Kamp de verkenner

De VVD heeft de verkiezingen gewonnen. De partij haalt 41 zetels, een winst van tien. Tweede is de PvdA met 39 zetels, een winst van negen. Daarna volgt een ravage. De oude regeringspartners van Rutte, CDA en VVD, leiden beide enorme nederlagen. De grote vraag is: Wat nu?

Update 18.45

Verkenner Henk Kamp (VVD) heeft zojuist in een persconferentie uitgelegd wat hij de komende dagen gaat doen. Dit was onder andere via Radio 1 te volgen. Vanaf morgen gaat hij gesprekken voeren met de  fractievoorzitters van de partijen  die in de Tweede Kamer zijn gekomen. Hij benadrukte dat hij alleen gaat verkennen, niet formeren.

Van de gesprekken zal Kamp, die ook demissionair minister van Sociale Zaken is, rapport uitbrengen aan Kamervoorzitter Gerdi Verbeet uiterlijk 24 uur voor de vergadering die de Kamer volgende week donderdag houdt over de verkiezingsuitslag.

Kamp zal bij zijn werkzaamheden worden geassisteerd door medewerkers van de Rijksvoorlichtingsdienst. Wat opmerkelijk is, omdat de partijen in de Kamer die altijd kritiek hadden op de rol van de Koningin bij de formatie, ook altijd klaagden dat de dienst zo weinig mededeelzaam was. 

Verbeet heeft Kamp gevraagd als verkenner, op uitdrukkelijk verzoek van VVD-leider Mark Rutte.

Update 17.45 NOS meldt dat GroenLinks er een zetel bij krijgt, ten koste van de PvdA

GroenLinks krijgt alsnog vier zetels. Dat meldt het ANP in een aangepaste prognose van de uitslag. In de vorige prognose werd nog uitgegaan van drie. De extra zetel gaat ten koste van de PvdA, die van 39 naar 38 zetels zakt. GroenLinks had een lijstverbinding met PvdA en SP.

Update 15:28 Demissionair minister van Sociale Zaken Henk Kamp wordt verkenner in de kabinetsformatie. De VVD-minister zal verkennende gesprekken voeren met alle partijen en rapport uitbrengen op 20 september. Dat maakte Kamervoorzitter Gerdi Verbeet vandaag bekend. Alle partijen hebben met dit voorstel van de VVD ingestemd. Op basis van de verkennende gesprekken zal uiteindelijk een informateur naar voren moeten komen. Kamervoorzitter Gerdi Verbeet moet Kamp nog informeren.

Verkiezingsuitslag Het CDA verliest acht zetels en komt uit op 13. De PVV raakt er 9 kwijt en komt uit op 15. De SP, tot een paar weken terug nog favoriet, haalt geen enkele winst en blijft op vijftien zetels. D66, pleitbezorger van een middenkabinet, boekt twee zetels winst en komt op 10. Een Paarse combinatie VVD-PvdA-D66 kan in de Kamer rekenen op 90 zetels. Praktisch probleem is dat die coalitie 35 zetels in de Eerste Kamer heeft, te weinig voor een meerderheid. Ideologisch probleem is dat VVD en PvdA gegroeid zijn nadat beide partijen zich sterker op links en rechts geprofileerd hebben.

Update 14:15

Het AD :

D66 is bereid te praten met VVD en PvdA over de vorming van een kabinet, maar ze moeten wel uit de ‘campagnestand’ komen. D66-leider Alexander Pechtold zei donderdag na afloop van de eerste vergadering van zijn nieuwe fractie dat zijn partij weliswaar getalsmatig niet nodig is, maar wel een rol kan spelen om een stabiel kabinet te smeden. 

Trouw :

VVD-leider Mark Rutte wil niets meer kwijt over welke stappen gezet moeten worden om te komen tot de vorming van een kabinet. Er geldt wat hem betreft radiostilte, zo maakte hij donderdag duidelijk na afloop van een vergadering van de VVD-fractie

De Volkskrant :

Vakcentrale FNV is blij met de verkiezingsuitslag. Volgens de FNV kunnen de ‘slechte plannen’, als aanpassingen in het ontslagrecht en het belasten van woon-werkverkeer die eerder zijn afgesproken in het Lenteakkoord van VVD, CDA, D66, ChristenUnie en GroenLinks de prullenmand in, nu deze partijen geen meerderheid hebben in de Tweede Kamer.

