Joop

Kan een klokkenluider wel effectief beschermd worden?

  •    •  
07-08-2014
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Onder de huidige wet en regelgeving kan een klokkenluider juridisch gezien soms beter zwijgen
Uit het recent verschenen rapport “Veilig misstanden melden op het werk” van Berenschot, gemaakt in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken blijkt dat slechts 20% van de klokkenluiders zeggen positieve ervaringen te hebben met het melden van misstanden. Een opvallend laag percentage.
Klokkenluider blijft uiterst kwetsbaar Onder de huidige wet en regelgeving geniet een klokkenluider relatief weinig bescherming. Er is weliswaar nieuwe wet en regelgeving in de maak maar in de kern gaan die nieuwe regels niet ver genoeg om de klokkenluider ook daadwerkelijk in juridische zin beter te beschermen. En de vraag rijst of een effectieve bescherming van een klokkenluider überhaupt wel mogelijk is. De juridische  werkelijkheid kan immers een geheel andere werkelijkheid zijn dan de werkelijkheid waar een klokkenluider in de praktijk mee te maken heeft.
Klokkenluider is kansloos bij een angst en intimidatiecultuur Bekend is dat veel klokkenluiders na een melding van een misstand met een angst en intimidatie cultuur geconfronteerd worden waar moeilijk tegen te strijden valt. Ondanks prachtige interne klokkenluiderregelingen waar de organisatie zich aan heeft verbonden. Die geven vorm en inhoud aan een juridisch proces als een melding eenmaal is gedaan. Maar klokkenluiderregelingen bieden geen bescherming tegen moeilijk juridisch te vatten verschijnselen als mismanagement, pesten en ander grensoverschrijdend gedrag en een angst en intimidatiecultuur. Het onderzoek van Berenschot laat zien dat veel klokkenluiders negatieve gevolgen ondervonden, zoals ontslag, overplaatsing, buitengesloten worden door collega’s, verslechterd loopbaanperspectief of gevoelens van frustratie.
Rechtspositie klokkenluiders uitermate zwak Jurisprudentie over klokkenluiders wijst uit dat werkgevers nog altijd vrij gemakkelijk van een klokkenluider af kunnen komen. Het huidige arbeidsrecht biedt hen daarvoor meer dan voldoende mogelijkheden. En daar zal een kentering in moeten komen wil de overheid serieus werk kunnen maken van een betere bescherming van klokkenluiders.
Mismanagement serieus nemen Economisch zijn veel misstanden te vatten onder de noemer mismanagement. En in dat begrip ligt, naast de aanbevelingen in het rapport van Berenschot, vermoedelijk ook de sleutel voor oplossingen om klokkenluiders een betere bescherming te geven. Mismanagement kan hoger op de agenda geplaatst worden van iedere interne toezichthouder. De verhoren van de parlementaire enquête woningcorporaties hebben dat wel aangetoond. Als mismanagement in een organisatie voorkomt dan is de kans groot dat het in alle managementlagen van de organisatie aanwezig is. En derhalve is het een taak van de interne toezichthouder om het bestuur van de organisatie bij zo’n vaststelling daarop fel aan te spreken. Blijft dat achterwege dan kan de juridische werkelijkheid het als “falend intern toezicht” kwalificeren met als ultieme sanctie, aansprakelijkheid van de toezichthouder.
Klokkenluider kan soms beter wachten met melden Onder de huidige wet en regelgeving kan een klokkenluider juridisch gezien dus soms beter zwijgen en misstanden niet direct melden zolang het dienstverband voortduurt. “Veilig misstanden melden op het werk” klinkt ambitieus maar zover is het in Nederland nog lang niet. Dat wil niet zeggen dat een misstand dan niet aan de kaak gesteld kan worden. Dat kan altijd nog zolang de misstand voortduurt of nog niet is verjaard. De veiligste weg is het aankaarten  van een misstand op moment dat de klokkenluider niet meer financieel of anderszins afhankelijk is van zijn werkgever. Een melding bij externe toezichthouders of bij officiële instanties die daarvoor opgericht zijn is dan vaak veel effectiever.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (3)

Sarah45
Sarah457 aug. 2014 - 10:51

Het is een cultureel bepaald issue. We hebben in Nederland geen 'litigation culture'. Niet alleen gevangenisstraffen zijn laag, financiele vergoedingen a.g.v. misstanden zijn dat ook. We willen rust in de tent en hebben het idee dat er altijd wel misstanden zijn. We huren daarom ook mensen waarvan we liever hebben dat ze dom zijn en hun mond houden dan dat ze (te) intelligent zijn en allerhande zaken aan de kaak gaan stellen. En Nederland is een klein landje, je hebt zo een organisatie, bedrijf of (lokale/nationale) overheid onderuit gehaald, dat is kinderspel. Daarom willen we dat koste wat kost voorkomen EN zie je zelfs dat misstanden - ook na melding door een klokkenluider - gewoon worden getolereerd. Op regeringsniveau kunnen afgetreden ministers zelfs terugkeren en daarna bij de Raad van State eindigen. Een cultuur creeren waarbij zowel de klokkenluiders worden gestraft als de misstanden na openbaarmaking worden geduld is extreem efficient vanuit politiek en commercieel perspectief. Nederland heeft lang geleden ontdekt dat effectief en efficient handhaven alleen maar geld kost en geen geld oplevert. Dit is tevens een verklaring voor de relatief disfunctionele (financiele) recherche, de lage gevangenisstraffen, lage pakkans, lage opsporing en vervolging t.o.v. het hoge aantal aangiften en meldingen. En de wens is zo min mogelijk geld aan bewaring en gevangenisstraffen te spenderen. Het zal niemand verbazen dat de verkeerspolitie en waterpolitie WEL efficient mogen werken en de juiste middelen en mensen toebedeeld krijgen: daar is de ratio wel in het voordeel van politiek en commercie uitgevallen (want Nederland transportland). Maar klokkenluiders leveren voor niemand geld op. Vandaar hun huidige status en vandaar ook de status van Nederland als Haarlemmerolie voor bedrijven en landen die zich veelal in grijze gebieden begeven.

