. Immers zonder deze overheidssubsidies zal het snel gedaan zijn met de honger naar hout door onze Nederlandse energiebedrijven. Zoals wij ons ook realiseren dat uitvoering van de oproep grote gevolgen zal hebben voor de huidige Parijs-klimaatdoelstellingen omdat het dwingt om de afspraak, dat biomassa geen CO2 uitstoot heeft, te heroverwegen en aan te passen.
Graanul reageert op de brandbrief in het radio-interview als volgt:
"Liegen over de huidige situatie in de buitenlandse media is iets dat het steeds moeilijker maakt om met mensen aan tafel te zitten. We hadden vorig jaar een omzet van vijfentwintig miljoen euro vanuit Nederland. In Nederland moet het aandeel hernieuwbare energie in 2030 verdrievoudigen."
Maar illegale kaalkap en het kappen van oerbossen voor Nederlandse biomassa is geen ‘fake-nieuws’ zoals ook minister Wiebes al enige tijd beweert ter verdediging van de besteding van de (SDE) miljarden stimuleringsgelden. In Estland bedraagt de afname van het areaal oerbossen in de laatste decennium maar liefst 14% als gevolg van de intensieve houtkap. Geschat wordt dat er in Estland 46.700 hectare aan oerbossen verspreid is in het boslandschap. Niettemin is het areaal aan oerbossen het afgelopen decennium met 14% afgenomen. De vliegende eekhoorn, auerhoen, zwarte ooievaar en honderden mossen, schimmels en korstmos soorten worden in hun voortbestaan bedreigd. Oerbossen herbergen deze soorten die niet kunnen overleven in actief beheerd boslandschap. De intensiteit van de boskap is in Estland, in de afgelopen 10 jaar maar liefst met een factor 3 toegenomen. Jaarlijks wordt nu 1.5% van het totale bosareaal gekapt (6.3 miljoen ton hout in 2018).
Deze intensivering van de boskap wordt aangejaagd door de biomassasubsidies in o.a. Nederland. De boskap vindt plaats door systematische industriële kaalkap. Met de verdwijning van het bosareaal en het kappen in het broedseizoen vindt er een zeer forse afname van het aantal bosvogels plaats. Geschat wordt dat elk jaar ongeveer 55.000 vogelparen verloren gaan in de Estse bossen. Onder andere beschermde vogelsoorten nemen in aantal drastisch af. De hazelhoen met 80% in afgelopen 13 jaar en de zwarte ooievaar met 79% in 30 jaar in Letland.
Kaalkap vindt ook plaats in beschermde Natura 2000-gebieden In Letland werden de habitats aanvankelijk in kaart gebracht, maar later verwijderd uit de database van Staatsbosbeheer, waarbij de bescherming of het oogsten ervan werd overgelaten aan de beheerder van de staatsbossen van Letland. Ook zijn er in de afgelopen 10 jaar houtkapvergunningen afgegeven voor ruim 80.000 hectare binnen Natura 2000-gebieden. Dit komt neer op ruim 20% van het totale oppervlakte van Natura 2000-netwerk. De verplichte passende beoordeling van de houtkap in het Natura 2000-netwerk ontbreekt. Veel beperkingen op het kappen van bossen in beschermde Natura 2000 zijn in de afgelopen vijf jaar verlicht. Zo is kaalkap nu bijvoorbeeld toegestaan in veel Natura 2000-boshabitats die volgens de Habitatrichtlijn moeten worden beschermd. Geen van de veelgebruikte certificaten in Estland of Letland bieden voldoende bescherming tegen biodiversiteitsverlies in verband met de intensiteit van de houtkap, waaraan de handel in biomassa bijdraagt.