De Telegraaf :

De vijftien leden van de nieuwe PVV-fractie zijn donderdag een dik uur en ‘met gemengde gevoelens’ bijeen geweest, zei Kamerlid Harm Beertema na afloop. „Het was aan de ene kant verdrietig omdat we van zoveel goede collega’s afscheid moeten nemen.” Maar aan de andere kant is er volop vertrouwen in de toekomst.

Trouw :

De top van GroenLinks is net na het middaguur bijeen gekomen om de verkiezingsnederlaag te bespreken. Het gaat om partijleider Jolande Sap, partijvoorzitter Heleen Weening, voorzitter Tof Thissen van de Senaatsfractie en de leider van de GroenLinks-fractie in het europarlement, Judith Sargentini.

Verslag van de uitslagenavond tot 02:30 :

Het ziet ernaar uit dat de VVD na een spannende verkiezingsstrijd opnieuw de grootste partij is geworden, op de hielen gevolgd door de PvdA. PvdA-leider Diederik Samsom feliciteerde Mark Rutte met zijn overwinning toen ruim 86 procent van de stemmen was geteld en de VVD een voorsprong van 130 duizend stemmen had. Rutte hield daarna zijn overwinningsspeech. Grote verliezers van deze verkiezingen zijn PVV, CDA en GroenLinks, alle drie partijen die de afgelopen maanden interne strubbelingen hebben gekend. Maar het waren ook de flanken die het deze keer verloren van het midden. Een gegeven dat in binnen- en buitenland met instemming is ontvangen. 

Omdat een krappe race wordt verwacht, telt iedere stem. De partijen waren woensdag dan ook nog volop campagne aan het voeren. Om 21.00 uur is het dan toch echt gedaan en worden de stemmen geteld. Dat gebeurt met de hand, dus het kan even duren voordat er een einduitslag is.

Op Nederland 1 begint om 20.30 uur NOS Nederland Kiest: Uitslagenavond 2012. De NOS houdt al de hele dag een liveblog bij van de verkiezingsdag. Nog een keer de lijsttrekkers aan het woord zien, lees dan hier een verslag van het slotdebat van dinsdagavond.

Op de pagina van Politiek24 kunt u vanaf 21.00 uur terecht voor alle uitslagen zodra die binnenkomen. De NOS doet ook verslag vanaf de verkiezingsbijeenkomsten van de politieke partijen. Bij de PVV moet de pers verslag doen vanachter een afscheiding, de verslaggevers mogen zich niet mengen met het publiek.

Geen slotgesprek Er komt deze keer geen slotgesprek tussen de lijsttrekkers, zo meldt de NOS. Het verschil tussen PvdA en VVD is te klein om een duidelijke winnaar aan te wijzen. Beide partijen zien daarom af van het gesprek.

Coalities NU.nl maakte een mooi overzichtje van een aantal mogelijke regeringscoalities:

Internationale reacties Via social media verzamelt de NOS ook internationale reacties op de voorlopige verkiezingsuitslag. Die lezen daarin vooral steun voor de partijen die voor Europa zijn, PvdA en VVD, en een afstraffing voor anti-Europapartij PVV.

Reacties van de politieke partijen via de NOS. De Volkskrant schreef alle speeches uit

Diederik Samsom: “Vier weken geleden hadden toch weinigen verwacht dat wij hier zo zouden staan. Maar hier staan wij. En dat is overweldigend. Het verhaal van de PvdA werd het verhaal werd van miljoenen Nederlanders. Dit is niet mijn winst. Dit is jullie winst, zeg ik tegen alle vrijwilligers. Dank U Wel!”

