Kabouters maken de wetten in Europa

Er is iets vreselijk mis met de manier waarop wetten worden gemaakt in Europa. In elk democratisch systeem worden wetten gemaakt in open arena’s zodat burgers, belanghebbenden en de media kunnen toezien wie de voor en tegenstanders zijn. Als Piet het dan niet eens is met de besluiten kan hij een aantal jaar later de boosdoeners wegstemmen. In Europa zouden wetten behandeld moeten worden tijdens debatten (plenair of in een parlementaire commissie) in het Europees Parlement. In plaats daarvan worden wetten gemaakt in de achterkamertjes van de achterkamertjes; de trielogen. Deze praktijken moeten zo snel mogelijk aan banden worden gelegd.

Wat zijn trielogen?

Als je niet beter weet zou je zeggen dat Europese wetten door kabouters gemaakt worden. Nadat de Europese Commissie een wet voorstelt moeten de Europese Raad en het Europees Parlement het eens worden over die wet. Debatten tussen voor- en -tegenstanders zouden plaats moeten vinden in de parlementaire commissies in aanwezigheid van media, belanghebbende en een verdwaalde burger. Maar in de praktijk duiken de drie instellingen een kamer in om een wetsvoorstel volledig uit te onderhandelen. Weg van het oog van de media worden wetten gemaakt die een heel continent aangaan. De enige objectieve toeschouwers zijn de obers die koffie inschenken. Pas als iedereen het eens is over de volledige tekst wordt in het Europees Parlement over de wettekst (als hamerstuk) gestemd. Men ziet dan alleen het eindproduct zonder te weten wie de voorstanders waren en wie de tegenstanders. Als een bedrijf in Nederland moet sluiten vanwege veranderde Europese wetgeving weet je dus niet wie hier politiek verantwoordelijk voor is. Hoewel trielogen nergens in het verdrag worden genoemd zijn zij zo ingeburgerd in Brussel, dat zij eerder regel dan uitzonder zijn.

Hoe groot is het probleem?

Trielogen hebben vergaande gevolgen. Vorig jaar behandelde het Europese Parlement en de Raad het Europees Visserij beleid. Nederland had geijverd om de wet dusdanig aan te passen zodat onze vissers een nieuwe techniek zouden mogen toepassen. Uiteindelijk nam het Europees Parlement het voorstel van Nederland niet over. Maar door wie en waarom die techniek is tegengehouden zullen wij nooit weten want het besluit viel niet in een parlementair debat maar tijdens een trieloog. Dit voorbeeld gaat eigenlijk op voor alle wetten want inmiddels wordt zestig procent van de Europese wetten in trielogen vastgesteld.

Behalve morele en principale bezwaren zijn de trielogen simpelweg ook onwettelijk. Ten eerste druisen zij in tegen het Verdrag van Lissabon. Zo staan zij haaks op de artikelen 10 en 11 die stipuleren dat de Europese instellingen met burgers en hun vertegenwoordigers in dialoog gaan op een open en transparante manier. Daarnaast zetten trielogen de nationale parlementen buiten spel. Die moeten zich laten informeren door de Europese instellingen. Maar hoe is dit mogelijk als de Europese instellingen belangrijke informatie achterhouden? Saillant is dat trielogen ook de eigen regels van het Europees Parlement overtreden. Die schrijven namelijk voor dat alle debatten openbaar moeten zijn.

De oplossing Om weer echte debatten te hebben is geen verdragswijziging nodig. Het vergt slechts dat trielogen op een transparantere manier worden uitgevoerd. Zo zouden de nationale parlementen ongehinderd toegang tot de trielogen moeten hebben. Bovendien zou er een website moeten komen waarop alle lopende trielogen staan en de bijbehorende documenten; notulen, afspraken en agenda’s.

De mensen die dagelijks in Brussel werkzaam zijn hebben manieren gevonden om de trielogen te volgen. Heel veel Europarlementariers en lobbyisten hebben er baat bij dat het process niet transparanter wordt. Zo ook ik. Maar gevoelsmatig klopt er iets niet, want zoals artikel tien van het verdrag van Lissabon voorschrijft; “Every citizen should have the right to participate in the democratic life of the union”.