Bossen verbranden draagt bij aan economische voorspoed voor enkelen Toch denken wij dat deze aanpassingen in zowel het Nederlands subsidiebeleid als in het Parijsakkoord de enige weg voorwaarts is, in licht van de urgentie van de opwarming van de aarde, de zorg voor de wereldwijde biodiversiteit en de gezondheid van onze bevolking. Subsidiegelden dienen volgens ons vooral worden geïnvesteerd in het isoleren van huizen en echte duurzame energie en niet in een boekhoudkundige truc, die op papier een probleem oplost maar in werkelijkheid de situatie oneindig veel slechter maakt. Wij kunnen onze weg naar een schoner klimaat niet plaveien met houtverbranding. Daarbij is het niet de rol van de overheid om koste wat kost multinationals te ondersteunen. Het is de rol van de overheid om namens ons allen te reguleren. Om deze reden voert de Kamer donderdag het notagesprek met de minister over Klimaat en Energie. Bossen verbranden draagt bij aan economische voorspoed voor enkelen maar verslechtert de gezondheid en het welzijn voor de rest van ons en de planeet. Bedrijven moeten hiermee in het reine komen of anders zichzelf opheffen. We wensen zowel Graanul Invest als de Kamer veel wijsheid toe.
Dr. Fenna Swart, vz Comité Schone LuchtDrs. Maarten Visschers, LeefmilieuDrs. Johan Vollenbroek, vz Mobilisation fort he Environment
Praat mee
Reacties (33)
Hmm Ik heb wat moeite met de term Oerbossen. Of ook Oerwouden. Want hoe oud is oeroud dan? Nederland was ook ooit een oerwoud, In ieder geval duiden de kolenafzettingen daarvan. Los daarvan worden de mensen tegenwoordig maar al te gemakkelijk dingen aangepraat. Ook door de groene lobby. Ik heb zelf geen problemen met groen en bossen, maar ze moeten de zaken niet voorliegen. ZO was Brabant 200 jaar geleden zo ongeveer een kale woestijnvlakte gelijk. Her en der een boom, maar geen bossen. Heidevelden, vanwege het feit dat er schapen op doorvoer waren. Een soort van quarantaine op de hei. Er bestond een levendige handel in schapen vanwege de wolindustrie. Na verloop van tijd werden bossen dus kunstmatig aangeplant, om voor mijnhout te zorgen. Vooral vurenhout was in trek, omdat het kraakte als er druk op kwam. Dat maakte het interessant om in de mijnbouw te gebruiken, omdat je hoorde als het mis ging. Brabant is nu een van de meest groene provincies, maar de bossen zijn kunstmatig en saai. Met hout opstoken schiet je niet zo veel op. Afgezien van het fijnstof en de troep die het oplevert.
Het hele land staat al vol met biomassacentrales ' voor de energietransitie', er door gerommeld door partijen die alleen in naam Groen zijn maar nog te beroerd zijn het totale effect van maatregelen onder ogen te zien. Nu ze er eenmaal staan kun je ook niet ineens de koers wijzigen, want dan staan de bedrijven weer in de rij voor een schadevergoeding.