“Geen polarisatie, maar eenheid: dat is wat Nederland nu nodig heeft”, zegt Samsom. “Nederland heeft nu zo snel mogelijk een stabiel kabinet nodig. De PvdA wil daar graag aan meewerken, zolang de uitslag van vanavond vertaald wordt in plannen van dat nieuwe kabinet (…) Het roer kan dus om!

Mark Rutte: “Beste liberale vrienden, van harte gefeliciteerd! De VVD is nog nooit zo groot geweest als vanavond. Het is nog spannend wie de grootste zal worden. Later vanavond kom ik nog een keer terug. Ik wil het eerst zeker weten.”

Jolande Sap is de eerste deze avond die het zegt. Ze noemt het “fantastisch nieuws” dat de PVV van Geert Wilders 11 zetels heeft verloren. “Het is fantastisch dat daarmee het populisme teruggedrongen is.” Over haar eigen, dramatische uitslag : “Het is heel erg jammer. We wisten allemaal dat het moeilijk ging worden. Maar we weten dat onze idealen te belangrijk zijn om te laten liggen.”

Pechtold die twee zetels lijkt te gaan winnen, hield kort na de eerste exit-polls als eerste van de lijsttrekkers een overwinningsspeech:

D66 gaat voor de vijfde maal op rij winst boeken. Ik feliciteer in de eerste plaats de VVD en de PvdA met hun enorme winst. Het blijft voor die twee partijen nog de hele avond spannend, maar dat hebben ze ook gewild. Wij hebben de afgelopen weken, maar vooral de afgelopen jaren vastgehouden aan ons eigen verhaal. Wij willen vooruit, uit die stilstand. Wij willen dat al die zaken die het kabinet aan de kant heeft geschoven, aanpakken. […] Twaalf zetels, het wordt nog spannend, maar de winst is nabij. En dat komt door de afgelopen dagen, terwijl er een tweestrijd werd gevoerd, hebben wij een heel duidelijk verhaal hebben gehouden.

De Partij van Dieren blijft in de exitpolls op twee zetels staan. Dat stemde Marianne Thieme tot tevredenheid. ‘Onze partij heeft stand gehouden voor de derde achtereenvolgende keer’, zei ze. ‘Vanavond is al een succes voor dieren, natuur en milieu omdat er geen dieronvriendelijke meerderheid meer is.’

Wilders strijdbaar. “Dit is niet het einde, dit is een nieuw begin”, zegt hij.

Dibi (GL): “Het is vooral droevig voor alle vrijwilligers die campagne hebben gevoerd voor GroenLinks.” Dibi keert waarschijnlijk niet terug in de Kamer; hij stond op nummer 10. Hij vindt niet dat partijleider Sap weg moet; het overgrote deel van de leden heeft haar gekozen, zegt hij.

Van Raak (SP): “We hebben brons gehaald” Van Raak houdt vol dat hij niet teleurgesteld is, ondanks de torenhoge winst die tot vorige week voor de SP werd voorspeld.

50PLUS viert feest in het Victoria Hotel in Amsterdam. De partij komt voor het eerst in de Tweede Kamer, met drie zetels. “We zijn erg aangenaam verrast”, zegt voorzitter Jan Nagel. “We waren al blij geweest met twee zetels.” Nagel zegt dat zijn partij in de Kamer zal onder meer zal vechten tegen pensioenkortingen.

Mona Keijzer, de nummer 2 van het CDA, zegt dat ze “liever meer zetels had gehad”. Toch zegt ze ook dat de uitslag nog slechter had gekund, omdat het CDA in de laatste peilingen op 12 zetels stond en er nu waarschijnlijk 13 heeft gehaald. “Vanaf hier weer verder”, zegt ze. Op de vraag wat er nu bij het CDA moet gebeuren antwoordt Keijzer: “Dat gaan we morgenochtend met elkaar bespreken.