eindhoven01
eindhoven017 aug. 2014 - 10:51

op 23 februari j.l. publiceerde Vrij Nederland een artikel over verwaarlozing van TBS patiënten in een Limburgse kliniek. Kort na deze publicatie kwam in een EO uitzending nog meer naar buiten over de gang van zaken in deze kliniek. patiënten lieten zien dat ze beschikken over messen, drugs en veel contant geld. De kliniek en Teeven reageerden als door een wesp gestoken. Nog voor de EO uitzending liet Teeven aan de 2de kamer weten dat hij wel een onderzoek zou laten instellen, maar dat controle in 2009 had laten zien dat deze kliniek het goed deed. Inmiddels loopt dit onderzoek, ik ben als klokkenluider gehoord. Dat is gebeurd door de Inspectie en door de dienst V & J. Men wilde graag informatie over de feiten zoals die zijn gepubliceerd in Vrij Nederland. Inmiddels zijn we 2 maanden verder, heeft de dienst V&J me gevraagd naar Den Haag te komen, waar ik eerst een contrakt moest tekenen waarin ik beloofde niets te vertellen aan journalisten. Ik heb het verslag gelezen, samen met mijn advocaat en mijn vrouw. Tot mijn verbazing lees ik pagina naar pagina hoe goed het allemaal wel niet is in de kliniek. Niet dat de feiten uit Vrij Nederland worden tegen gesproken, nee helemaal niet, de meeste feiten uit dat verhaal komen gewoon niet voor in het verslag van het onderzoek. En denk nu niet dat de inspectie niet weer waar het over gaat, ze hebben echt veel informatie gekregen. Ook anderen, zoals advocaten en familieleden kunnen deze verhalen in Vrij Nederland ondersteunen. Toch heeft de inspectie niets gevonden!! De paniek is er echter niet minder om, en daarom mag de voormalige direkteur van de Pompe kliniek, een rechtstreekse collega van de bestuursvoorzitter van de TBS kliniek in Limburg ongestoord bij Pauw en Witteman vertellen dat ik een rancuneuze ex medewerker ben die ook nog eens is ontslagen!! Liegen, het is een vak!! Nog iets over het onderzoek van de inspectie: Misschien is in Uw straat wel een stoplicht. Als U nu direct iemand ziet stoppen voor rood licht, kunt U dan veilig de conclusie trekken dat deze bestuurder dat gisteren en eergisteren ook deed? dat hij toen ook keurig is gestopt voor elk rood stoplicht? of zou het kunnen dat deze man nu toevallig wel stopte omdat hij een politieman zag staan? bang werd een bekeuring te krijgen? en dus besloot te stoppen terwijl hij normaal nooit zou zijn gestopt voor een stoplicht? Als Vrij Nederland schrijft over slechte medische zorg is een onderzoek naar de registratie van medikatie in de apotheek, en een onderzoek naar de personele bezetting geen bewijs dat het toen dus wel goed was met de medische zorg. Net zo min dat het bewijs is dat zorg wel goed is als je zegt: we hebben ons personeel stage laten lopen bij een andere instelling. Allemaal mooi, maar het zegt niets over toen, de periode waarin er sprake was van gebrekkige medische zorg, in een kliniek die absoluut niet bereid is om kritisch naar zichzelf te kijken. Dat kunnen ze ook rustig doen want klokkenluiders worden gewoon zwart gemaakt, bij Pauw en Witteman, in reakties naar journalisten. men schuwt de leugen niet. Alles in geoorloofd. Binnenkort komt het verslag van de dienst V7J, en de IGZ. daarna zal Teeven de 2de kamer vertellen dat er niets aan de hand is, de 2de kamercommissie gaat over tot de orde van de dag, en dat is het..

Michiel Online
Michiel Online7 aug. 2014 - 10:51

Na de twee hele fijne reacties hieronder te hebben gelezen kan ik nu denk ik voor het eerst op Joop.nl zeggen (na twee jaar het gevolgd te hebben) dat de reacties beter zijn dan de opinie zelf. Het is cultureel-maatschappelijk geaccepteerd dat je foute dingen doet in een bedrijf en als je daar tegenin gaat dan ga je in tegen de cultuur. Nou begrijp ik denk ik ook waarom we een zesjescultuur hebben in educatie. Wat een vreselijk land is dit (geworden?).