In het artikel wordt ingegaan op een discussie die bijvoorbeeld in Estland of Letland niet speelt. Zowel natuurliefhebbers als bosbeheerders werken hier veel samen ter behoud van de natuur. Bossen worden in de EU worden niet per se gekapt om te verbranden in NL energie centrales. Ten eerste is kap bedoeld voor de zagerijen. Het zaagsel en ander zaagafval wordt gebruikt voor papier of energie. Biomassa is puur een rest product van de hout en bosonderhoud en staat op zich los van waar het gebruikt wordt. Het wordt overigens het meest gebruikt in vezelplaten als OSB, MDF of als bron voor papier. Wat overblijft wordt grotendeels in de lokale stadsverwarmingen gebruikt. Er is hier geen stad of dorp die geen biomassa centrale heeft. Bossen worden gekapt om verschillende redenen: voor houtvoorziening en voor opschoning/beheer op zich. Bij kap wordt alles weer verplicht weer aangeplant. Het bos areaal in Noord Europa is sterk gegroeid over de afgelopen decennia. NB. Nederland is een belangrijke afzetmarkt voor hout. Totale import van planken liep op tot 900.000 ton in 2019. Bij elke ton komt evenzoveel ton houtresten vrij. Een van de grootste problemen de afgelopen jaren in Noord Europa is de opkomst van de Letterzetter. Deze kever vreet zich in de schors van naaldbomen. De enige remedie voorheen was tot voor enkele jaren het hopen op strenge winters en gure voorjaren, maar helaas zij de winters te warm. De enige oplossing is dan het opschonen rondom een brandhaard van deze insecten. De kever houdt zich niet aan grenzen. De Natura 2000 gebieden die ook uit grote veengebieden bestaat, kunnen daar ook last van hebben. Daarbij wil de overheid niet dat alles overwoekerd wordt door met name de berk. Het is onderdeel van een lange termijn aanpak. In Letland waar ik woon en werk bestaat al 100'den jaren een florerende houtsector. En een florerende natuur. Wat ik wel spijtig vindt, maar we weinig aan kunnen doen op individueel niveau is dat agrarische gronden die na de instorting van de kolchozen gedeeltelijk wilde steppes werden, nu weer in "cultuur" gebracht worden door de akkerbouwers voor met name de productie van granen. Kom aub komende zomer op visite in deze landen om het zelf in ogenschouw te nemen.
Het trieste hieraan is dat het klimaatactivisme hier zelf deels verantwoordelijk voor is. 10 jaar geleden werd er al door serieuze wetenschappers gewaarschuwd dat er niet genoeg biomassa was om zonder boskap de geplande biomassa centrales van brandstof te voorzien, maar daar werd door de groene lobby bewust van weggekeken, net als nu nog de sprookjes in stand worden gehouden dat we met zonnepanelen en windmolens het klimaat gaan redden. Als al het geld dat in windmolens en biomassacentrales was gestoken in research en development van echt groene energie dan zouden we daar 10 jaar op voor hebben gelegen dan waar dit nu staat.
Ieder jaar in maart is het de nationale Boomfeestdag. Een dag waarop kinderen, met ouders en onderwijs, bomen planten. Maar als ook volwassenen een boom zouden planten, online zijn vele mogelijkheden te vinden, dan komen er ieder jaar weer bomen bij in dit land. Zelf heb ik een eigen bosproject gedaan in 2019 voor Omslag in Eindhoven, het kenniscentrum voor duurzaam wonen en leven, omdat ze al 26 jaar actief zijn voor een duurzame manier van leven. Dus bedacht ik een eigen bosproject, in mijn eigen Ierland, waar ik dus 25 bomen cadeau heb kunnen doen aan een boerderij in county Mayo, Glen Keen Farm. En nog steeds zijn ze blij met dit cadeau. En dat blijf ik doen, omdat Ierland een groen land is met maar weinig bos. Maar je kan allemaal toch ieder jaar een boom planten of in je eigen gemeente samen een bosproject beginnen met een school in de buurt. Kleine moeite, groot gebaar en vooral nuttig en leuk om samen te doen.
Het kappen van bossen brengt de biodiversiteit in gevaar. Ook dringen daardoor dieren steeds verder in de leefgebieden van mensen i. Met als gevolg een nieuwe pandemie, zoals wetenschappers in verschillende programma's over biodiversiteit en bossen de afgelopen weken op vooral de Duitse tv verklaarden Let wel::op de Schwäbische Alb (Baden-Württemberg) is al 97% procent van de insecten verdwenen volgens recentelijk onderzoek. Daarmee verdwenen ook vogels en veel andere dierensoorten die van insecten afhankelijk zijn om te overleven.