Prognoses en voorlopige uitslagen Waar komt de winst vandaan? Het ziet ernaar uit de partijen met interne perikelen, PVV, GroenLinks en CDA, de klappen hebben gevangen. De PvdA haalt veel kiezers weg bij GroenLinks. Zo’n 23 procent is overgelopen. Ook trekt Samsom veel nieuwe stemmers aan, bijvoorbeeld jongeren of mensen die de vorige keer niet hebben gestemd. Ook veel ex PVV-kiezers, 14 procent is overgelopen naar de PvdA. De VVD trekt van alle partijen de meesten kiezers weg bij Wilders, maar ook bij het CDA. Het CDA raakt ook kiezers kwijt aan D66.

03.00 uur De laatste tussenstand

02.45 uur De voorsprong van de VVD op de PvdA is nog altijd ongeveer 130 duizend stemmen. PvdA-leider Samsom heeft Mark Rutte alvast gefeliciteerd met het feit dat zijn partij opnieuw de grootste lijkt te worden. Mark Rutte heeft vervolgens zijn overwinningstoespraak gehouden.

02.35 uur Met 83 procent van de stemmen geteld is de zetelverdeling nog hetzelfde, maar wordt de voorsprong van de VVD groter. Die is nu 130 duizend stemmen.

02.00 uur Het verschil tussen VVD en PvdA wordt opnieuw wat groter en is nu ongeveer 100 duizend stemmen

01.50 uur Het verschil tussen PvdA en VVD wordt weer wat groter, ongeveer 80 duizend stemmen.

01.40 uur Op dit moment is het verschil tussen PvdA en VVD 39 duizend stemmen in het voordeel van de liberalen.

01.15 uur

00:24 uur NOS: Er is een nieuwe voorlopige uitslag. 27 procent van de stemmen is nu geteld; VVD en PvdA kruipen weer iets naar elkaar toe. VVD 41 (+10), PvdA 39 (+9), PVV 15 (-9), CDA 13 (-8), SP 15 (0), D66 12 (+2), GL 3 (-7), CU 5 (0), SGP 3 (+1), PvdD 2 (0), 50PLUS 2.

Nogmaals: het kan nog alle kanten op, dit is niet de definitieve zetelverdeling in de Tweede Kamer.

00:09 uur NOS: De verkiezingsdienst van het ANP meldt dat op basis van 13,2 procent van de getelde stemmen, dit de uitslag kan zijn: VVD 41, PvdA 37. Dit beeld kan uiteraard nog veranderen, maar het lijkt er op dat de VVD de grootste partij wordt.

De definitieve prognose van de NOS om 21.30 uur laat de zelfde stand zien als de voorlopige prognose van 21.00 uur.

Opkomst De voorlopige prognose voor de opkomst komt uit op 73 procent. Daarmee wordt het dieptepunt uit 1998 geëvenaard, toen 73,4 procent van de kiezers opkwam.

In 1981 was de opkomst 87 procent. De opkomst nam daarna geleidelijk af, maar 2002, het jaar van Fortuyn, werd met een opkomst van 79,1 procent een keerpunt. In 2010 zakte de opkomst weer, naar 75,4 procent. Dat percentage lag weer fors onder de opkomst van de verkiezingen in november 2006, toen 80,35 procent van de kiesgerechtigden zijn stem uitbracht. 

19.45 65 procent van de kiezers had om 19.45 uur een stem uitgebracht. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2010 was de opkomst op dat tijdstip 66 procent.

19.15 Tot nu toe heeft 60 procent van de kiezers gestemd. Nog steeds iets lager dan in 2010. Toen had op dit tijdstip 63 procent van de kiezers zijn stem uitgebracht. 17.45 De opkomst bij de verkiezingen is op dit moment 48 procent. Dat blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau Ipsos Synovate in opdracht van de NOS en RTL. Het percentage is iets lager dan bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2010. Toen was het cijfer rond deze tijd 50 procent.

Wie wordt volgens jou de nieuwe premier van Nederland? Doe de poll op de verkiezingspagina van Joop!

Handig! Al het nieuws over de verkiezingen op Joop Verkiezingsoverzicht.

Volg Joop op Twitter , vind Joop leuk op Facebook. Of abonneer je op de dagelijkse nieuwsbrief met een handig overzicht van nieuws en opinies.