Het is hetzelfde als met de toeslagenmiskleun. De bewindslieden weten niet meer goed of ze nu goed beleid maken of niet. Ze gaan ermee door ondanks dat er voldoende reden is om er onmiddellijk mee te stoppen. De subsidiekraan staat wijd open voor miljarden euro's die ze gaan verspillen aan biomassacentrales. Een verwoestende aanzuiging is het gevolg waardoor zelfs onze Staatsbosbeheer nu druk aan het kappen is om de centrales te voeden. En voor Staatsbosbeheer is het klinkende munt die ze nodig hebben omdat ze minder geld van de overheid ontvangen. Maar ook gemeentes en provincies weten de weg te vinden naar de verbrandingsovens van de biomassa energiecentrales. Geld dat ze hard nodig hebben. Symboolpolitiek met verwoestende gevolgen voor het bomenbestand in Nederland en verwoestend voor de flora en fauna.
Dat krijg je nou met dat klimaatgedram.. Volslagen ridicule keuzes.. Vooral lekker doorgaan zo Groenlinks en D66.. Vooral kernenergie onbespreekbaar maken.. Wellicht goed om te beseffen dat de wereldbevolking in 300.000 jaar is gegroeid naar 3,9 miljard mensen en in de laatste 46 jaar met datzelfde aantal.. 3,9 miljard! Gaat nooit lukken met al die klimaatdoelen..
Wat we nodig hebben is een goede effectieve pandemie. Dan hebben we er één en wordt er wereldwijd keihard gewerkt aan bestrijding daarvan.
"Bedrijven moeten hiermee in het reine komen of anders zichzelf opheffen. We wensen zowel Graanul Invest als de Kamer veel wijsheid toe." Ach dat gaat nog wel een poosje door dus. Veel van de maatregelen rond klimaat zijn zo langzamerhand bespottelijk. De accu's voor elektrische auto's brengen grote milieuschade en slavernij. Kerncentrales hetzelfde probleem. Laat Europa zelf eens beginnen te veranderen.
Eens, en door het boekhoudsysteem wordt veel van de belasting op papier buiten Europa gehouden, maar dat slaat natuurlijk nergens op als je het over globale problemen hebt.
Er is maar 1 reden dat er zo veel biomassa verbrand wordt, namelijk dat die uitstoot die daar bij vrij komt niet mee telt in de cijfertjes. Dit alles is zo ver gekomen omdat er onrealistische doelstellingen met betrekking het klimaat zijn gesteld. Al die miljarden subsidie voor de biomassa (bij)stook. Was dat in echte duurzame projecten/onderzoek gestoken waren we op het duurzaamheid gebied al een stuk verder geweest.
Wat dat betreft moet je sommige rechtse partijen wel een beetje gelijk geven dat we knettergek zijn om hier in te trappen. Maar ja, schuldgevoel afkopen is blijkbaar belangrijker dan daadwerkelijk iets presteren, want daar zullen we wat van onze luxe voor moeten laten varen.
@Mokker: iedere partij, zowel links als rechts, heeft wel onderwerpen waarin ze (soms maar een beetje) gelijk hebben. De fout die ze vaak maken is om te vinden dat ze bij alle onderwerpen gelijk hebben.
Wij kunnen onze weg naar een schoner klimaat niet plaveien met houtverbranding. ---------------------------------------- Een schoner klimaat? Weet ze wel waar ze het over heeft? Het is een schoner milieu en een warmer (of kouder) klimaat.
Nederland maakt gebruik van een rekentruc. De CO2 die bij de verbranding van biomassa vrijkomt, wordt volgens internationale afspraken niet opgeteld bij het land dat de biomassa verbrandt, maar bij het land waar de biomassa vandaan komt, in dit geval de VS. Voor de VS maakt het niets uit, omdat de VS zich uit het klimaatverdrag van Parijs heeft teruggetrokken. Als de Nederlandse veehouderij Amerikaanse dieren gaat importeren, wordt de daarmee gepaard gaande stikstof-uitstoot opgeteld bij het land waar die beesten vandaan komen, als we de argumentatie volgen waarmee biomassacentrales hier gelegaliseerd worden.
Kernenergie, en gewoon minder energie gebruiken, met name minder reizen, minder spullen kopen en in het algemeen wat rustiger aan doen. Maar dat ware onze neoliberale klimaatstrijders natuurlijk niet echt van plan, want dan klopt het eeuwig groeiende businessmodel niet meer.
--- Dit bericht is verwijderd —
Er zijn zelfs politieke partijen die in de 2e kamer tegen biomassa zijn, maar op lokaal niveau (wethouders) de bouw van biomassa centrales steunen. Kijk maar eens hoe het gegaan is in Amersfoort, Arnhem en Diemen.
Ook Purmerend met stadsverwarming heeft zwaar ingezet op biomassa met een 1 centrale actief en nog 1 centrale op komst. Een duidelijke misgreep die blijkbaar niet te corrigeren is. Ligt zoiets nu aan het bedrijf dat die centrales runt of aan de onwrikbaarheid van de wethouder?
@Ploert Je leutert weer eens een eind weg. De linkse partijen hebben de zet gegeven om nieuwe subsidies voor verbranding van biomassa te voorkomen.
Tsja, welke debiel ooit bedacht heeft dat we bossen moeten verbranden voor een schoner milieu? Ik zal wel gek zijn, maar zelfs ik zie daar de logica niet van in.
Iemand heeft ooit bedacht dat je het hout dat na noodzakelijk(?) onderhoud van een bos beter gecontroleerd kunt opstoken en er stroom van maken dan laten verteren in het bos. Iemand anders bedacht dat je daar ook geld aan zou kunnen verdienen als je de definities een beetje oprekt....
Iemand heeft ook ooit bedacht dat het bos er 40-50 jaar later weer staat, is teruggegroeid. En dus de extra uitstoot door het verbranden weer heeft opgenomen. Echter wordt er dan even geen rekening mee gehouden dat dieren niet teruggroeien en we de komende 50 jaar even geen toename in uitstoot kunnen hebben. Daarna ook niet.
De grap is dat er voor CO2 eerst wat rekenregeltjes zijn bedacht, waardoor biomassa verbranden zogenaamd CO2 neutraal is. Dus voor de CO2 boekhouders ziet het er op papier allemaal prachtig uit, maar met een beetje gezond verstand kan je inderdaad wel zien dat het milieu er nooit beter van gaat worden. Iedereen wil groene stroom dus als er maar een certificaatje op zit als aflaat, hoeven we verder niet meer zelf na te denken, lijkt de bedoeling.
'Echter wordt er dan even geen rekening mee gehouden dat dieren niet teruggroeien' Dat niet alleen, die verterende plantenresten hebben ook een functie binnen het ecosysteem.
Ik geniet ervan hoe een multinational met feiten om de oren wordt geslagen. Ik meen trouwens dat de Kamer een motie heeft aangenomen om de grootschalige subsidies van energie uit biomassa te beëindigen.
Die moties gaan over het stoppen met nieuwe subsidies, voor de bestaande zijn toezeggingen gedaan. In de Tw. Kamer verworpen omdat CU en D66 zich aan de coalitieafspraken hielden, in de Eerste Kamer aangenomen. Wiebes had er opeens geen probleem mee. Moties om meteen met alle subsidies te stoppen zijn met grote meerderheden verworpen. Dan zouden die bedragen afgekocht moeten worden, anders is het onbehoorlijk bestuur.
Pater, onbehoorlijk bestuur is belastinggeld (subsidies) te gebruiken om het klimaat en het milieu door hout stook nog ernstiger te vervuilen, terwijl het de boogde doelen niet dient.
@Kropotkin Ja, zeker. Maar onbehoorlijk bestuur is het ook, als de overheid terugkomt op harde toezeggingen. De rechter grijpt dan in en zegt: dat kan zomaar niet, als u er van af wilt zult u die subsidies af moeten kopen.